Borówki szwedzkie to borówka – brusznica o charakterystycznych czerwonych owocach, mających cierpki, kwaskawy smak. Wykorzystywane z upodobaniem w kuchni jako dodatek do wielu dań i potraw. Ich kwaskowatość komponuje się znakomicie z daniami mięsnymi, szczególnie z dziczyzną i z serami. Są spotykane najczęściej w lasach iglastych i na torfowiskach. Owoce i liście jagody brusznicy są cenione za swoje właściwości zdrowotne i kulinarne.
Borówka brusznica posiada owoce – czerwone jagody, które są bogate w witaminę C, E i A oraz składniki mineralne, takie jak mangan i miedź. W tradycyjnej medycynie ludowej na Północy borówki brusznicy były używane jako środek przeciwbakteryjny, przeciwzapalny oraz wspomagający leczenie infekcji dróg moczowych. Dziś stosuje się je także na przebarwienia i rozświetlenie skóry. Współczesna farmacja wykorzystuje liście brusznicy do sporządzania preparatów stosowanych na zapalenia moczowe. Cenną substancją w liściach są glikozydy fenolowe. Dzięki nim można zmniejszyć infekcję dróg moczowych, zlikwidować stan zapalny i zadziałać odkażająco. Właściwości odkażające rośliny znane były już medycynie ludowej. Liście borówki są także cenione ze względu na likwidację i powstrzymywanie namnażania się bakterii Helicobacter Pylori, a więc pozbywanie się wrzodów żołądka, które wywołuje Helicobacter Pylori. Kolejnym atutem jest działanie przeciwbiegunkowe. Najnowsze badania naukowe, prowadzone na zwierzętach dowodzą, że substancje zawarte w owocach borówki, aktywują enzymy biorące udział w trawieniu tłuszczów. Co sugeruje między innymi, iż borówka czerwona może mieć zastosowanie przy redukcji otyłości u ludzi. Badania naukowe prowadzono również w kierunku wpływu borówek na skórę. Udowodniono nimi, że wyciągi zawierające liście borówki brusznicy mają dzianie depigmentacyjne, rozświetlają zmiany przebarwieniowe na skórze. Nim zaczęto wykorzystywać właściwości lecznicze czerwonych jagód, legenda nordycka stworzyła wizerunek będący odwrotnością tego działania. Legenda głosiła, że jagody zostały stworzone przez diabła, a każdy kto zjadł owoce tego krzewu umierał. Przez wiele lat noszono w kieszeni mały woreczek z ususzonymi liśćmi borówki brusznicy, który miał dawać ochronę przez „złym urokiem”. Roślina została odczarowana przez Stwórcę, na każdym owocu nakreślił on jak głosi legenda znak krzyża i od tej pory borówki służą ludziom, pomagając w ich zdrowotnych problemach. Jak to było dawniej w Szwecji i w jaki sposób medycyna ludowa wykorzystywała te dary natury?
W Szwecji zbieranie borówki brusznicy ma długą tradycję i jest głęboko zakorzenione w kulturze ludowej. Sezon na te czerwone jagody przypada na późne lato i wczesną jesień, kiedy to mieszkańcy wsi i miast wyruszają do lasów, aby zbierać owoce na zimę. Zbieranie borówek było nie tylko praktycznym zajęciem, ale także okazją do wspólnego spędzania czasu na łonie natury. Jagody były następnie przetwarzane na dżemy, syropy oraz suszone na zimowe zapasy. Susz był wykorzystywany na wiele różnych sposobów, a receptury przekazywano sobie z pokolenia na pokolenie. Na liście problemów zdrowotnych znajdowały się: infekcje dróg moczowych, problemy trawienne, choroby zapalne, środek przeciwgorączkowy, podnoszenie odporności oraz leczenie ran i oparzeń. Napary z liści borówki podawano na obniżenie gorączki, przemywano nimi niewielkie rany by zapobiec infekcjom. Wierzono, że regularne spożywanie jagód lub picie naparu z liści zapobiega bólowi gardła czy zębów i reumatyzmowi. Łagodzono nimi także dolegliwości żołądkowe, takie jak niestrawność czy wzdęcia.
Najcenniejsze są glikozydy fenolowe, w tym arbutyna i hydrochinon. Liście zawierają garbniki katechinowe i flawonoidy, głównie kwercetynę i mirycetynę. W skład substancji obecnych w borówkach brusznicy wchodzą: kwercetyna, garbniki, kwas ursolowy, arbutyna, kawoiloarbutyna, mirycetyna. Garbniki katechinowe wykazują właściwości przeciwbiegunkowe. Związki fenolowe obecne w owocach według najnowszych badań mogą oddziaływać na redukcję tkanki tłuszczowej, wpływają bowiem na aktywność lipazy trzustkowej, zmniejszają ją. To enzym, który aktywnie uczestniczy w trawieniu tłuszczów. Arbutyna hamuje syntezę barwnika obecnego w skórze – melaninę. Dzięki której kosmetyki będące wyciągami z borówki brusznicy usuwają przebarwienia skóry.
W lecznictwie wykorzystuje się zarówno owoce jak i liście borówki szwedzkiej. Stosując odwary z suszu, wyciągi, preparaty, kapsułki, a w kosmetyce żele, kremy, szampony i odżywki do włosów. Regularne zaparzanie suszu i picie herbaty przeciwdziała i eliminuje stany zapalne dróg moczowych. Preparaty kosmetyczne zaleca się stosować na noc jako antidotum na zaczerwienienia i podrażnienia skóry. Napary pije się zawsze świeże, sporządzane z około 2 gramów surowca na 200 ml wody. Szwedzkie jagody i liście mają działanie antyseptyczne, moczopędne, przeciwbiegunkowe i ściągające oraz rozjaśniające skórę.
