Nieumyte? Nie ryzykuj! Owoce i warzywa, które mogą poważnie zaszkodzić

Warzywa i owoce to podstawa zdrowego stylu życia – kolorowe, chrupiące, pełne witamin. Jednak nawet najświeższe i najbardziej ekologiczne mogą stanowić zagrożenie, jeśli zapomnisz o jednej, prostej rzeczy: ich dokładnym umyciu. Na skórce mogą znajdować się niewidoczne gołym okiem bakterie, pasożyty i resztki pestycydów. Specjaliści podkreślają, że warto zachować ostrożność – nie wszystko, co wygląda świeżo i apetycznie, jest w pełni wolne od ryzyka.

Skórka pełna niespodzianek – co naprawdę jemy?

Codziennie sięgamy po owoce i warzywa, ufając, że to najzdrowszy element naszej diety. I słusznie – pod warunkiem że są odpowiednio przygotowane. Większość produktów trafia na nasz stół prosto z gospodarstw, szklarni czy magazynów. W tym czasie mają kontakt z glebą, wodą, rękami zbieraczy, pojemnikami i maszynami. Niewidoczne dla oka zanieczyszczenia mogą znajdować się na ich powierzchni jeszcze długo po zakupie.

– Na surowych owocach i warzywach znajdują się często bakterie chorobotwórcze, jaja pasożytów, a także pozostałości środków ochrony roślin – mówi dr n.med. Magdalena Cubała-Kucharska, lekarz specjalizująca się w chorobach przewodu pokarmowego. – Wszystko to może prowadzić do groźnych zatruć i zakażeń, które szczególnie niebezpieczne są dla dzieci, seniorów oraz osób z osłabioną odpornością.

Chemia na talerzu – cichy wróg w codziennej diecie

Jednym z najczęstszych zagrożeń są pozostałości pestycydów i nawozów chemicznych. Choć ich stosowanie w rolnictwie jest ściśle regulowane, nie zawsze mamy pewność, że produkt spełnia wszystkie normy. Resztki chemicznych substancji mogą wpływać na układ nerwowy, hormonalny i odpornościowy. U dzieci mogą prowadzić do zaburzeń rozwojowych, a u dorosłych zwiększać ryzyko nowotworów.

– Warzywa liściaste, owoce jagodowe i winogrona szczególnie łatwo gromadzą pozostałości chemiczne, dlatego ich dokładne mycie powinno być priorytetem – dodaje dr n.med. Magdalena Cubała-Kucharska.

Bakterie, które mogą zrujnować zdrowie

Niemyte owoce i warzywa mogą być źródłem groźnych bakterii. Wśród najczęściej wykrywanych znajdują się:

• E. coli – jej zakażenie może wywołać krwawą biegunkę, silne bóle brzucha, a w ciężkich przypadkach prowadzić do zespołu hemolityczno-mocznicowego (HUS), groźnego szczególnie dla dzieci.
• Salmonella – objawia się gorączką, biegunką, wymiotami i ogólnym osłabieniem. Często trafia do organizmu z zanieczyszczoną żywnością.
• Listeria monocytogenes – wywołuje listeriozę, która może prowadzić do poronienia, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, a nawet sepsy u osób z obniżoną odpornością.

– Zakażenia bakteriami jelitowymi mogą dawać niespecyficzne objawy, przez co diagnoza bywa opóźniona – zaznacza ekspertka. – W przypadku listerii niepokojące mogą być nawet bóle głowy czy sztywność karku.

Pasożyty – niewidzialni intruzi z pola i lasu

Nie tylko bakterie są problemem. W owocach i warzywach mogą też znajdować się mikroskopijne larwy pasożytów, które przedostają się do organizmu człowieka i rozwijają przez wiele miesięcy.

