Polska jest zasobna w naturalne złoża soli. Adekwatnie do rejonu jej występowania, sól pochodząca z danego terenu zawiera określone minerały i ma specyficzne działanie na nasz organizm. Sól i kąpiele solankowe mają wiele cennych właściwości i są wykorzystywane w sanatoriach do uzyskiwania różnych efektów leczniczych. Przyjrzyjmy się niektórym z nich.
Kąpiel regeneracyjna ma na celu poprawę stanu skóry, mięśni i ogólnego samopoczucia. Zwykle zaleca się je po większym wysiłku fizycznym, w celach relaksacyjnych oraz leczniczych. Należą do nich kąpiele w zimnej wodzie i w wodzie gorącej, kąpiele solankowe, siarczkowe, a także z dodatkiem określonych ziół. W zabiegach sanatoryjnych i rehabilitacyjnych należą do nich kąpiele perełkowe i wirowe. Do kąpieli regeneracyjnej warto dodać sól zawierającą różne minerały, w tym jod, magnez, potas, wapń, żelazo, krzem. Sól z Morza Martwego będzie zawierała najwięcej magnezu. Sól zawierająca siarkę będzie nie tylko relaksowała, ale także działała leczniczo. Kiedy powinno się ją stosować? W przypadku chorób zwyrodnieniowych i reumatoidalnych. Kąpiele siarkowe działają przeciwzapalnie oraz regenerująco na tkankę łączną. Korzystnie działają na stawy, w chorobie miażdżycowej naczyń tętniczych, obniżają także poziom cholesterolu i uelastyczniają skórę. Do kąpieli regeneracyjnej można dodać obok soli także zioła. To może być kąpiel regeneracyjna z dodatkiem skrzypu. Wystarczy garść skrzypu namoczonego w zimnej wodzie przez mniej więcej 8 godzin. Po upływie tego czasu wywar zagotowujemy i przecedzamy do wanny.
Kąpiel ze skrzypem powinna trwać około 20-30 minut. Kąpiel w macierzance ma znakomite działanie uspokajające i wyciszające. Wystarczy kilka garści macierzanki zalanej wrzątkiem i parzonej przez około 10 minut. Otrzymamy wywar odcedzamy i wlewamy do wanny, a następie zanurzamy się w wodzie na 20-30 minut. Temperatura wody nie powinna być za gorąca. Innym sposobem na kąpiel regeneracyjną jest chlorek magnezu, który nie tylko relaksuje i odpręża, ale także umożliwia w trakcie kąpieli dostarczanie do organizmu poprzez skórę, brakującego nam z reguły magnezu. Do wanny wypełnionej wodą należy wsypać 3 szklanki chlorku magnezu i zanurzyć się w nim na 20-30 minut. Woda również nie powinna być za gorąca.
Kąpiel odkwaszająco-regenerująca ma na celu odkwaszenie organizmu, przywrócenie optymalnego pH, a jednocześnie umożliwienie relaksu i regeneracji. Może złagodzić bóle mięśniowe i stawowe, nawilżyć i wygładzić skórę. Sól do takiej kąpieli powinna zawierać chlorek sodu, wodorosiarczan sodu, boran sodu (boraks). To może być sól Epson (siarczan magnezu), chlorek sodu, węglan sodu, glinkę, naturalne olejki eteryczne opcjonalnie. Taka sól powinna być roztworem hipotonicznym, roztworem o niższym stężeniu niż płyny ustrojowe organizmu ludzkiego. Stężenie soli powinno wynosić mniej niż 0,9%. Taka kąpiel służy usunięciu toksyn i zbędnych produktów przemiany materii, a więc oczyszczeniu organizmu. Rozwór hipotoniczny uderza w problemy skórne, takie jak trądzik, cellulit, nadmierne pocenie się, tłusta skóra. Zaleca się 200 g soli na 100 l wody. W przypadki moczenia stóp i dłoni 20 g soli na 100 l wody. Drugi sposób to roztwór hipertoniczny, roztwór o stężeniu większym niż płyny ustrojowe organizmu w ciele człowieka, stężenie soli powinno być większe niż 0,9%. Taki roztwór soli umożliwia wchłanianie składników mineralnych w niej zawartych, tworzy zasadowy odczyn pH i umożliwia skuteczne odkwaszenie organizmu. Przy takim roztworze zaleca się 1 kg soli na 100 l wody. Optymalny czas kąpieli powinien wynosić od 30-50 minut w temperaturze wody 32-38 stopni C. Taka kąpiel wystarcza raz w tygodniu stosowana regularnie przez okres jednego miesiąca.
