Gwiazdnica i tasznik to zioła mało znane, choć kryją w sobie różne cenne właściwości. Co to za zioła i do czego służą? Odpowiemy w poniższym artykule. Gwiazdnica należy do rodzimy goździkowatych, a tasznik do rodziny kapustowatych. Łączy je wspólna nazwa i zastosowanie w medycynie ludowej, stosowane od wielu wieków. Nazwy gwiazdnica pospolita i tasznik pospolity świadczy także o popularności ich występowania na danym obszarze.
Gwiazdnica jest niepozornym chwastem, choć kryje w sobie wiele cennych substancji o działaniu zdrowotnym. W medycynie ludowej znana jest przede wszystkim jako roślina mająca zastosowanie na problemy skórne. Ma działanie odkażające, nadaje się znakomicie na rany, przyspiesza proces ich gojenia się, nawilża i uelastycznia skórę. Ma właściwości przeciwzapalne, regenerujące, łagodzi podrażnienia. Jej atutem jest także to, że rośnie niemalże wszędzie, można ją spotkać na polach, łąkach, nieużytkach, w zaroślach, wielu postrzega ją jako miły dla oka, choć uporczywy chwast ogrodowy. Odznacza się małymi, drobnymi, charakterystycznymi białymi kwiatkami. Ponieważ lubi miejsca wilgotne i nieco zacienione, nazywana jest także mokrzycą. Gwiazdnica przez wieki znalazła różnorakie zastosowania w różnych rejonach na świecie, jednakże u nas, zielarze z reguły ją omijali, nie była popularna.
Jest bogata w witaminę C, zawiera łatwo przyswajalną witaminę C, a ponadto witaminę A i F (kwas linolenowy), flawonoidy, saponiny, glikozydy triterpenowe, pinitol (alkohol cukrowy), sole mineralne. Była stosowana na różne problemy skórne. I trudno się temu dziwić, jeśli pobudza i przyspiesza proces ziarninowania tkanki łącznej, wykazuje działanie przeciwwysiękowe i przeciwzapalne. Może być stosowana przy problemach ze świądem, łagodzi jego objawy i zaczerwienienia. Wpływa na odnowę skóry poprzez jej uelastycznianie i nawilżanie. Jest ziołem, które wspomaga także otarcia i nieznaczne rany skórne, znakomicie sprawdza się przy trądziku, łuszczycy, egzemie, atopowym zapaleniu skóry, wypryskach i pęknięciach skóry. Gwiazdnica wzmacnia ponad to i uszczelnia naczynia krwionośne, rozjaśnia skórę, wpływa na zanik zaczerwienienia. Przynosi także ulgę w oparzeniach słonecznych i łagodzi ukąszenia owadów. Wiemy dziś także, że działa przeciwmiażdżycowo, obniżając poziom cholesterolu i trójglicerydów. Rozpuszcza płytki miażdżycowe we krwi i usuwa zbędne substancje tłuszczowe z organizmu. Działa moczopędnie i odtruwająco, przeciwreumatycznie. Reguluje procesy trawienne i wspomaga odchudzanie przyspieszając przemianę materii. Ze względu na zawartość saponin, wspomaga procesy wykrztuśne przy problemach zapalnych z układem oddechowym. Napar z gwiazdnicy i miodu może być doskonałym sposobem na leczenie chrypki i kaszlu. Badania in vitro wykazały, że świeży sok z gwiazdnicy ma potencjalne działanie przeciwwirusowe związane z wirusem zapalenia wątroby typu B. Inny naukowcy wyabstrahowali z gwiazdnicy białko (stellarmedin A) hamujące jak się okazało, wirusa opryszczki HSV-2.
