Specyficzne jamy ulokowane w okolicy nosowo-czołowej to inaczej zatoki. Fizjologicznie są one wypełnione powietrzem. Do głównych zadań zatok należy produkowanie półpłynnej wydzieliny, która nawilża i oczyszcza wdychane powietrze. Ponieważ są to puste przestrzenie, zmniejszają znacznie wagę czaszki, dzięki czemu odciążają kręgosłup. Naukowcy sądzą również, że lokalizacja wszystkich zatok ma znaczny wpływ na utrzymywanie odpowiedniej temperatury i ciśnienia w gałkach ocznych.

Choroby i ich przebieg

Cyrkulacja powietrza z zewnątrz oraz wilgotne i ciepłe środowisko panujące wewnątrz zatok to warunki sprzyjające infekcjom bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym. Patogeny chorobotwórcze, które dostaną się do zatok, zapoczątkowują obrzęk błony śluzowej i blokadę odprowadzania wydzieliny, w której bardzo chętnie namnażają się, wywołując stan zapalny.

W zależności od czasu utrzymywania się objawów i ich intensywności, wyróżnia się następujące rodzaje zapalenia zatok:

• podostre zapalenie zatok – stan zapalny utrzymuje się mniej więcej od 4 do 8 tygodni.
• ostre zapalenie zatok – pojawia się nagle i ma gwałtowny przebieg, trwa około 3-4 tygodni, błona śluzowa nie jest uszkodzona.
• przewlekłe zapalenie zatok – może występować nawet ponad 8 tygodni, zwykle pozostawia po sobie zmiany, które można zobaczyć podczas badań diagnostycznych, np. USG, tomografii komputerowej czy diafanoskopii (przeświecania).

Konsekwencje niedoleczenia

Zapalenie zatok, które nie zostało wyleczone do końca, może mieć poważne skutki zdrowotne. Jeżeli więc, mimo prób leczenia, nie udaje się złagodzić choroby, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Do najpoważniejszych powikłań należą:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie szpiku kości czaszki,
• zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej,
• ropień mózgu,
• ropień mózgu,
• obrzęk powiek.

Naturalne metody leczenia zatok

Zapalenie zatok początkowo można próbować leczyć domowymi sposobami. Jeżeli objawy nie są jeszcze
nasilone, mogą się one okazać wystarczające.

• INHALACJE – pozwalają udrożnić i nawilżyć drogi oddechowe. Upłynniając zalegającą wydzielinę, umożliwiają jej skuteczne usuwanie. Do inhalacji można użyć soli kuchennej, soli fizjologicznej (korzystając z inhalatora), ziół lub olejków eterycznych. Olejek eukaliptusowy, z drzewa herbacianego, tymiankowy i sosnowy mają dodatkowo właściwości bakteriobójcze. Zabiegi inhalacyjne powinno się powtarzać codziennie przez kilka dni.

• NAWILŻANIE ŚLUZÓWKI NOSA – śluzówki nosa, jeśli są w dobrej kondycji, ograniczają rozwój stanu zapalnego. Warto zatem nawilżać je od wewnątrz, pijając odpowiednią ilość wody oraz od zewnątrz, stosując nawilżacze powietrza lub np. maść z witaminą A. Spożywanie dużej ilości wody (nawet 3 litrów na dobę) pomaga również upłynniać zalegającą w zatokach wydzielinę.

• CIEPŁE OKŁADY – ciepło rozluźnia lepką, zalegającą wydzielinę. Umieszczenie ciepłego okładu w okolicy czoła i nosa połączone z późniejszym masażem uciskowym czoła, kości nosa i oczodołów pomaga oczyścić zatoki. Do wykonania okładów można użyć termoforu lub podgrzanych do ok. 60 st. C oraz zwiniętych w materiał pestek wiśni albo nasion grochu.

• PŁUKANIE ZATOK – irygację wykonujemy za pomocą specjalnej butelki lub przeznaczonego do tego systemu, zgodnie z zaleceniami producenta. Stosujemy w tym celu sól fizjologiczną lub sporządzamy jej roztwór zgodnie z instrukcją. Temperatura płynu irygacyjnego powinna być zbliżona do temperatury ciała. Prawidłowo wykonany zabieg jest bardzo skuteczny, bezpieczny oraz przynosi natychmiastową ulgę. Pamiętajmy, aby po płukaniu zatok nie wychodzić od razu na zewnątrz.

• NACIERANIE MAŚCIAMI – warto wypróbować maść kamforową i bursztynową. Należy wsmarować niewielką ich ilość okrężnymi ruchami w skronie, czoło i miejsce pod nosem (przy okazji wykonamy inhalację). Czynność powtarzać trzy razy dziennie.

Zapobieganie lepsze niż leczenie

Najlepszą metodą na to, by uchronić się przed chorobami zatok jest unikanie sytuacji, w których istnieje ryzyko infekcji. Poniższych zasad powinny przestrzegać szczególnie te osoby, które mają problem z nawracającymi stanami zapalnymi zatok.

• Noszenie czapki w chłodniejsze dni
• Dbanie o właściwą wilgotność i temperaturę powietrza w mieszkaniu w sezonie grzewczym.
• Powstrzymywanie się przed wyjściem z domu przynajmniej przez godzinę po umyciu głowy.
• Unikanie kontaktu ze smogiem czy dymem papierosowym.
• Odpowiednie nawodnienie organizmu.
• Regularna higiena nosa.

Polecane produkty na zatoki: Sprawdź!

mgr farm. Magdalena Habuz-Falińska