Medycyna naturalna w Meksyku to wierzenia ludowe, zioła lecznicze i tradycyjne terapie w jednym. Od wieków elementy te kształtują podejście do zdrowia. Meksykanie korzystają z szerokiego wachlarza praktyk zdrowotnych, które nie tylko leczą ciała, ale także dusze. W holistycznym podejściu do zdrowia pozwala im integrowanie medycyny konwencjonalnej z tą naturalną. Na czym polega ta ostatnia? Zapraszamy w świat magicznych rytuałów, pradawnych wierzeń i roślin o cudownym działaniu!
Służba zdrowia w Meksyku jest złożonym systemem, który łączy publiczne i prywatne usługi medyczne, dostosowując się do potrzeb różnorodnej populacji. W dużych miastach, a nawet mniejszych miasteczkach, dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej nie jest trudny. Zagęszczenie aptek jest bardzo duże, a ich asortyment niezwykle bogaty. W przeciwieństwie do Polski, w Meksyku wiele leków, w tym antybiotyki, można kupić bez recepty. To jednak nie wszystko, co zadziwi Europejczyka w meksykańskiej aptece. Te bowiem w niczym nie przypominają tych europejskich. Oprócz leków meksykańskie apteki pełne są słodkich i słonych przekąsek, a także gazowanych napojów takich jak coca-cola.
Kościół w miejscowości San Juan Chamula, w którym odprawiane są uzdrawiające ceremonie z wykorzystaniem Coca-coli.
Wspominając o tym napoju, nie można też nie nadmienić, że w wielu częściach Meksyku jest on traktowany jako święty napój, pomagając w oczyszczeniu duszy… za pomocą bekania. Najbardziej magiczne rytuały z wykorzystaniem Coca-Coli odbywają się w kościele w miejscowości San Juan Chamula – meksykańskim miasteczku w stanie Chiapas. Postrzeganie Coca-Coli jako „leku na całe zło” to jednak tylko ciekawostka. Meksykańska medycyna naturalna jest bowiem o wiele bogatsza i ciekawsza. Jak ona wygląda? Jakie zioła zażywają Meksykanie? Co nimi leczą? Oto odpowiedzi na te pytania.
Medycyna naturalna w Meksyku ma długą i bogatą historię – sięga czasów prekolumbijskich. Już wtedy rdzenni mieszkańcy tych terenów, m.in. Aztekowie i Majowie, mieli rozbudowany system medycyny naturalnej, oparty na ziołach, rytuałach i duchowych praktykach. Wykorzystywali różnorodne rośliny do leczenia, a także praktykowali masaże i inne techniki terapeutyczne. Co ciekawe, wiele z tych tradycji zostało udokumentowanych w prekolumbijskich księgach, takich jak Codex Herbal, które opisują zastosowanie różnych roślin w medycynie.
To właśnie dzięki tym zapiskom dziś możemy korzystać z rozwiązań medycznych Majów czy Azteków. Warto jednak pamiętać, że wiele z praktyk zostało wyplenionych podczas hiszpańskiej kolonizacji. Europejczycy przywieźli bowiem do Meksyku swoje własne metody leczenia. One, wraz z biegiem lat, zaczęły mieszać się z tradycyjną medycyną ludów rdzennych i stworzyły unikalne podejście do zdrowia. Co to znaczy unikalne?
Medycyna naturalna w Meksyku opiera się na holistycznym podejściu, które uwzględnia zarówno ciało, jak i umysł oraz ducha. Leczenie nie koncentruje się jedynie na objawach, ale na całościowym zdrowiu pacjenta. Wiele terapii łączy aspekty duchowe z fizycznymi. Rytuały oczyszczające, modlitwy oraz praktyki związane z wiarą są integralną częścią procesu leczenia, a wizyta u szamana dla Meksykanów jest równie ważna, co u lekarza.
Rytuał oczyszczenia na Zocalo w Mieście Meksyk przeprowadzany przez lokalnego szamana.
O tym, jak popularna jest medycyna naturalna w Meksyku, mówią dane krajowego ministerstwa zdrowia. Według nich, 90% populacji Meksyku przynajmniej raz w życiu wybrało jedną z 4500 roślin leczniczych występujących w Meksyku.