Stosowano kąpiele z gwiazdnicy wykorzystując mocny napar na obrzęki nóg oraz okłady przy problemach zwyrodnieniowych. Zalecano nalewkę z gwiazdnicy na obolałe stawy, służyła ona do nacierania bolących miejsc. Gdy ktoś miał ostrogi piętowe, zalecano mu wkładanie do butów świeżego ziela gwiazdnicy. Naparem leczono i usuwano zaflegmienie płuc oraz krwioplucie, stosowano go nawet przy gruźlicy. Napar z gwiazdnicy można sporządzić przy użyciu 2 łyżek świeżego ziela rośliny, które następnie zalewa się 200 ml wrzącej wody i pozostawia pod przykryciem przez około 20 minut. Uzyskany tak napar można pić 2 razy dziennie po 100 ml lub stosować w formie okładów i do przemywania. Macerat z kolei, drugą popularną postać gwiazdnicy możemy uzyskać z 3 łyżek świeżego i rozdrobionego ziela zalanego 200 ml letniej, przegotowanej wody. Pozostawia się taką gwiazdnicę na 6 godzin, macerat tworzy się w temperaturze pokojowej, od czasu do czasu warto całość przemieszać. Macerat można pić 2 razy dziennie po 100 ml lub stosować go do użytku zewnętrznego, np. do przemywania skóry. Macerat powinno się zużyć od razy, a jeśli tak się nie dzieje, może być przechowywany w lodówce przez maksymalnie 2 dni.
Tasznik pospolity jest znany człowiekowi od ponad 8 tysięcy lat. Znany był znakomicie i stosowany w medycynie tybetańskiej. Używano go jako remedium na choroby nerek, płuc i układu nerwowego. Wierzono w jego właściwości przeciwwymiotne. Ma charakterystyczne sercowate owoce i kwiatki w kolorze najczęściej białym, niekiedy różowym. Swoje pochodzenie wywodzi najprawdopodobniej z rejonu Morza Śródziemnego, obecnie jest zaliczany do chwastów rosnących w różnych miejscach. Przydrożnych rowach, na pastwiskach, łąkach, murach.
Tasznik pospolity obfituje w aminy, do których należy niezwykle cenna chociażby cholina, acetylocholina, tyramina, poza tym posiada aminokwasy, takie jak walina, ornityna, prolina, kwasy alfa- i gamma-aminomasłowe. Do jego czynnych substancji zaliczają się flawonoidy, w tym flawonole i flawony, posiada także kwasy organiczne i fenolowe. Obecne są także związki mineralne, są to sole potasu i wapnia, a także witaminy A, K i C.
Tasznik ceniony jest ze względu na właściwości tamowania krwawień. Zmniejsza niewielkie krwawienia, jako środek przeciwko krwawieniom, tamowaniu krwi był wykorzystywany powszechnie podczas I wojny światowej. Ale też ma zastosowanie podczas menstruacji, przeciwdziała nieregularnym krwawieniom menstruacyjnym, bolesnym miesiączkom, reguluje lub pobudza miesiączkowanie. Znajduje zastosowanie przy krwotokach macicznych. W badaniach na zwierzętach wykazano, że normalizuje ciśnienie tętnicze krwi i wpływa korzystnie na serce. W przypadku serca chodzi o inotropowe dodatnie (+) działanie (zwiększanie skurczu serca) i chronotropowe ujemne (-) działanie (zmniejszanie częstości pracy serca). Łagodzi napięcia przedmiesiączkowe, wpływa na wzrost napięcia mięśni gładkich macicy.
Tasznik jako ziele był ceniony jako naturalny sposób na różnego rodzaju krwawienia. Był wykorzystywany przy krwawych biegunkach, na hemoroidy. Miał różne nazwy. Znany był jako torebka pasterska, serduszka, kaszka, bydelnik. W badaniach eksperymentalnych potwierdzono, iż ziele tasznika ma nieznaczne właściwości przeciwzapalne, moczopędne i przeciwbakteryjne. Powoduje zwiększenie przepływu wieńcowego. Może mieć zastosowanie przy zapaleniu pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zewnętrznie może być stosowany na żylaki, przy leczeniu oparzeń, odleżyn, żylaków i płytkich zranień skóry. Może być stosowany miejscowo przy krwawieniach z nosa. Jako ziele jest dostępny w postaci suszu, sporządzanych z niego naparów, w formie wyciągów i tabletek.
