Ortoptysta to specjalista od terapii nieinwazyjnego leczenia wad wzroku. Badania naukowe wykazują, że metody nieinwazyjnego leczenia są coraz skuteczniejsze w usuwaniu i niwelowaniu różnych problemów ze wzrokiem zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Zajrzyjmy za kulisy tej pracy.
Kolory otaczają nas wszędzie, a ich wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie jest nieoceniony. W naturze kolory odgrywają ważną rolę w różnych procesach, od fotosyntezy po zachowanie zwierząt. W ostatnich latach nauka zwróciła uwagę na to, w jaki sposób kolory mogą być wykorzystywane do poprawy wzroku i ogólnego samopoczucia. Tak zrodziły się kolorowe filtry do okularów i kolorowe nakładki do czytania, oparte na naturalnej sile kolorów. Dziś pomagają wielu osobom z różnymi zaburzeniami widzenia. Jak działają i kiedy mogą przynieść wymierne korzyści zdrowotne, przyczynić się do poprawy widzenia i prawidłowej pracy oczu?
Osoby z problemami czytania, borykające się z rozmazanym widzeniem lub widzeniem podwójnym podczas czytania, doświadczające bólów głowy przy czytaniu, widzące przestawione litery lub liczby, mylące litery, mające zawężone pole widzenia, na skutek czego potykają się o przedmioty lub ich nie zauważają, powinny udać się do ortoptysty, który jest po to, aby pomagać w problemach i trudnościach związanych z percepcją wzrokową.
Wszyscy jesteśmy bardzo indywidualni i każdy widzi oraz rozumie otaczające go informacje na swój sposób. Ale są wśród nas ludzie, którzy być może nawet nie zdają sobie sprawy, że patrzą na świat nieco inaczej. Na przykład mogą nie widzieć wyraźnie tekstu, widzą go w sposób odwrócony lub zniekształcony. Nie każdy, na przykład osoba z autyzmem, może w ogóle nie opisać, jak widzi przedmioty i ludzi. Są osoby, które widzą twarze innych osób zniekształcone albo nie są w stanie w ogóle rozpoznawać twarzy. Istnieje wiele problemów związanych z widzeniem, o których współcześni lekarze i optycy mówią bardzo mało. W jeszcze mniejszym stopniu tacy pacjenci mogą znaleźć pomoc i zrozumienie w swoim bliskim otoczeniu. Nie rozumie ich rodzina.
Te problemy nie są omawiane na forach dyskusyjnych i nie mają szerokiego rezonansu medialnego, aby pomagać lub chociażby ułatwiać życie takim osobom. Jeśli chodzi o dzieci, problemy zaczynają się, kiedy dziecko rozpoczyna swoją edukację szkolną. Często same dzieci, szczególnie te z ograniczonymi możliwościami rozwojowymi, nie wiedzą, że widzą i odbierają tekst inaczej niż ich rówieśnicy. Rodzice nie zdają sobie z tego sprawy, a nauczyciele często tego nie podejrzewają. Z reguły takie dzieci, jak również dorośli, są uważane za nieuważne, niezdarne, leniwe. Próbuje się ich unikać lub je wyśmiewać, co prowadzi do powstawania kompleksu niższości i sprawia, że takie dzieci nie tylko cierpią, ale również wymyślają sposoby adaptacji do swojego deficytu. Zaczynają stosować własne strategie polegające na oszukiwaniu swoich opiekunów i nauczycieli, ja na przykład korzystanie z audiobooków zamiast czytania książek papierowych. Obecnie liczba takich dzieci w każdej klasie waha się od 5 do 30%. Takie dzieci słabo czytają i piszą. Piszą tak, że same nie potrafią przeczytać tego, co napisały. Popełniają ogromną ilość dziwnych błędów. Paradoks polega na tym, że wszystkie te dzieci są badane przez specjalistów okulistów, ale specjaliści zazwyczaj nie są zaznajomieni z problematyką percepcji wzrokowej i zazwyczaj nie pytają dziecka, czy ciężko jest mu się uczyć i jakie problemy związane z nauką pojawiają się u niego.
Gdy rodzic zauważy, że dziecko odsuwa talerz dalej niż inni biesiadnicy w trakcie jedzenia, a badanie wzroku nie wykazało żadnych problemów, może to być spowodowane zaburzeniem pola widzenia lub problemem z percepcją informacji wizualnych. Nie można ich rozpoznać standardową procedurą badania wzroku. Mówimy tu o sytuacji, gdy wzrok centralny i obwodowy nie współpracują ze sobą, co powoduje, że dziecko może napotykać na przeszkody, takie jak futryny drzwiowe czy meble. Mimo to może widzieć dolny wiersz tabeli do badania wzroku, a optometrysta może nie wykryć poważnego problemu z czytaniem.
