Przebarwienia na skórze, ciemne plamy, brązowe znamiona mogą być wynikiem działania różnych czynników, a także informacją o zmianach, jakie zachodzą w organizmie i uzewnętrzniają się na skórze. Niektóre plamy mogą być wynikiem naszych zaniedbań czy niefrasobliwości, inne pojawiają się niezależnie od nas, niemniej zawsze trzeba im się przyjrzeć, aby to, co dla nas potencjalnie niebezpieczne i niepokojące, nie umknęło naszej uwadze.
W artykule:
Zmiany barwnikowe na skórze w postaci ciemnych plam mogą być sygnałem różnych stanów zdrowia i dermatologicznych uwarunkowań. Choć nie zawsze są one powodem do niepokoju, wato je diagnozować i monitorować. Do czynników wywołujących i sprzyjających powstawaniu plan należą:
• Nadmierna ekspozycja na słońce: Gdy przesadzimy z opalaniem, poddamy skórę działaniu silnego promieniowania słonecznego, bez należytego zadbania o bezpieczne opalanie i przygotowania na nie skóry, często efektem ubocznym są pojawiające się na skórze przebarwienia, ciemne plamy, które niestety mogą pozostać z nami na zawsze.
• Wiek: Wraz z upływem lat, gdy nasz organizm podlega procesom starzenia się, skóra traci zdolność do równomiernego rozkładu melaniny. Melanina jest naturalnym pigmentem produkowanym przez znajdujące się w skórze melanocyty. Od ilości tego pigmentu zależy barwa naszej skóry, podobnie jak kolor oczu i włosów. Melanina pełni także funkcję ochronną dla skóry, zapobiega przenikaniu promieni UV i neutralizuje wolne rodniki.
• Zmiany hormonalne w organizmie: Gdy dochodzi do zmian hormonalnych w organizmie, np. podczas ciąży, przy stosowaniu antykoncepcji, choć czynników może być znacznie więcej, występuje ryzyko pojawienia się ostudy (melasmy, melanodermy), a więc dolegliwości skórnej polegającej na wzmożonym wytwarzaniu melaniny w miejscach wystawionych na promieniowanie UV, co kończy się nabytymi przebarwieniami.
• Choroby skórne: Występowanie dermatoz czy egzem skórnych.
• Leki i chemikalia: Niektóre lekarstwa mogą zwiększać wrażliwość skóry na słońce, przyczyniając się do powstawania plam. Podobnie może dziać się z chemikaliami.
• Piegi: Piegi charakteryzują się małymi, drobnymi plamkami na skórze, są płaskie i nieszkodliwe. Najczęściej występują u ludzi o bladej skórze oraz jasnych i rudych włosach. Głównie pojawiają się na twarzy, chociaż mogą być obecne także w innych miejscach, na wszystkich częściach ciała, rękach, nogach, tam, gdzie dochodzi do nasłonecznienia. Przyczyny występowania piegów są dwie. Jedna – genetyczna, wiąże się z posiadaniem odpowiedniego wariantu genu MC1R kodującego receptor dla melanokortyny. Piegi uwarunkowane genetycznie mogą się nasilać podczas opalania. Drugą przyczyną – są nasłonecznienia. Piegi mogą powstawać w wyniku długotrwałej ekspozycji na słońce, podczas opalania się. Światło słoneczne, przenikając przez skórę, aktywuje melanocyty, co może sprzyjać powstawaniu piegów.
• Ostuda (melasma, melanoderma): Dolegliwość skórna dotykająca często kobiet w ciąży, kobiet w okresie rozrodczym między 30-50 rokiem życia, polegająca na powstawaniu trwałych przebarwień na skórze w wyniku działania promieniowania UV, jako efektu wzmożonego wytwarzania melaniny tam, gdzie pada na skórę słońce. Dolegliwość ta jest charakterystyczna dla kobiet, dotyka często kobiet o ciemnej karnacji, u mężczyzn choć nie wykluczona, pojawia się sporadycznie. Dotyczy 10-25% przypadków.
• Plamy starcze: Pojawiają się w związku z wiekiem i ekspozycją skóry na słońce.
• Hiperpigmentacja prozapalna: Ten rodzaj plam i przebarwień pojawia się po gojeniu się stanów zapalnych skóry.
• Plamy w postaci znamion: Znamiona to przebarwienia skóry, które mogą być obecne od urodzenia lub pojawiać się w toku naszego życia. Bardzo ważna jest obserwacja znamion. Są z reguły nieszkodliwe, ale istnieją objawy i zmiany w ich obrębie, które sygnalizują, iż dzieje się coś niedobrego. Należą do nich: asymetria (znamiona powinny być symetryczne, obecność asymetrii może być oznaką problemu), rodzaj brzegu (brzegi nieregularne, poszarpane, powinny nas zaniepokoić), zmiana koloru w obrębie znamienia (czy wielobarwność powinny wzbudzić niepokój), rozmiar (zmiany o średnicy większe niż 6 mm zasługują na uwagę), zmieniające się zmanię (każda zmiana w obrębie znamienia powinna zostać zbadana i skonsultowana z dermatologiem). Ponadto dopóki znamię jest płaskie wszystko powinno być w porządku, ale gdy zaczyna pęcznieć, krwawi, sączy się z niego jakaś wydzielina, odczuwamy ból czy pieczenie, takich symptomów nie wolno nam lekceważyć.
Jeżeli plamy na skórze powiększają się, zmienia się ich kształt lub kolor, obserwujemy sączące się z nich wydzieliny, plamy nas bolą, pieką, to wszystko są oznaki nieprawidłowości, które należy jak najszybciej skonsultować z dermatologiem i przeprowadzić stosowne badania diagnostyczne.
• Dermatoskopia: To badania pozwalające przyjrzeć się dokładnie znamieniu czy innej niepokojącej nas plamie przy użyciu specjalnego urządzenia używanego w dermatologii do badania zmian skórnych.
• Biopsja: Zbadanie wycinka tkanki pobranej ze skóry w celu przeprowadzenia badania histopatologicznego.