Kąpiel solankowa spełnia wiele różnych funkcji. Do jej sporządzenia oraz uzyskania efektu, na którym nam zależy istotną rolę odgrywa skład oraz stężenie ilościowe składników zawartych w soli. To może być sól z Morza Martwego, sól borowinowa do okładów i kąpieli, sól siarczkowa i wiele innych. Bardzo cenna jest nasza sól kłodawska, sól kamienna. Każda z nich spełnia swoje określone funkcje i ma charakterystyczne właściwości. Sól kłodawska jest bogata w mikroelementy, takie jak magnez, potas, wapń, żelazo, cynk. Działa przeciwzapalnie i detoksykacyjnie. Wspiera leczenie chorób skóry (łuszczycę, AZS). Działa relaksująco i regenerująco po wysiłku fizycznym. Sól bocheńska i wielicka z kolei dostarcza m.in. magnezu, wapnia, jodu, bromu. Wspomaga leczenie układu oddechowego i stawów. Poprawia mikrokrążenie i działa odtruwająco na organizm. Jest zalecana przy nerwicach, bezsenności, zmęczeniu. Siarczan magnezu (tzw. sól Epson) charakteryzuje się wysoką zawartością magnezu. I dzięki temu działa odstresowująco, relaksująco, rozluźniająco i detoksykująco. Jest polecana sportowcom i osobom cierpiącym na napięcia mięśniowe. Sól himalajska różowa zawiera ponad 80 minerałów i pierwiastków śladowych. Działa oczyszczająco na organizm i równoważy pH skóry. Wspomaga układ nerwowy i odpornościowy. W sanatoriach używa się najczęściej solanek chlorkowo-sodowych, należą do nich solanki inowrocławska, solanka ciechocińska, solanka z Kołobrzegu, solanka bocheńska i wielicka.
Solankę uzyskuje się w wyniku procesu odparowania i utlenienia. Solanka wędruje na tężnię, tutaj w wyniku działania powietrza, słońca, następuje jej krystalizacja. W wyniku procesu odparowania ulatnia się jod, brom i wiele innych związków. Sama solana poddawana jest dalszym procesom przetwarzania w warzelni, jest poddawana dalszemu oczyszczaniu. To co jest najcenniejsze to ług i szlam, jako pozostałości, odpady solanki. W nim znajduje się cała zawartość minerałów i związków o walorach leczniczych. Dla celów leczniczych wartość ma ług, szlam i związki lotne, które wdychamy. Sama sól w postaci chlorku sodu nie ma tu żadnego znaczenia, jest bezwartościowa pod względem leczniczym. Pozbawiona cennych minerałów. Aby solanka spełniała swoją funkcję należycie, musi posiadać odpowiednie stężenie. W kąpielach solankowych bierze się pod uwagę roztwór 3-procentowy. Przekładając to na warunki kąpieli domowej, na pełną wannę wody potrzebujemy 3 kg solanki, aby jej właściwości miały charakter leczniczy i terapeutyczny. Warto o tym pamiętać, gdy zanurzamy się w roztworze solnym, aby uzyskać konkretne dla siebie efekty. Solanka ma różnorodne właściwości mineralne, to ją charakteryzuje i wyróżnia. Skład mineralny i jego stężenie jest bardzo różnorodny. Każda solana jest koktajlem minerałów, ale jej kierunkowe działanie zależy od dominującego w niej związku czy substancji naturalnej. Kąpiele solankowe spełniają wiele funkcji. Wzmacniają ogólną kondycję fizyczną organizmu, przyspieszają procesy regeneracji organizmu po wysiłku fizycznym, są sprzyjające i pożądane w procesach adaptacyjnych do większych obciążeń treningowych. Nadają się znakomicie