Endometrium to błona śluzowa wyściełająca wnętrze macicy. Jest to bardzo ważna tkanka w kobiecym układzie rozrodczym, bo odgrywa kluczową rolę w cyklu miesiączkowym i w procesie zapłodnienia i implantacji zarodka.
Endometrium zmienia się w ciągu cyklu – w pierwszej fazie cyklu (po miesiączce) odbudowuje się i staje się coraz grubsze pod wpływem estrogenów. W drugiej fazie (po owulacji) pod wpływem progesteronu przygotowuje się na przyjęcie zapłodnionego zarodka – staje się bardziej ukrwione i wydzielnicze. Jeśli natomiast nie dojdzie do zapłodnienia, to dochodzi do jego złuszczenia, co objawia się krwawieniem miesiączkowym.
Istnieje wiele nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu endometrium, które mogą prowadzić do zaburzeń miesiączkowania, niepłodności czy przerostów endometrium.
Zdrowie endometrium, to kluczowy element dobrostanu każdej kobiety i jej komfortu życia. Coraz więcej kobiet sięga więc po holistyczne sposoby dbania o endometrium i naturalne metody leczenia endometriozy.
Endometrioza to przewlekła choroba, w której komórki podobne do endometrium wyrastają poza jamą macicy. Mogą pojawić się na jajnikach, jajowodach, otrzewnej, a czasem nawet w odleglejszych miejscach, jak pęcherz moczowy czy jelita.
Najczęstsze objawy endometriozy to silne bóle miesiączkowe (często nie do opanowania zwykłymi lekami), ból podczas stosunku, ból w miednicy także poza miesiączką, trudności z zajściem w ciążę, zdarzają się też objawy ze strony jelit lub pęcherza.
Holistyczne podejście nie ogranicza się do patrzenia na endometiozę, jako na problem wyłącznie ginekologiczny. Mówimy tutaj o spojrzeniu na całokształt stylu życia: dietę, zarządzanie stresem, aktywność fizyczną i wsparcie emocjonalne, a także połączenie terapii klasycznych z ziołolecznictwem i właściwą suplementacją. Ma to odzwierciedlenie w badaniach.
W 2018 roku opublikowano badanie w Reproductive Biomedicine Online, w którym u kobiet z endometriozą zauważono niższy poziom przeciwutleniaczy w surowicy. Dieta pełna warzyw, owoców, zdrowych tłuszczów roślinnych i ryb może wspierać naturalne procesy przeciwzapalne w organizmie.
Ważną częścią diety są też probiotyki dbające o zdrowie jelit. Badanie z 2021 roku (International Journal of Molecular Sciences) potwierdziło, że dysbioza jelitowa (zaburzenie równowagi bakterii w jelitach) może nasilać objawy endometriozy. Dlatego dieta bogata w błonnik, fermentowane produkty (np. kiszonki, kefir) i probiotyki może wspierać równowagę hormonalną i obniżać stan zapalny.
Badania opublikowane w latach 2018–2023, m.in. w czasopismach Frontiers in Pharmacology i Journal of Ethnopharmacology, potwierdzają, że odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i niektóre ekstrakty roślinne mogą wpływać na zmniejszenie stanu zapalnego, który jest kluczowym elementem rozwoju endometriozy.
W 2021 roku w przeglądzie opublikowanym w Frontiers in Pharmacology zwrócono uwagę, że zioła stosowane tradycyjnie w medycynie chińskiej i ajurwedyjskiej (np. Curcuma longa – kurkuma, Angelica sinensis – dong quai) wykazują działanie przeciwzapalne i regulujące hormony, co może wspierać leczenie endometriozy i poprawiać komfort życia pacjentek.
Wynika z tego, że zioła mogą pomóc w łagodzeniu bólu, redukcji stanu zapalnego i wsparciu równowagi hormonalnej. Oto najczęściej wymieniane w badaniach i tradycyjnej fitoterapii:
Dong quai czyli dzięgiel chiński (Angelica sinensis) – nazywany „żeńskim żeń-szeniem”, może wspierać równowagę hormonalną i zmniejszać dolegliwości bó
Kurkuma (Curcuma longa) – zawiera kurkuminę, silny przeciwutleniacz i substancję o działaniu przeciwzapalnym. Badanie z 2018 roku wykazało, że kurkumina może hamować rozwój ognisk endometrialnych. Kolejne badanie z 2020 roku w Journal of Ethnopharmacology potwierdziło, że kurkumina – aktywny składnik kurkumy – zmniejsza ekspresję markerów stanu zapalnego i angiogenezy, co może ograniczać rozwój zmian endometrialnych.
Imbir (Zingiber officinale) – dowiedziono, że działa on przeciwbólowo i przeciwzapalnie, łagodzi skurcze menstruacyjne.
Czerwona koniczyna – jest źródłem fitoestrogenów łagodzących objawy hormonalne.
Cynamon – pomaga regulować cykl miesiączkowy i zmniejsza dolegliwości bó
Zioła adaptogenne (np. ashwagandha, żeń-szeń syberyjski) – wspierają układ hormonalny i odpornościowy, zmniejszając wpływ stresu na organizm.
Zielona herbata i jej składnik EGCG (galusan epigalokatechiny) – wg badań (Human Reproduction, 2019) może ograniczać angiogenezę, czyli tworzenie nowych naczyń krwionośnych w ogniskach endometrialnych.
Ważne jest, by stosowanie ziół warto skonsultować z fitoterapeutą lub lekarzem prowadzącym, zwłaszcza jeśli przyjmujemy inne leki.
Przy endometriozie zalecana jest dieta przeciwzapalna. Badania (np. Journal of Endometriosis and Pelvic Pain Disorders, 2020) sugerują, że kobiety z endometriozą mogą odczuć zmniejszenie bólu i poprawę jakości życia po zmianie diety. Dlatego warto jest wprowadzić do diety więce warzyw i owoców bogatych w antyoksydanty, orzechy i nasiona (np. siemię lniane, migdały), produkty pełnoziarniste oraz zioła i przyprawy o działaniu przeciwzapalnym, jak kurkuma, imbir czy bazylia. Dieta śródziemnomorska, bogata w antyoksydanty i błonnik, może pomóc zmniejszyć stan zapalny. Najlepiej unikać przetworzonych produktów i fast foodów, cukru rafinowanego, czerwonego mięsa, produktów mlecznych oraz kofeiny i alkoholu w nadmiarze.
Stres zwiększa poziom kortyzolu, co może wpływać na równowagę estrogenów i nasilać objawy endometriozy. Regularna joga, medytacja czy techniki oddechowe zmniejszają napięcie i poprawiają samopoczucie – potwierdziło to m.in. badanie z 2020 roku opublikowane w Journal of Psychosomatic Obstetrics & Gynecology. Pacjentki praktykujące techniki uważności (medytacja, świadomy oddech) odczuwały mniej bólu, co znacznie poprawiało jakość życia kobiet.
W myśl zasady, że ciało, emocje i umysł są ze sobą połączone, naturalne wsparcie zdrowia endometrium jest procesem wielowymiarowym.