Medycyna naturalna w Meksyku opiera się na szerokim użyciu roślin leczniczych. Nic w tym dziwnego, bowiem flora tego kraju jest jedną z najbogatszych. Meksykański Instytut Zabezpieczenia Społecznego zarejestrował 3000 gatunków roślin o właściwościach leczniczych. Omówienie ich wszystkich jest niemożliwe, dlatego przyjrzyjmy się kilku najważniejszym.
Na meksykańskim targu można kupić zioła na każdą dolegliwość. Zdjęcie z jednego z targowisk w Mieście Meksyk.
W Polsce bugenwilla traktowana jest przede wszystkim roślina dekoracyjna. Charakteryzują ją piękne kolorowe kwiaty, najczęściej w odcieniach fuksji, magenty, bieli i czerwieni. Bugenwillę w Meksyku wykorzystuje się jednak nie tylko do ozdoby, ale i w medycynie ludowej. Jest znanym środkiem przeciwkaszlowym, przeciwgorączkowym oraz wykrztuśnym. Skutecznie zwalcza suchy kaszel, obniża gorączkę, pomaga wyeliminować śluz z górnych dróg oddechowych oraz poprawia pracę układu oddechowego. Bugenwilla ma również działanie moczopędne, a przez to wspomaga detoksykację organizmu i regulację gospodarki wodnej.
Bugenwilla w medycynie naturalnej Meksyku – lek na kaszel, gorączkę i choroby górnych dróg oddechowych.
Meksykanie z bugenwilli przygotowują napary (z kwiatów i liści), a także okłady (ze zmielonych liści). W niektórych regionach kraju dostępne są też suplementy z ekstraktami z bugenwilli.
Piper auritum to tzw. święty pieprz. Rośnie on naturalnie w strefach tropikalnych Ameryki – w Meksyku m.in. w stanach Coahuila, Querétaro, Veracruz, Tabasco, Jukatan oraz Quintana Roo. Medycyna naturalna przypisuje mu działanie relaksujące, przeciwgorączkowe, wspomagające prawidłową pracę jelit i łagodzące bóle brzucha. Ponadto Meksykanie wierzą, że roślina ta utrzymuje odpowiedni poziom glukozy we krwi, dostarcza witaminę C oraz zapobiega chorobom układu oddechowego.
Muicle, znane także jako hierba de la Virgen, to roślina szeroko stosowana w tradycyjnej medycynie meksykańskiej. Pochwalić się może wieloma prozdrowotnymi właściwościami, takimi jak:
Z ziela Matki Boskiej przygotowuje się napary, które można pić na ciepło lub schłodzone. Zmielone liście rośliny wykorzystuje się natomiast na okłady na stany zapalne lub podrażnienia. W Meksyku muicle można również kupić w formie suplementów diety. Warto też wspomnieć, że w kraju kaktusów zioło to ma duże znaczenie kulturowe. Wierzy się, że przynosi ono ochronę i błogosławieństwo, dlatego często jest używane w ceremoniach i rytuałach związanych z uzdrawianiem. W tradycji ludowej muicle ma moc wspierania zdrowia i dobrego samopoczucia.
Gujawa, znana również jako guava, to owoc tropikalny, który jest popularny w Meksyku i innych krajach Ameryki Łacińskiej. Oprócz swojego smaku gujawa ma wiele właściwości zdrowotnych i jest wykorzystywana w tradycyjnej medycynie. Przede wszystkim docenia się, że owoc jest cennym źródłem witamin A, C i E oraz minerałów takich jak potas, magnez, żelazo. Dzięki temu gujawa wspiera układ odpornościowy i działa jako przeciwutleniacz, zmniejszając tym samym ryzyko wielu chorób, m.in. serca i nowotworowych. Owoc bogaty jest również w błonnik, przez co wspiera zdrowie układu pokarmowego, reguluje trawienie i zapobiega zaparciom. Popularnym naturalnym środkiem zdrowotnym w Meksyku jest też ekstrakt z liści gujawy, który działa przeciwzapalnie.