• Giardia lamblia – pasożyt przenoszony przez zanieczyszczoną wodę, który powoduje bóle brzucha, nudności i przewlekłą biegunkę.
• Toxoplasma gondii – groźny dla kobiet w ciąży, może wywołać uszkodzenia płodu.
• Echinococcus granulosus (bąblowiec) – tasiemiec, którego larwy mogą tworzyć torbiele w wątrobie, płucach, a nawet mózgu.
• Cryptosporidium – powoduje silne infekcje układu pokarmowego, szczególnie niebezpieczne dla osób z obniżoną odpornością.

– Niektóre z tych chorób rozwijają się bezobjawowo przez długi czas, a diagnoza następuje dopiero w zaawansowanym stadium – wyjaśnia dr n.med. Magdalena Cubała-Kucharska – Najbardziej narażeni jesteśmy, jedząc surowe jagody prosto z krzaka czy warzywa z działki, które nie zostały odpowiednio umyte.

Jak prawidłowo myć owoce i warzywa?

Mycie to nie tylko kwestia estetyki – to pierwszy i kluczowy etap zabezpieczenia zdrowia. I wbrew pozorom, nie wystarczy krótki kontakt z wodą.

Aby skutecznie umyć owoce i warzywa, można zastosować następującą metodę:

1. Dokładne płukanie pod bieżącą wodą – Trwa co najmniej 20–30 sekund. Można delikatnie pocierać powierzchnię owocu ręką lub szczoteczką.
2. Roztwór sody oczyszczonej – Jedna łyżka na litr wody. Moczenie przez 10–15 minut skutecznie usuwa pestycydy.
3. Roztwór octu i wody (1:3) – Działa antybakteryjnie i antygrzybiczo. Po kąpieli należy dokładnie spłukać produkty czystą wodą.
4. Osuszanie – Unikamy pozostawienia owoców w wilgoci. Najlepiej osuszyć je ręcznikiem papierowym lub zostawić na sicie.

Obierasz? I tak umyj

Warto pamiętać, że nawet jeśli zamierzamy obrać warzywo czy owoc, jego wcześniejsze umycie jest niezbędne. Dlaczego? Bo w trakcie krojenia lub obierania brudna skórka ma kontakt z miąższem, a tym samym – z jedzeniem, które trafia do ust.

Zadbaj o swoje zdrowie – od zlewu się zaczyna

Owoce i warzywa są podstawą zdrowego stylu życia. Ale tylko wtedy, gdy wiemy, jak się z nimi obchodzić. Mycie to nie fanaberia, a rozsądny nawyk, który powinien być równie oczywisty jak mycie rąk po powrocie do domu. Warto o tym pamiętać – każdego dnia.

– Zakażenia pokarmowe są coraz częstsze, a wiele z nich można by łatwo uniknąć – podsumowuje dr n.med. Magdalena Cubała-Kucharska – Wystarczy poświęcić kilka minut na dokładne mycie, by uchronić siebie i bliskich przed chorobą.

dr n. med. Magdalena Cubała-Kucharska – pionierka medycyny funkcjonalnej oraz pojęcia osi jelitowo-mózgowej w Polsce. Autorka książek, e-booków i szkoleń o tematyce zdrowotnej. Pomogła wielu tysiącom pacjentów z zaburzeniami jelitowymi, chorobami przewlekłymi oraz z zaburzeniami neurorozwojowymi. W swojej praktyce łączy medycynę, dietetykę, nutrigenomikę i diagnostykę laboratoryjną, oferując pacjentom podejście interdyscyplinarne. W mediach społecznościowych jako @drCubała zgromadziła ponad 1,5 miliona obserwujących, gdzie w przystępnej formie edukacji dzieli się wiedzą o zdrowiu. Swoją wiedzą dzieli się nie tylko w mediach społecznościowych, ale także w telewizji, na portalach internetowych, w prasie i innych platformach, gdzie inspiruje do świadomego dbania o zdrowie.

W numerze lipcowym Magazynu Natura&Zdrowie przeczytasz artykuł dr Cubały o mikrobiomie jelitowym.

oprac. Redakcja