Węgiel aktywny to naturalna substancja o silnych właściwościach absorpcyjnych. Od lat jest stosowany w medycynie i kosmetyce, jest także popularnym suplementem diety. Czym różni się węgiel aktywny od normalnego oraz jak wpływa na nasze zdrowie – przeczytaj poniżej.
Węgiel aktywny (łac. carbo activatus), zwany także węglem aktywowanym lub węglem leczniczym, jest substancją organiczną, otrzymywaną najczęściej z miazgi drzewnej, która poddawana jest procesowi karbonizacji (w 400–800 st. C), a następnie jest aktywowana, co powoduje uzyskanie silnych właściwości adsorpcyjnych. Cechą charakterystyczną węgla aktywnego jest jego duża powierzchnia wchłaniająca. Do wytwarzania węgla aktywnego wykorzystuje się różne materiały pochodzenia organicznego. Może on powstać na bazie wspomnianego już drewna, ale też torfu, węgli kopalnych, skorupy orzechów kokosowych. Porowata struktura węgla pozwala mu wiązać toksyny, bakterie i różne inne zanieczyszczenia. Karbonizacja doprowadza do jego powstawania, a aktywacja dokonywana najczęściej parą wodą sprawia, że osiąga swoje niezwykłe absorbujące właściwości.
Węgiel aktywny (aktywowany) to specjalna forma węgla, która przeszła proces aktywacji – czyli obróbki w wysokiej temperaturze (zwykle parą wodną lub gazami), w celu zwiększenia powierzchni chłonnej, otwarcia porów mikroskopijnych, nadania silnych właściwości adsorpcyjnych. Węgiel aktywny uzyskuje właściwości, których nie posiada węgiel zwykły, np. węgiel drzewny. Węgiel zwykły stosowany jest głownie jako paliwo (np. do grilla), składnik filtrów przemysłowych, surowiec techniczny. Nie nadaje się do spożywania czy stosowania w celach leczniczych, nie jest ani oczyszczony, ani specjalnie przetworzony.
Węgiel aktywny jest dostępny w formie tabletek, kapsułek lub proszku i wykorzystywany jako suplement diety wspomagający zasadniczo procesy przewodu pokarmowego, po pierwsze znakomicie oczyszcza organizm z toksyn i zanieczyszczeń (jest formą naturalnego detoksu), łagodzi wzdęcia i biegunki, wspiera układ pokarmowy. Działa w organizmie przez adsorpcję – czyli wiązanie cząsteczek na swojej powierzchni – bez ingerencji w metabolizm. Dzięki temu jest bezpieczny, choć należy pamiętać o zachowaniu odstępu przy przyjmowaniu innych leków.
Węgiel aktywny usuwa toksyny i bakterie z przewodu pokarmowego, wiąże nadmiar gazów jelitowych, łagodzi wzdęcia. Pomaga w zatruciach pokarmowych i biegunkach. Może wspomagać oczyszczanie wątroby i skóry. Stosowany jest także wspomagająco w detoksach – m.in. po alkoholu, lekach czy zatruciach pokarmowych. Dzięki porowatej strukturze, węgiel aktywny wiąże toksyny, bakterie, metale ciężkie i gazy, uniemożliwiając ich wchłanianie się w przewodzie pokarmowym. Jego działanie nie jest związane z metabolizmem, dlatego nie obciąża wątroby ani nerek, jest bezpieczny w krótkoterminowym stosowaniu, nie ulega wchłanianiu – działa tylko w przewodzie pokarmowym.
