Refluks przełykowy polega na cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. Treść żołądkowa ma kwaśny odczyn i powoduje nieprzyjemne dolegliwości takie jak np. zgaga.
Najczęstszymi objawami w chorobie refleksowej są: zgaga, bóle w klatce piersiowej, odbijanie sie, ulewanie pokarmów, trudności w połykaniu. Mogą też wystąpić kaszel, chrypka, zapalenie gardła, krtani lub ucha środkowego. Objawy te są nazywane „maską laryngologiczną” refluksu. Wiele osób żyje z tą przypadłością, nie zdając sobie sprawy ze swojej choroby. Winę za częste zgagi i ucisk w klatce piersiowej zrzucają na przejedzenie lub ciężkostrawne posiłki, które rzeczywiście nasilają objawy refluksu.
Przyczyną refluksu może być niewłaściwe funkcjonowanie zwieracza przełyku lub inne problemy natury anatomicznej, ale w jego powstawaniu i nasilaniu objawów niemałą rolę odgrywają też przyjmowane leki, niewłaściwa dieta i stres. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Ważne, aby dowiedzieć się, jakie są objawy tej choroby, czy i jak można się przed nią ustrzec i co zrobić, by zminimalizować ryzyko wystąpienia objawów.
Zgaga to jedna z najczęstszych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Pojawia się zwykle po posiłkach, które zwiększają wydzielanie soku żołądkowego. Objawia się uczuciem pieczenia i/lub bólu w przełyku, często zlokalizowanym za mostkiem lub w nadbrzuszu. Może mu również towarzyszyć gorzki smak w ustach. Przyczyną zgagi jest jak wspomniałem wcześniej refluks, czyli wsteczne zarzucanie kwaśnej treści z żołądka do przełyku. Niemal każdy z nas doświadcza epizodów refluksu, najczęściej po posiłku. Jest to refluks fizjologiczny, który jest krótkotrwały i nie powoduje dolegliwości. Bywa jednak, że cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku występuje częściej i jest nasilone powodując, wyżej wymienione dolegliwości. Mówimy wtedy o refluksie żołądkowo-przełykowym, którego najbardziej charakterystycznym objawem jest zgaga. Zgaga jest objawem występującym często i z różnym nasileniem. Podaje się, że występuje codziennie u 7% osób, a 33% osób ma dolegliwości raz w miesiącu. Przyczyną zgagi jest najczęściej osłabienie skurczu dolnego zwieracza przełyku, czyli mięśnia, który zapobiega wstecznemu zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Prawidłowo dolny zwieracz przełyku umożliwia przejście pokarmu tylko w jednym kierunku, z przełyku do żołądka. Bywa jednak, że mięsień nie zamyka się dość silnie umożliwiając wsteczne zarzucanie treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Treść pokarmowa zawiera kwas solny, który powoduje podrażnienie dolnej części przełyku. Jeżeli refluks występuje często i jest przyczyną nawracających dolegliwości i/lub uszkodzenia błony śluzowej przełyku, mówimy wtedy o chorobie refluksowej. Zgaga może nasilać się także po potrawach, które zwiększają wydzielanie soku żołądkowego.
Nadmiernie obfite posiłki mogą przyczynić się do wywołania objawów, jednak w przypadku choroby refluksowej znaczenie ma nie tylko ile, ale także co jemy. Są produkty, które zwiększają ryzyko wystąpienia objawów. Należy więc wyeliminować je z diety, jeśli cierpimy na refluks. Zaliczamy do nich: soki cytrusowe i pomidorowy, które pobudzają zakończenia nerwowe w przełyku; tłuste pokarmy zwiększające wydzielanie kwasów żołądkowych i opóźniające opróżnianie żołądka; podobne działanie do nich ma czekolada. Należy zapomnieć o używkach, takich jak alkohol, papierosy czy kawa. Mała czarna i małe piwo mają negatywny wpływ na funkcjonowanie zwieracza przełyku, puszczanie dymka zaś zmniejsza ilość wydzielanej śliny, co utrudnia oczyszczanie przełyku z kwaśnych zawartości. Niewskazane są też ostre przyprawy, takie jak pieprz czy papryka chili, podrażniają bowiem ściany przełyku. Należy także pamiętać o złotej zasadzie, by jeść często, ale mało.
Nie szkodzą przy tej dolegliwości: jasne czerstwe pieczywo, gotowane warzywa: ziemniaki, buraki, szpinak, mleko i przetwory mleczne, tj. jogurty czy kefiry, Chude mięso (nie smażone, a gotowane na parze lub pieczone). Można pić niegazowaną wodę oraz ziołowe herbatki (poza miętą pieprzową). Należy unikać przy zgadze: ostrych przypraw, tłustych mięs, wędliny, kiełbasy. Raczej zrezygnujmy z tłustych serów (żółte, topione, pleśniowe). Ostrożnie z jedzeniem czosnku, cebuli i kapusty. To samo dotyczy czekolady i produktów czekoladowych, a także alkoholu, kawy i palenia papierosy
W ciele ułożonym w pozycji poziomej treść pokarmowa przesuwa się z większą łatwością. Aby uniknąć nocnych dolegliwości, należy jeść ostatni posiłek najpóźniej trzy godziny przed położeniem się spać i uważać na to, by nie był zbyt obfity. Warto też zainwestować w większą poduszkę, tak by górna połowa ciała znajdowała się wyżej niż dolna. Unikaj też prac wymagających długotrwałego pochylania się, takich jak pielenie ogrodu, nie noś obcisłych pasów ni ubrań, które uciskają brzuch. Osoby, które cierpią na nadwagę, powinny uregulować masę swojego ciała.
Stres zwiększa produkcję kwasu w żołądku i często staje się czy to pośrednią, czy bezpośrednią przyczyną różnych schorzeń przewodu pokarmowego. Jego powiązanie z refluksem również zostało zauważone. Życie w pośpiechu i rozkołatane nerwy przyczyniają się do problemów z żołądkiem. Negatywny wpływ stresu na funkcjonowanie naszego ciała był wielokrotnie opisywany – i problemy refleksowe to jeszcze jeden argument za tym, by nauczyć się sobie z nim radzić. Spacer, aerobic, kąpiel, joga – to tylko niektóre z możliwości odstresowania się. Warto poszukać metody, która będzie najodpowiedniejsza dla nas. Pamiętaj jednak, że jeśli zdecydujesz się na sport, to nie ćwicz bezpośrednio po posiłku. Ta zasada dotyczy wszystkich osób, także tych zdrowych, ale w przypadku chorego na GERD jej naruszenie będzie miało dużo nieprzyjemniejsze konsekwencje.
Nieleczony refluks może bowiem powodować zapalenia gardła, astmę oskrzelową, owrzodzenie, a nawet raka przełyku.Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć refluks, skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym, który skieruje cię na potrzebne badania i podejmie odpowiednie leczenie farmakologiczne.
W celu zmniejszenia dolegliwości gastrycznych spowodowanych zgagą należy:
Redaktor prowadzący, dziennikarka tematyki zdrowia, uroda i wellness.