Heteroteca inuloides to roślina należąca do rodziny astrowatych. Rozpoznać można ją po żółtych kwiatach, które są zebrane w koszyczki oraz ząbkowanych liściach pokrytych drobnymi włoskami. Meksykanie przypisują tej roślinie działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i leczące dolegliwości pokarmowe. Stosują ją w formie naparów, wyciągów oraz okładów.
Naukowa nazwa aloesu to Aloe vera lub Aloe barbadensis Miller. Roślinę można rozpoznać po mięsistych, zielonych liściach, które (zwykle) mają kolce na brzegach. Aloes osiąga wysokość od 60 cm do 1 metra. Ma też kwiaty – cylindryczne i najczęściej w kolorze złotym lub pomarańczowym.Wwygląd aloesu sprawia, że w Meksyku wkorzystuje się go do dekoracji przydomowych ogrodów. Jest też popularnym naturalnym lekiem. Wykazuje działanie przeciwgrzybicze, antyseptyczne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwutleniające i gojące rany. W Meksyku aloes jest ważnym składnikiem kosmetyków takich jak żele, balsamy i kremy. Medycyna naturalna sięga natomiast po aloes w formie żelu, soku, naparów.
Aloes – najbardziej znana roślina Meksyku.
Szałwia hiszpańska (Salvia hispanica), znana również jako chia, to roślina pochodząca z Meksyku. W ostatnich latach stała się ona niezwykle popularna na całym świecie, a to za sprawą swoich wyjątkowych właściwości odżywczych.
Nasiona chia są jednym z najlepszych roślinnych źródeł kwasów tłuszczowych omega-3, które są korzystne dla zdrowia serca i mózgu. Oprócz tego są bogate w błonnik wspierający trawienie, regulujący poziom cukru we krwi i zapewniający uczucie sytości na długie godziny. Warto również wspomnieć, że szałwia hiszpańska bogata jest w witaminy z grupy B, witaminę E oraz minerały: wapń, magnez, fosfor, potas. Ponadto chia zawiera też silne przeciwutleniacze, które pomagają w ochronie organizmu przed stresem oksydacyjnym. W Meksyku nasiona chia stosuje się jako dodatek do dań i napojów (smoothies, jogurtów, sałatek, pieczywa oraz owsianki). Spotkać można też puddingi oraz napary.
Epazote w Polsce szerzej znany jest pod nazwą komosy meksykańskiej lub piżmowej. Roślinę poznać można po charakterystycznych ząbkowanych i ciemnozielonych liściach, a także małych, zielonych i zebranych w luźne kwiatostany kwiatach. Rosnąc na dziko, epazote osiąga do 1 metra wysokości. Komosa meksykańska jest rośliną niezwykle aromatyczną i powszechnie wykorzystywaną w tradycyjnej meksykańskiej medycynie ludowej. Wykorzystuje ona liście, korzenie i kwiatostany epazote do przygotowania prozdrowotnych herbatek. Stosuje się je, aby pobudzić przepływ krwi i wyeliminować z organizmu pasożyty. Oprócz tego komosa piżmowa pozytywnie wpływa na trawienie – łagodzi wzdęcia, gazy i inne problemy żołądkowe. Roślinę wykorzystuje się też do leczenia schorzeń układu oddechowego, np. astmy i kaszlu.
Meksykańska medycyna ludowa to nie tylko zioła, ale także różnorodne terapie i zabiegi. Tym najpopularniejszym jest temazcal (z języka nahuatl „dom potu”). Jest to tradycyjna meksykańska sauna parowa, która odgrywa istotną rolę w ceremoniach uzdrawiających. Rytuał temazcal jest głęboko zakorzeniony w kulturze rdzennych mieszkańców Meksyku, a jego głównym celem jest fizyczne, emocjonalne i duchowe oczyszczenie.
Temazcal odbywa się w naturalnej saunie parowej w kształcie kopuły. Budowlę wznosi się z naturalnych materiałów, np. kamienia, gliny lub drewna. Zdarza się, że temazcal odbywa się w namiocie o średnicy od 2-4 metrów i 0,5 metra wysokości. Kształt budowli przypomina łono matki, co ma symbolizować regenerację uczestników. Budowla posiada niewielki otwór wejściowy oraz piec, w którym rozgrzewa się kamienie, pojemniki z wodą i pali zioła. W namiotach palenisko zwykle znajduje się na zewnątrz.
