Choroba otyłościowa dotyka coraz młodsze osoby. W Polsce nadwagę lub otyłość ma około 10% dzieci w wieku 1-3 lata, 30% dzieci w wieku wczesnoszkolnym oraz blisko 22% nastolatków do 15. roku życia[1].
To poważne wyzwanie, którego skala ciągle rośnie. Każdego roku w naszym kraju przybywa około 400 tys. młodych osób zmagających się z nadmierną masą ciała[2]. Edukacja i promocja zdrowych nawyków, to –oprócz walki ze stygmatyzacją – najważniejsze cele kampanii “Porozmawiajmy Szczerze o Otyłości”.
Audiobajka “Każdy ma superMOCE” kierowana do najmłodszych słuchaczy (6-9 lat) odczarowuje negatywne stereotypy na temat choroby otyłościowej. Jej scenariusz to historia inspirowana wspomnieniami z dzieciństwa Roberta Kudelskiego, aktora i ambasadora kampanii. Jakie wartości audiobajka wniesie do życia najmłodszych?
Życie pisze najlepsze scenariusze? Okazuje się, że tak. Osobista historia Roberta Kudelskiego, który już od dwóch lat jest ambasadorem kampanii “Porozmawiajmy Szczerze o Otyłości” stała się inspiracją do stworzenia audiobajki, kierowanej do dzieci w wieku 6-9 lat. Jego własne doświadczenia z dzieciństwa, związane ze stygmatyzacją wynikającą z większej od innych rówieśników masy ciała, mogą pomóc dzieciom zrozumieć, jak ważny jest szacunek wobec innych rówieśników. Dlaczego opowieść oparta na prawdziwych przeżyciach Roberta Kudelskiego może być dla nich bardziej przekonująca?
– Jako mały chłopiec wielokrotnie słyszałem: „gruby na bramkę!”. Na lekcjach wf-u zawsze byłem wybierany do drużyny na końcu, aż zacząłem wierzyć, że skoro tak jest, to faktycznie nie nadaję się do sportu. Jeszcze nie wiedziałem, że 10 lat później będę biegać wyczynowo w klubie sportowym, w sekcji lekkoatletycznej. Że tak jak bohater tej historii, Karol, mam swoją supermoc. Wtedy, jako dziecko, czułem tylko żal. Biorąc udział w kampanii, wielokrotnie dzieliłem się tym bolesnym wspomnieniem w mediach i okazało się, że to wyobcowanie i odsunięcie na margines z powodu choroby otyłościowej już od dzieciństwa, jest bliskie ogromnej grupie osób. A gdy jesteśmy dziećmi, jesteśmy bezbronni. Rodzice i nauczyciele nie wiedzieli, jak wtedy ze mną rozmawiać, jak wesprzeć. Dlatego niezmiernie się cieszę, że powstała audiobajka, która w tak przyjaznej formie staje się mostem porozumienia między dzieckiem a rodzicem – zachęca Robert Kudelski, aktor i ambasador kampanii „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”.
Psychologowie zwracają uwagę, że w procesie rozwoju psychospołecznego dziecka niebagatelną rolę odgrywają wzorce środowiskowe. Dziecko w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym intensywnie rozwija uczucia społeczne, znajdujące wyraz w przyjaźniach rówieśniczych. Jednocześnie w tym samym czasie jest niezwykle podatne na przyswajanie stereotypów, które funkcjonują w jego najbliższym otoczeniu. Niestety wciąż zbyt wiele osób utożsamia nadmierną masę ciała z lenistwem, brakiem silnej woli, a nawet z mniejszą inteligencją, co jest bardzo krzywdzące! Dzieci mogą dorastać z przekonaniem, że nadwaga czy otyłość są czymś, co świadczy o niższej wartości. Jak zatem przeciwdziałać budowaniu takich stereotypów i dlaczego audiobajka to wartościowe narzędzie w rękach rodzica?
