Fitoterapia w infekcjach skóry
Polscy naukowcy opublikowali przegląd, w którym wskazują, że ekstrakty roślinne mogą być równie skuteczne lub bezpieczniejsze od konwencjonalnych leków w leczeniu zakażeń bakteryjnych i grzybiczych skóry, takich jak liszajec, czyrak, róża, czy łupież rumieniowy. Rośliny wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, z mniejszym ryzykiem odporności bakterii oraz podrażnień skóry.
Prezentujemy przegląd najnowszych badań (głównie z 2024–2025) dotyczących wykorzystania ziół w terapii zakażeń skórnych.
Nowoczesne formy aplikacji: nanomedycyna
Badania koncentrują się na nowatorskich systemach dostarczania – liposomach, nanokapsułach, niosomach, lipidowych nanocząstkach – które poprawiają stabilność i wchłanianie związków roślinnych. Na przykład liposomalny żel z neem i ketokonazolem okazał się skuteczny przeciwko A. niger i C. tropicalis. Podobnie kurkumina w nanolipomach wykazała dziesięciokrotnie wyższą stabilność i skuteczność przeciwgrzybiczą .
Zioła i naturalne formy terapeutyczne w leczeniu zakażeń skórnych
• Czosnek (Allium sativum)
Krem zawierający 0,4 % ajoenu zastosowano w tinea pedis – u 79 % pacjentów nastąpiło wyleczenie w 7 dni, reszta w 14 dni; po 3 miesiącach brak nawrotów.
• Olejek z drzewa herbacianego (Melaleuca alternifolia)
– 5 % żel stosowany 2× dziennie przez 45 dni przyniósł istotną poprawę w atopowym zapaleniu skóry – potwierdzono skuteczność w badaniach kontrolowanych.
• Zielona herbata (EGCG)
– 5 % lub 1 % roztwór epigallokatechiny-3-gallatu nakładany miejscowo przez 8 tygodni w badaniu typu split-face u 35 osób znacząco zmniejszył objawy trądziku.
• Melisa (Melissa officinalis)
– 1 % krem z wyciągiem z melisy przyśpiesza leczenie opryszczki wargowej w RCT (randomizowanym badaniu z placebo).
• Betulina z kory brzozy (Betula spp.)
– Klasyczne badania RCT nad oleogelem betuliny wykazują poprawę w leczeniu oparzeń i ran oparzeniowych („birch bark” oleogel).
• Croton lechleri (“sangre de grado”)
– Żywica bogata w katechiny i epigallokatechiny – wykazuje działanie przeciwgrzybicze przeciw dermatofitom Trichophyton, Microsporum i Epidermophyton; potrzebne są obecnie badania na ludziach dla potwierdzenia tej tezy.
Trendy 2025: nanokosmetyki fitoterapeutyczne
Badania z 2024 rok pokazują, że nanotechnologia (np. nanogele z antocyjaninami, hydrogeli z quercetinem) zwiększa przenikanie substancji, poprawia efektywność przeciwzapalną, przeciwstarzeniową i wspiera gojenie ran .
| Zioło / forma | Zastosowanie | Wyniki |
|---|---|---|
| Czosnek (0,4 % ajoen) | grzybica stóp | 79 % wyleczeń w 7 dni |
| Olejek herbaciany (5 %) | trądzik | znacząca poprawa po 45 dniach |
| EGCG z zielonej herbaty | trądzik | znacząca redukcja objawów |
| Melisa 1 % krem | opryszczka | przyspieszone gojenie |
| Betulina (brzoza) | oparzenia | skuteczny oleogel w RCT |
| Croton lechleri | grzybica skóry | przeciwgrzybicze in vitro |
| Nanopreparaty (neem, kurkumina, quercetin) | grzybice, AZS, gojenie | poprawiona skuteczność i penetracja |
Wnioski
Dowody kliniczne istnieją zwłaszcza dla czosnku, herbaty zielonej, olejku herbacianego, melisy i betuliny. Nanotechnologia to kluczowy kierunek rozwoju – wzmacnia stabilność, wchłanianie i skuteczność związków roślinnych. Bezpieczeństwo i standaryzacja wciąż wyzwaniem – potrzebne większe badania RCT i standaryzacja ekstraktów.