Rytuał temazcal – uzdrawia duszę i ciało.
Ceremonii zawsze przewodniczy szaman lub temazcalero. To on odprawia modlitwy i inkantacje, wzywając ochronę ognia, zanim uczestnicy wejdą do temazcalu. On też odpowiada za polewanie rozgrzanych kamieni wodą oraz rozpylanie ziół w czasie całej ceremonii. Cała ceremonia trwa około 1 godziny i składa się z czterech części. W pratyce oznacza to, że cztery razy do namiotu wnosi się rozpalone do czerwoności kamienie, które zrasza się wodą i ziołami. W tym czasie uczestnicy siedzą w kręgu w ciemnym i gorącym, zamknietym temazcalu, który przypomina saunę. Celem ceremonii jest oczyszczenie duszy, relaksacja oraz złączenie z Matką Ziemią.
Szamani i curanderos (uzdrowiciele) odgrywają kluczową rolę w meksykańskiej medycynie naturalnej. Łączą wiedzę przekazywaną przez pokolenia z praktykami duchowymi i terapeutycznymi. W tradycyjnych społecznościach Meksyku ich rola jest nie tylko związana z leczeniem fizycznych dolegliwości, ale także z duchowym wsparciem, oczyszczaniem i ochroną przed negatywnymi energiami. Kim jednak są szamani i curanderos?
Magia w medycynie naturalnej Meksyku odgrywa kluczową rolę. Przykład magicznych mikstur i gadżetów na zdrowie, które można kupić na targu w Mieście Meksyk.
Curanderos często korzystają z szerokiego wachlarza roślin leczniczych. Stosują je w formie naparów, okładów, maści czy kąpieli. Znajomość ziół i ich właściwości jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, a odpowiednie kombinacje roślin są dobierane w zależności od dolegliwości pacjenta. Szamani i curanderos przeprowadzają również rytuały oczyszczające, które mają na celu usunięcie negatywnych energii, złych duchów czy złych intencji skierowanych na pacjenta. Do rytuałów tych używa się m.in. kadzideł, świec, wody święconej oraz modlitw.
Chcąc bliżej poznać naturalną medycynę Meksyku, koniecznie trzeba odwiedzić targowisko. Jest ono prawdziwą skarbnicą różnorodnych produktów, które od wieków związane są ze zdrowiem – fizycznym i psychicznym. Na targowiskach znaleźć można przede wszystkim szeroki wybór wyżej opisanych ziół. Sprzedaje się je w postaci suszonych liści, korzeni, a nawet w formie gotowych naparów i ekstraktów. Nie brakuje też stoisk, gdzie dostępne są świeże liście aloesu.
Co można kupić na zdrowie na meksykańskim targu? Przede wszystkim zioła! Zdjęcie z targowiska w Mieście Meksyk.
Na targowiskach znajdziemy też cały przekrój różnorodnych medalionów i amuletów, które będą chronić swojego właściciela przed złymi duchami, a także przynosić zdrowie i szczęście. Medaliony często są związane z lokalnymi wierzeniami i poświęcone konkretnym świętym lub duchom opiekuńczym.
Magiczne specyfiki na zdrowie i nie tylko z Meksyku. Zdjęcie z targu w Mieście Meksyk.
Dbanie o zdrowie w Meksyku to fascynujące połączenie starożytnych tradycji i nowoczesnych praktyk. Dzięki integracji z konwencjonalnymi terapiami oraz coraz większym zainteresowaniem naukowców ludowe praktyki zyskują na znaczeniu, oferując holistyczne podejście do leczenia. To harmonijne współistnienie tradycji i nowoczesności świadczy o trwałej wartości tych praktyk i ich zdolności do adaptacji w zmieniającym się świecie. W przyszłości medycyna naturalna w Meksyku będzie nadal inspirować i wpływać na globalne podejście do zdrowia i dobrostanu.
Dagmara Sagan, dziennikarka naturazdrowie.com