Innymi symptomami, że coś jest nie tak, może być zdenerwowanie dziecka podczas czytania lub towarzyszący czytaniu ból głowy. Optometrysta sprawdza akomodację oczu i proponuje korekcję wzroku. Może to jednak być niewystarczające, a czasem nawet niewłaściwe, gdy chodzi o problemy natury wizualnej. Problem ten można rozwiązać lepszymi metodami, takimi jak zmiana stymulacji receptorów wzrokowych. Trzy czwarte dzieci z autyzmem ma trudności z przetwarzaniem informacji wzrokowej, w tym z koordynacją rąk i oczu. Gdy oko widzi rękę w ruchu, mózg nie nadąża kontrolować, gdzie ręka się pojawia.
Problemy dziecka mogą być jeszcze bardziej przerażające, gdy na przykład nie jest w stanie rozpoznać twarzy swojego rodzica lub widzi zamiast twarzy pysk zwierzęcia, co może je samo przestraszyć. Nie jest w stanie wyrazić słowami tego, co się dzieje, ponieważ tego nie rozumie. Te problemy na pierwszy rzut oka nie mają oczywistego związku z widzeniem, ale w rzeczywistości są poważnymi i złożonymi anomaliami. I dla tych osób, które odczuwają dyskomfort w społeczeństwie z powodu swojego dziwnego postrzegania świata, zostały wynalezione kolorowe soczewki okularowe – filtry. Czasami to jest jedyna metoda rozwiązania problemów z przetwarzaniem informacji wzrokowej.
Fizjologia widzenia jest bardzo skomplikowana. Oko to najbardziej złożony organ w naszym ciele. Skupiając się na czymś i przekazując informacje kolejno najpierw do mózgu, a później do całego ciała, oko ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie i postrzeganie świata. Receptory oka – pręciki i czopki – wygodnie rozmieszczone na siatkówce oka, są odpowiedzialne za percepcję kolorów i kształtów przedmiotów. Czasami te receptory zniekształcają odbierane informacje i przekazują do mózgu już zniekształcone sygnały. W takich przypadkach za problemy neurologiczne odpowiadają receptory na siatkówce. Zakłada się, że objawy zespołu stresu wzrokowego są wywoływane wrażliwością na określone częstotliwości spektrum świetlnego. Właśnie w takich sytuacjach kolorowe soczewki okularowe, zmieniając długość fali świetlnej, stają się absolutnym wybawieniem i rozwiązaniem wszystkich problemów wynikających z percepcji wizualnej.
Wszystko wzięło swój początek w 1980 roku. Helen Irlen – nauczycielka z Nowej Zelandii – opublikowała artykuł w czasopiśmie „Visible Language”, w którym opisała wyniki swoich uczniów z trudnościami w percepcji wzrokowej oraz to, że te trudności można złagodzić, zakrywając stronę książki przezroczystymi kolorowymi arkuszami plastiku, podobnymi do folii rentgenowskiej. Helen Irlen używała kolorowych nakładek, aby poprawić efekty czytania swoich uczniów. Była pierwszą osobą, która badała zalety filtrów kolorowych w terapii. To, co zauważyła i opisała, dziś nosi miano zespołu Irlen. Obecnie stosowanie kolorowych nakładek i kolorowych filtrów ma podstawy i dowody naukowe. Prof. Arnold Wilkins z Uniwersytetu w Essex zaprojektował kolorymetr, dzięki któremu możliwe stało się badanie i precyzyjniejsze dopasowanie koloru dla pacjenta. W ten sposób stosowanie kolorowych filtrów stało się bardziej znane na całym świecie.
Kolorowa korekcja jest skuteczna w wielu problemach ze wzrokiem. To łącznie ponad 200 chorób, stanów patologicznych i zaburzeń rozwojowych. Dzieli się je generalnie na trzy główne grupy. Pierwszą stanowią zaburzenia rozwojowe (są to problemy z czytaniem, pisaniem i inne trudności w nauce, dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia, dyspraksja, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), zaburzenia ze spektrum autyzmu o różnym stopniu nasilenia). Drugą grupę obejmują choroby i stany patologiczne oczu (zmęczenie wzroku, nadwrażliwość na światło, zniekształcenie i migotanie widzenia, spowodowane centralnymi dystrofiami siatkówki lub operacjami keratorefrakcyjnymi, zaburzenia akomodacji, konwergencji, forii, niektóre rodzaje zeza i oczopląsu, niektóre rodzaje zwężeń siatkówki, pola widzenia). Trzecia grupa dotyczy chorób neurologicznych i stanów patologicznych, takich jak: nadwrażliwość na światło lub fotoczułość, fotoczuła padaczka, tiki, drżenie, bóle głowy, migreny, skurcz powiek, a także zaburzenia spowodowane operacjami czaszkowo-mózgowymi, udarami mózgu itp.