dla sportowców. Wywołują i wspomagają reakcje obronne organizmu. Łagodzą bóle mięśniowe, stawowe i nerwobóle. Poprawiają rehabilitację pourazową. Mają korzystny spływ na naczynia krwionośne, powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych i poprawę ukrwienia. Poprawiają elastyczność i jędrność skóry, wygładzają ją. Powodują rozpulchnienie naskórka, umożliwiając tym samym wchłanianie składników mineralnych. Ponadto obniżają przewodnictwo skóry, co objawia się osłabieniem dolegliwości neurologicznych i bólowych, z tego powodu kąpiele solankowe są zalecane przy różnych dolegliwościach narządu ruchu, nadwyrężonych mięśniach, stawach, bolących kończynach itp. Stanach zapalnych. Kąpiele solankowe wykazują działanie ogólne i miejscowe, którego efektem ostatecznym jest poprawa czynności ruchowych i wzrost odporności organizmu. Zawarte w solance jodki i wolny jod powodują pęcznienie włókien kolagenowych, co zwiększa elastyczność tkanki łącznej. Wpływają one również korzystnie na gospodarkę wapniową. Stosując kąpiele solankowe mamy pewność, że dostarczamy organizmowi wielu cennych dla niego związków. W tym między innymi obecnie w niej jony: kationy sodu, potasu, wapnia, żelaza, magnezu, manganu oraz aniony chlorkowe, fluorkowe, jodkowe, bromkowe. Kąpiele solankowe są w naszym kraju powszechnie stosowane, z uwagi na bogate źródła, złoża wód solankowych, występujących w Polsce. Mówiąc o solance mamy na myśli obecność chlorku sodu w połączeniu z innymi związkami czy związkiem, np. połączenie chlorku sodu z siarką daje solankę chlorkowo-siarkową, siarkowo-siarkowodorową, składnikiem leczniczym jest tutaj siarkowodór. Czysta solanka występuje w Polsce Północnej, bogate jej źródła występują w Polsce Środkowej i charakteryzują się różnym składem mineralnym i chemicznym.
Przykładem solanki klasycznej są złoża ciechocińskie, gdzie dominującym składnikiem jest chlorek sodu w połączeniu z innymi jeszcze jonami, np. obecne są jony magnezu, wapnia, jodu i bromu. Taka solanka o stężeniu 3-4 procentowym służy wspomaganiu narządu ruchu, chorób stawów i mięśni. Ma zastosowanie w chorobach reumatycznych, neurologicznych i ortopedycznych, pojmując narząd ruchu w ujęciu szerokim. Solanki stosuje się na stany zwyrodnieniowe kręgosłupa, kolan, bioder. Kąpiele solankowe mogą się odbywać w basenie lub wannie i obejmują także schorzenia związane z układem krążenia. W kąpielach solankowych zyskujemy podwójne oddziaływanie, jedno związane ze składem mineralnym solanki, działanie chemiczne i drugie dotyczące wyporności wody. Człowiek zanurzony w wodzie po szyję jest poddawany różnym zachodzącym w nim procesom fizjologicznym. Korzystne zmiany fizjologiczne zachodzą przede wszystkim w układzie krążenia i układzie nerwowym.
Każdą z wymienionych soli możemy zastosować w warunkach domowych, pamiętając jednak o zachowaniu odpowiednich proporcji, aby nasza kąpiel solankowa była nie tylko przyjemna, ale także niosła dla nas określone właściwości lecznicze. Roztwór solny powinien być na poziomie 3-4%. Na wannę wody powinniśmy wsypać nie mnie niż 3 kg soli. Taka kąpiel spełnia wymogi kąpieli solankowej.
