W poszukiwaniu roślinnych lub ziołowych płukanek do zdrowych zębów wcale nie trzeba zapuszczać się w głąb dzikiej dżungli, wystarczy zajrzeć do najbliższej apteki lub drogerii albo zielarni. Kiedy przyjrzymy się etykietom płukanek, może się okazać, że współczesna profilaktyka stomatologiczna szeroko wykorzystuje dobrodziejstwa natury. Na jakie roślinne i ziołowe ekstrakty warto zwrócić uwagę, by lepiej zadbać o zdrowie jamy ustnej? Podpowiada stomatolog.
Nawet przy poprawnej higienie jamy ustnej możemy borykać się z różnymi problemami zdrowotnymi: tkliwymi i podrażnionymi dziąsłami, aftami, demineralizacją szkliwa i wynikającą z niej nadwrażliwością zębiny. Aby im przeciwdziałać, warto wprowadzić do codziennej rutyny stosowanie płynów do płukania jamy ustnej, które pomogą wzmocnić zęby oraz dziąsła.
– Stomatologia obecnie podkreśla znaczenie profilaktyki nie tylko dla zdrowia zębów, ale i całego organizmu. Istotny wkład ma domowa higiena jamy ustnej, w tym wykorzystanie związków pochodzenia naturalnego. Rośliny te wywierają korzystny wpływ na zęby, dziąsła, a nawet mikrobiom jamy ustnej, stymulują wydzielanie śliny i mają atrakcyjny smak. Ich użycie jako uzupełnienie higieny jamy ustnej, oprócz szczotkowania i nitkowania, to zdecydowanie dobry pomysł – zachęca lek. dent. Alicja Urbańska z Dentim Clinic Medicover w Katowicach.
Rumianek (Matricaria chamomilla lub Chamomilla recutita) to jedno z najczęściej stosowanych ziół zarówno w medycynie, jak i pielęgnacji jamy ustnej. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, antybakteryjnym i łagodzącym świetnie sprawdza się w preparatach do płukania jamy ustnej. Wynika to głównie z zawartości bisabololu – substancji wykorzystywanej także w kosmetykach. Regularne stosowanie produktów z zawartością rumianku może pomóc w redukcji stanów zapalnych dziąseł, przyspieszyć gojenie drobnych ran i aft oraz złagodzić podrażnienia spowodowane np. noszeniem protez zębowych czy aparatów ortodontycznych.
Rumianek działa również kojąco na błony śluzowe, co jest szczególnie wskazane przy suchości jamy ustnej. Jego delikatne działanie antyseptyczne wspiera higienę jamy ustnej, pomagając w redukcji szkodliwych mikroorganizmów.
Szałwia (Salvia officinalis) to kolejne popularne zioło stosowane w płukankach do jamy ustnej. Jej antyseptyczne, przeciwzapalne i ściągające działanie sprawia, że jest skuteczna w profilaktyce stanów zapalnych dziąseł, aft oraz podrażnień błony śluzowej. Dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym szałwia wspiera walkę z infekcjami jamy ustnej, a jej działanie ściągające wzmacnia dziąsła i pomaga zmniejszyć ich krwawienie. Niektóre badania wykazują jej skuteczność w przeciwdziałaniu rozwojowi bakterii próchnicowych.
Aloes (Aloe vera) to roślina znana ze swoich właściwości łagodzących i nawilżających, szczególnie ważnych dla osób noszących protezy zębowe lub zmagających się z kserostomią, czyli suchością jamy ustnej. Sok z liści aloesu często występuje w składzie płukanek. Może być również obecny w innych produktach do higieny jamy ustnej, a także w kleju do protez lub preparatach ślinozastępczych.
Goździk (Eugenia Caryophyllus lub Syzygium aromaticum) to roślina, którą znajdziemy w składzie niektórych płukanek, chociaż nie jest tak powszechna jak inne zioła. Działa głównie antyseptycznie, przeciwzapalnie, a także przeciwbólowo. Dużo częściej wykorzystywany jest eugenol, główny składnik olejku goździkowego – m.in. w lekach stosowanych przez dentystów, takich jak środki do dezynfekcji kanałów korzeniowych i opatrunki tymczasowe.