Przeczytaj również: „Co jeść i pić przy biegunce? Skuteczne metody na nawodnienie i regenerację”
Jedną z najczęstszych form zastosowania węgla jest zatrzymywanie biegunek. To najczęstszy powód sięgania po węgiel aktywny, obecny w powszechnej świadomości. Na biegunkę stosuje się go krótkoterminowo – zwykle 1–2 tabletki po każdym luźnym stolcu. Drugim, równie ważnym powodem aplikowania węgla jest detoksykacja organizmu. W przypadku detoksu warto skonsultować się ze specjalistą, by dobrać odpowiednią dawkę węgla i czas jego stosowania. Ale to nie wszystkie zastosowania węgla. Pozostaje on równie znakomitym sposobem na domowe wykorzystanie przy oczyszczaniu skóry, walkę z niedoskonałościami, zwężanie porów, oczyszczanie cery. Nadaje się znakomicie jako maseczka do twarzy.
Oto jedna z receptur. Wystarczy na jej wykonanie ½ łyżeczki proszku lub 2 kapsułki węgla, do tego 2 łyżeczki glinki, np. zielonej, 1 łyżka hydrolatu lub przegotowanej wody. Opcjonalne można dodać jeszcze kilka kropli olejku z drzewa herbacianego. Wszystkie składniki mieszamy, a następnie nakładamy na przygotowaną, oczyszczoną twarz. Pozostawiamy do zastygnięcia na 10-15 minut, po czym zmywamy delikatnie ciepłą wodą. W przypadku skóry tłustej maseczkę z węglem powinniśmy nakładać 1-2 razy w tygodniu, przy skórze wrażliwej i mieszanej raz na 7-10 dni. Węgiel aktywny jest także znakomitym wybielaczem. Stosuje się go jako naturalny wybielacz zębów. Działa mechanicznie, usuwając przebarwienia z powierzchni szkliwa. Należy jednak uważać na częstotliwość stosowania – zbyt intensywne ścieranie może być niekorzystne dla szkliwa. Z tego powodu jest składnikiem wielu past do zębów.
Węgiel aktywny ma szerokie spektrum działania w leczeniu zatruć pokarmowych i chemicznych. Jest jednym z podstawowych środków stosowanych w ostrych zatruciach, np. lekami, alkoholem, pestycydami. Podawany doustnie, wiąże toksyny jeszcze zanim zdążą przedostać się do krwiobiegu. Przy jego pomocy leczy się biegunki i wzdęcia. Dzięki zdolności do absorpcji bakterii i gazów, węgiel aktywny, jak sama jego nazwa wskazuje, pomaga w zatrzymaniu biegunki infekcyjnej i nieswoistej, a ponadto w redukcji wzdęć i nadmiernej fermentacji jelitowej. Ma dobroczynne działanie w leczeniu hiperamonemii. W stanach, gdy organizm nie radzi sobie z nadmiarem amoniaku (np. w chorobach wątroby), węgiel aktywny może wspomagać jego wiązanie i eliminację. Sięga się także po węgiel aktywny przygotowując pacjentów do niektórych badań diagnostycznych. W niektórych przypadkach stosuje się węgiel aktywny do oczyszczenia jelit przed badaniami (np. USG jamy brzusznej), ponieważ redukuje ilość gazów zakłócających obraz. Istotną sprawą jest umiejętność powiązania węgla aktywnego i jego potencjalnych niekorzystnych interakcji z innymi, przyjmowanymi lekami. Ponieważ węgiel aktywny wiąże również substancje czynne leków, należy zachować minimum 2 godziny odstępu między jego spożyciem a przyjęciem jakichkolwiek farmaceutyków. W przeciwnym razie może osłabić ich działanie lub je całkowicie zneutralizować.
Coraz więcej produkowanych obecnie kosmetyków naturalnych zawiera węgiel aktywny – szczególnie tych, przeznaczonych do skóry tłustej i mieszanej. Węgiel aktywny działa oczyszczająco i przeciwzapalnie, zwęża pory i reguluje wydzielanie sebum, pomaga w walce z trądzikiem. Ma także cenne dla skóry właściwości antybakteryjne. Jest szczególnie polecany dla cery tłustej i mieszanej, skóry z problemami trądzikowymi, dla osób z rozszerzonymi porami.