– Rozmowa o nadwadze czy otyłości dziecka może być dla rodzica stresującym przeżyciem – podkreśla Karolina Stępień-Cach, psychoterapeutka, ekspertka kampanii – Czasem, choć jesteśmy pełni dobrej wiary, nie wiemy, jak ją zacząć, by dziecka nie zamknąć i nie urazić. Dlatego oddajemy w Państwa ręce narzędzie edukacyjne, które w przystępny sposób pomaga otwierać na te trudne, ale niezbędne rozmowy. Oczami głównego bohatera, Karola spoglądamy na lęki dziecka, które swoją wartość ocenia wyłącznie przez pryzmat nadmiernej masy ciała. Z obawy przed odrzuceniem i oceną nie wierzy we własne siły. Fabuła krok po kroku pokazuje, jak budowanie wspierającego środowiska: przez nauczyciela, rówieśników i rodziców, stopniowo sprawia, że Karol odkrywa dyscyplinę sportu, do której ma naturalne predyspozycje, i z której czerpie prawdziwą dziecięcą radość. Historia inspiruje do aktywności fizycznej, pokazując, że sport powinien być dostępny dla każdego. Daje też dzieciom pewną matrycę zachowań: przykłady, jak reagować na dyskryminację i jak od najmłodszych lat budować zdrowe relacje w środowisku rówieśniczym, z troską o emocje swoje i innych.
Aby przeciwdziałać powielaniu raniących stereotypów, twórcy kampanii “Porozmawiajmy Szczerze o Otyłości” regularnie opracowują materiały, które edukują i dostarczają praktycznych rozwiązań dla pacjentów mierzących się z nadwagą, otyłością oraz ich rodzin. Dotąd powstały już: Karta Praw Chorego na Otyłość czy praktyczny słownik “Jak wspierająco mówić o chorobie otyłościowej?”.
Teraz dołącza do nich audiobajka, do której dostęp jest całkowicie bezpłatny. Dzieci i rodzice mogą posłuchać jej tu:
Każdy ma superMOCE – darmowa audiobajka
Audiobajka powstała we współpracy z Fajne Baje.pl. Autorką tekstu oraz lektorką jest Honorata Kózka: edukatorka propagująca ruch wśród najmłodszych.
Patronem merytorycznym audiobajki jest Polskie Towarzystwo Otyłości Dziecięcej.
Już wkrótce na stronie kampanii pojawią się kolejne materiały edukacyjne, które będą pomocne w zrozumieniu, czym jest otyłość, jak jej zapobiegać, a także jak budować właściwą społeczną percepcję choroby otyłościowej, by zapobiegać stygmatyzacji i wykluczeniu osób nią dotkniętych.
Informacje o kampanii:
ootylosci.pl
Celem kampanii „Porozmawiajmy szczerze o otyłości” jest budowanie społecznej świadomości, że otyłość jest chorobą, która może prowadzić do rozwoju ponad 200 powikłań, zagrażających życiu i zdrowiu, ale można i należy ją leczyć przy odpowiednim wsparciu lekarza. Organizatorem kampanii jest firma Novo Nordisk. W czerwcu 2024 r. ruszyła 5. edycja kampanii pod hasłem „Szczerze o otyłości. Z miłości”, która koncentruje się na budowaniu otwartej i empatycznej komunikacji o otyłości i osobach nią dotkniętych. Jej celem jest również zwrócenie uwagi na kluczową rolę wsparcia rodziny w profilaktyce, diagnostyce i kompleksowym leczeniu otyłości: zarówno w pokoleniu dorosłych, jak i młodzieży.
Patronat merytoryczny nad kampanią sprawują Polskie Towarzystwo Leczenia Otyłości oraz Polskie Towarzystwo Otyłości Dziecięcej.
W ramach kampanii powstała też mapa ośrodków i lekarzy specjalizujących się w leczeniu otyłości: https://ootylosci.pl/specjalisci/
Patronat honorowy objęli: Ambasada Królestwa Danii, Rzecznik Praw Dziecka, Związek Nauczycielstwa Polskiego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Polskie Towarzystwo Lipidologiczne, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, Polskie Towarzystwo Medycyny Stylu Życia, a także: Fundacja na Rzecz Leczenia Otyłości FLO, Fundacja „SIŁA”, Fundacja Zdrowie i Edukacja „Ad Meritum”, Socjolożki.pl, portal Zdrowie Zaczyna się w Głowie.
