Norowirusy są częstą przyczyną występowania zakażeń pokarmowych u ludzi, objawiających się takimi dolegliwości jak wymioty, biegunka i bóle brzucha. Rzadziej występują gorączka, dreszcze i bóle głowy. Okres od momentu zakażenia do chwili wystąpienia objawów jest krótki i wynosi od 12 do 48 godzin od momentu zakażenia. Zachorowania z reguły charakteryzują się łagodnym przebiegiem, ale mogą też wystąpić nagle i powodować duże odwodnienie. Wyzdrowienie następuje najczęściej w przeciągu jednego do trzech dni. Na skutek zakażenia rzadko dochodzi do zgonu, ale może on nastąpić zwłaszcza u osób starszych lub z osłabioną odpornością.
Zatrucia pokarmowe są często występującą chorobą, na którą narażeni są wszyscy, bez względu na miejsce zamieszkania. Wywoływane są zarówno przez bakterie, wirusy, pasożyty i grzyby. Najczęściej jednak przyczyną zakażeń jelitowych są wirusy, m.in. norowirusy. Konsultant krajowy w dziedzinie epidemiologii, dr Iwona Paradowska–Stankiewicz z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego–PZH przedstawia krótką charakterystykę zakażeń wywołanych tymi wirusami.
Są bardzo częstą przyczyną zakażeń pokarmowych. Objawy choroby występują na ogół po 12 – 48 godzinach od kontaktu z wirusem i utrzymują się zazwyczaj od 1 do 3 dni, czasami mogą trwać dłużej. Główne objawy to bóle brzucha, wymioty i biegunka. Źródłem zakażenia są osoby chore, które wydalają olbrzymią liczbę cząstek wirusowych. Należy pamiętać, że wirusy są wydalane z organizmu jeszcze po ustąpieniu objawów choroby i osoby takie nadal stanowią źródło zakażenia. Zakażenie może nastąpić poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą, lub kontakt z przedmiotami na których chory „pozostawił” wirusy. Jak sama nazwa choroby wskazuje do zakażenia dochodzi drogą pokarmową (zanieczyszczone ręce, pokarm).
Zatrucia pokarmowe związane są zazwyczaj z dużymi skupiskami ludzi i dlatego wzrost zachorowań najczęściej obserwujemy podczas wakacji w miejscowościach wypoczynkowych, w okolicach świąt oraz innych uroczystości w czasie, których ludzie zbierają się w większe grupy, co sprzyja rozprzestrzenianiu się wirusów. Miejscami, które sprzyjają szerzeniu się zakażeń i gdzie najczęściej do nich dochodzi są szkoły, szpitale, domy opieki społecznej.
Należy pamiętać, że nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny sprzyja rozprzestrzenianiu się zakażeń.
Przestrzeganie zasad higieny osobistej oraz higieny przygotowywania posiłków jest najważniejszą, najtańszą i najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniom pokarmowym. Zalecane jest również stosowanie środków antyseptycznych (do rąk) oraz dezynfekcji powierzchni, które mogły zostać zanieczyszczone wirusem, czyli przede wszystkim toalet i umywalek.
Dość popularne stało się określenie „grypa żołądkowa”, które w medycynie nie występuje i jego używanie jest nieuzasadnione. Wiele mikroorganizmów może wywoływać zakażenia pokarmowe: bakterie, pasożyty, grzyby, a przede wszystkim wirusy: m.in. astrowirusy, adenowirusy, enterowirusy i oczywiście norowirusy. Należy jednak podkreślić, że przyczyną zakażeń pokarmowych nie są na pewno wirusy grypy.
Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z chorą osobą lub przedmiotami i powierzchniami zanieczyszczonymi norowirusami pochodzącymi od chorej osoby. Zakażenie może również nastąpić drogą pokarmową, na skutek spożycia skażonej żywności lub wody.
Zachorować mogą osoby w każdym wieku, gdyż przebycie zachorowania nie chroni przed następnym zachorowaniem (nie jest wytwarzana długotrwała odporność organizmu zapobiegająca ponownemu zachorowaniu). Norowirusy są częstą przyczyną powstawania dużych ognisk zatruć pokarmowych ponieważ bardzo łatwo przenoszone są z człowieka na człowieka.
Często jedynym skutecznym sposobem eliminacji kolejnych zachorowań jest czasowe zamknięcie instytucji, w której wystąpiło takie ognisko i eliminacja zachorowania. Przecięcie dróg szerzenia zakażenia wymaga bezwzględnego przestrzegania zasad higieny osobistej. Ponadto konieczna jest też systematyczna dezynfekcja skażonych wirusem powierzchni oraz odpowiednia higiena przygotowywania posiłków.
Źródła: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego–PZH, https://www.gov.pl/web/gis/norowirusy2