Kolorowe nakładki i filtry, kolorowe soczewki sprawdzają się w wielu problemach ze wzrokiem. Można przy ich pomocy pomóc osobom, które doświadczają na co dzień takich zaburzeń, jak rozmazywanie się tekstu podczas czytania, doświadczanie skaczących liter na stronie, nierozróżnianie lub niedostrzeganie emocji rozmówcy. Mają zastosowanie przy zaburzeniach i problemach z mową, pisaniem, równowagą, smakiem, synchronizacją percepcji informacji, zwiększoną wrażliwością na światło – to tylko niektóre z problemów, które można przy ich pomocy skorygować. Stosując okulary z przyciemnianymi (kolorowymi) soczewkami.
Istnieją pytania, dzięki którym możemy się zorientować, czy problem dotyka nas bezpośrednio, czy też kogoś z naszych bliskich, np. dziecko. Takie wstępne badanie testowe możemy przeprowadzić samodzielnie w oparciu o kwestionariusz złożony z kilkunastu pytań, na które odpowiadamy twierdząco lub przecząco. 1. Przy czytaniu „pływają” słowa? 2. Litery są odwrócone? 3. Słowa (litery) skaczą? 4. Słowa (litery) są trudne do rozpoznania? 5. Słowa (litery) składają się w stos, trudno je oddzielić? 6. Słowa (litery) znikają? 7. Słowa (litery) wibrują? 8. Trudno zapamiętać przeczytane fragmenty? 9. Trudno utrzymać uwagę na tekście? 10. Trudno wspinać się po schodach? 11. Czy masz alergię? 12. Trudno śledzić poruszający się obiekt? 13. Czy boli cię głowa od czytania? 14. Trudno skoncentrować się w hałaśliwym otoczeniu? 15. Czy niektóre dźwięki są dla ciebie nieprzyjemne i bolesne? 16. Czy trudno i nieprzyjemnie jest czytać tekst? 17. Czy mocno trzymasz długopis podczas pisania? 18. Czy widzisz dwie lub trzy litery tam, gdzie powinna być jedna? 19. Trudno przepisać tekst z tablicy do zeszytu? 20. Trudno śledzić litery w wierszach? 21. Czy widzisz mniej niż 4 przedmioty na obrazku? Jeśli uzyskany wynik to odpowiedź „TAK” na 6 lub więcej pytań, warto przeprowadzić test na kolorowych filtrach. Jeśli odpowiedź twierdząca dotyczy 10 lub większej liczby pytań, zdecydowanie warto przeprowadzić test na kolorowych filtrach.
Kolorowe nakładki stosowane do korekcji czytania lub kolorowe okulary z filtrami wymagają precyzyjnego dopasowania. W przeciwnym razie można wyrządzić wiele szkód zdrowotnych, włącznie z uszkodzeniem układu nerwowego. Dopasowaniem szkieł i nakładek zajmuje się ortoptystyk lub optometrysta. Badania wymagają przeprowadzenia szeregu specjalistycznych testów, na bazie których dobiera się odpowiedni filtr kolorystyczny. To nie są okulary, które można kupić w sklepie z gotowymi kolorowymi szkłami. Kolorowe filtry okularowe i kolorowe nakładki do czytania są oparte na zasadach naturalnych i mogą pomóc wielu ludziom, ułatwiając im wykonywanie codziennych czynności oraz podnosząc jakość ich życia.
Irena Savchenko jest wyjątkową specjalistką, łączącą naukę z pasją i twórczością. Od młodzieńczych lat interesowała się kolorami, co zaowocowało wyborem pracy w charakterze koloroterapeutki. Po uzyskaniu dyplomu ortoptystki zyskała głębokie zrozumienie związku pomiędzy zdrowiem i kolorami. Obecnie wykorzystuje wiedzę w indywidualnym podejściu do koloroterapii i optometrii. Pomaga ludziom w poprawie zdrowia i samopoczucia. Jest dyplomowaną specjalistką w zakresie korekcji i testowania kolorów, poznała metodę pracy z filtrami i nakładkami, i wdraża ją w swoją codzienną praktykę, stosując unikalne i nowe metody leczenia i doradztwa, bazujących na wpływie koloru. https://color-therapy-course.art