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) to aromatyczne zioło o intensywnym zapachu, które od wieków wykorzystywane jest zarówno w kuchni, jak i w medycynie naturalnej. Jego właściwości prozdrowotne wynikają z zawartości substancji takich jak kwas rozmarynowy, flawonoidy, olejek eteryczny (w tym kamfora, cyneol i pinen), które mają działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, antyseptyczne oraz przeciwutleniające. Sprawdzi się w profilaktyce chorób dziąseł, a także w odświeżaniu oddechu.
Korzeń imbiru (Zingiber officinale) jest ceniony w kuchni azjatyckiej ze względu na swój wyrazisty smak, ale również wykorzystywany w płukankach do jamy ustnej. Wyciąg z korzenia imbiru ma właściwości przeciwzapalne, antybakteryjne oraz zmniejsza krwawienie dziąseł.
Mastyks (Pistacia lentiscus) to żywica z pistacji kleistej, którą można znaleźć w preparatach przeznaczonych dla osób z problematycznymi dziąsłami. Podobnie jak inne substancje pochodzenia roślinnego, działa przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo. Wpływa na przywrócenie równowagi w mikrobiomie jamy ustnej, ograniczając przy tym tworzenie się płytki nazębnej. Działa kondycjonująco na dziąsła.
– Pamiętajmy, że płukanki to jedynie uzupełnienie higieny jamy ustnej i nie zastąpią leczenia. Są bardzo skuteczne w profilaktyce i w przypadku sporadycznych dolegliwości. Jeśli jednak krwawienie dziąseł, tkliwość lub bolesność nawracają, a problem z próchnicą jest uporczywy, warto udać się do dentysty. Im szybciej się zgłosimy, tym szybciej podejmiemy właściwe leczenie. Możemy także skonsultować z dentystą lub higienistką dobór płukanek, które będą najlepiej sprawdzały się w naszym przypadku – radzi dentystka.
W drogeriach znajdziemy kilkadziesiąt różnych rodzajów płynów do płukania ust. Różnią się składem, smakiem i właściwościami. Ogólnie przyjmuje się, że dzielą się na trzy kategorie: do codziennego stosowania, terapeutyczne i lecznicze. Płukanki z zawartością roślinnych ekstraktów najczęściej będą należały do drugiej kategorii – terapeutycznych. Ich zadaniem jest wspomóc profilaktykę i uśmierzyć codzienne problemy, takie jak podrażnienia, afty, przejściową tkliwość czy niewielkie krwawienie dziąseł.
– Przede wszystkim: czytajmy skład. Zazwyczaj na pierwszym miejscu znajdziemy wodę (aqua), ale warto zwrócić uwagę na obecność alkoholu (alcohol) oraz fluorków (np. sodium fluoride). Płukanki z zawartością alkoholu mogą podrażniać śluzówkę, więc należy ograniczać ich użycie. Z kolei nie powinniśmy rezygnować z fluorków, które wzmacniają szkliwo, nawet jeśli płyn zawiera wiele związków pochodzenia roślinnego. Mogą one przeciwdziałać rozwojowi bakterii próchnicowych, ale nie zremineralizują szkliwa – podkreśla lek. dent. Alicja Urbańska z Dentim Clinic w Katowicach.
W płukankach można również znaleźć wyciąg z mięty, nadający im smak, podobnie jak wyciąg z eukaliptusa (eucalyptol).
– Wielu pacjentów pyta, czy mogą wykonywać domowe napary do płukania jamy ustnej. Nie odradzamy tego, ale warto wiedzieć, że o ile napar z rumianku jest stosunkowo łagodny, to w nadmiarze może przesuszać śluzówkę. Rośliny z zawartością olejków eterycznych mogą ponadto działać podrażniająco, a nawet wywoływać alergie. Dlatego najlepiej postawić na gotowe płyny do płukania ust, a w razie wątpliwości skonsultować się z dentystą lub higienistką – podsumowuje ekspertka.
