Najczęstsza przyczyna halitozy to namnażanie się bakterii beztlenowych, zwłaszcza na tylnej części języka, w kieszonkach dziąsłowych oraz w płytce nazębnej. Te mikroorganizmy rozkładają resztki białek i wydzielają lotne związki siarki (VSC), takie jak siarkowodór czy merkaptany, które mają charakterystyczny nieprzyjemny zapach.
Nieregularne lub niedokładne szczotkowanie zębów, brak nitkowania i pomijanie języka sprzyjają gromadzeniu się bakterii i resztek pokarmowych. Z czasem prowadzi to do próchnicy, chorób przyzębia i właśnie halitozy.
Choroby dziąseł, takie jak zapalenie przyzębia, tworzą głębokie kieszonki, w których gromadzą się bakterie beztlenowe. Są one trudne do usunięcia domowymi metodami i często generują bardzo intensywny nieprzyjemny zapach.
Ślina pełni ważną funkcję oczyszczającą – wypłukuje bakterie i resztki jedzenia. Przy zmniejszonym wydzielaniu śliny (np. w wyniku stresu, chorób autoimmunologicznych, stosowania niektórych leków czy podczas snu) bakterie mają lepsze warunki do rozwoju.
Czosnek, cebula, kawa, alkohol, a także diety bogate w białko (np. ketogeniczne) mogą powodować tymczasowy, ale wyraźny nieprzyjemny zapach z ust. Powodem są produkty metabolizmu tych substancji i ich wydzielanie przez płuca lub ślinę.
Oprócz wysuszania błon śluzowych, palenie tytoniu wpływa na florę bakteryjną jamy ustnej i zwiększa ryzyko chorób dziąseł oraz raka jamy ustnej. Zapach dymu papierosowego dodatkowo potęguje nieświeży oddech.
Zalegająca wydzielina w zatokach lub infekcje migdałków (np. czopy ropne) również mogą być źródłem halitozy. Bakterie w tych rejonach produkują podobne związki siarki, jak te w jamie ustnej.
Choć rzadziej, halitoza może być objawem chorób przewodu pokarmowego, takich jak refluks żołądkowo-przełykowy (GERD), infekcja Helicobacter pylori, a nawet niewydolność wątroby czy nerek.
Niektóre choroby mają charakterystyczny zapach wydychanego powietrza. Przykład: cukrzyca może powodować zapach przypominający aceton, a niewydolność wątroby – tzw. „foetor hepaticus”.
Zrozumienie źródła halitozy jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Choć większość przypadków wynika z nieprawidłowej higieny jamy ustnej, nie wolno ignorować możliwości poważniejszych przyczyn. W przypadku przewlekłego nieświeżego oddechu warto udać się nie tylko do dentysty, ale również do laryngologa czy gastrologa.
Badania pokazują, że szczególne szczepy probiotyczne, takie jak Lactobacillus i Streptococcus salivarius, mogą obniżać poziom lotnych związków siarki (VSC), które są główną przyczyną nieprzyjemnego oddechu.
Systematyczna analiza z 2024 roku objęła 921 osób i wskazuje, że probiotyki poprawiają jakość śliny i redukują VSC, zwłaszcza w połączeniu ze zeskrobywaniem języka.
Z kolei meta‑analiza z 2022 roku (na 283 osobach) nie potwierdziła istotnego statystycznie wpływu probiotyków, ale zauważono pewną korzyść — choć potrzebne są dalsze badania.
Kliniczne badania wskazują, że płukanki zawierające olejki: z cytryny, melisy, natron (wodorowęglan sodu) i ekstrakt z pestek grejpfruta znacząco redukują płytkę nazębną, krwawienie dziąseł i VSC u osób z chorobą przyzębia.
Systematyczne przeglądy wcześniejszych badań również potwierdzają skuteczność olejków eterycznych w redukcji halitozy i zapalenia dziąseł, często z lepszym profilem bezpieczeństwa niż chlorheksydyna.
EGCG, silny polifenol obecny w zielonej herbacie, wykazuje właściwości bakteriobójcze wobec bakterii, w tym Solobacterium moorei, która jest związana z halitozą.
Żucie natki pietruszki, mięty, bazylii, goździków, anyżu czy imbiru działa odświeżająco i antybakteryjnie — chlorofil zawarty w ziołach może neutralizować zapachy, a intensywne olejki eteryczne hamują rozwój mikroorganizmów.
Czytaj także: https://naturazdrowie.com/2023/08/18/masz-problemy-z-jama-ustna-zadbaj-o-profilaktyke/
Napary z szałwii, rumianku, tymianku lub jeżówki oraz płukanki z octu jabłkowego i kminku wykazują właściwości antybakteryjne i odświeżające. To sprawdzone domowe metody — choć skuteczność może być ograniczona i nie zastąpi profesjonalnej opieki.
Tradycyjna praktyka ajurwedyjska, polegająca na płukaniu ust olejem kokosowym, sezamowym czy słonecznikowym, może chwilowo obniżać poziom bakterii i VSC. Jednak dowody naukowe są ograniczone, a same metody często o niskiej jakości badawczej — nie zastępują rutynowej higieny jamy ustnej.
Usuwanie nalotu z języka przy pomocy skrobaczki lub szczoteczki daje pewne korzyści, choć dowody są skąpe i nadal niejednoznaczne.
| Sposób | Co mówią badania? |
|---|---|
| Probiotyki | Obiecujące, ale wymagają dalszych badań |
| Olejki eteryczne | Skuteczne w krótkim okresie i dobrze tolerowane |
| Zielona herbata | EGCG przeciw biofilmom bakteryjnym |
| Zioła i przyprawy | Wspomagające, ale pomocnicze |
| Płukanie olejem | Możliwa pomoc doraźna, bez wymiany szczotkowania |
| Zeskrobywanie języka | Drobna korzyść, warto uzupełnić higienę |
Naturalne metody mogą być wartościowym uzupełnieniem codziennej pielęgnacji jamy ustnej: probiotyki, olejki eteryczne, zielona herbata, zioła, czy płukanki — każdy z tych sposobów może wesprzeć walkę z halitozą. Jednak najważniejsza pozostaje regularna higiena: szczotkowanie zębów, nitkowanie, skrobanie języka i korzystanie z profesjonalnej opieki stomatologicznej. Jeśli problem się utrzymuje, warto skonsultować się z dentystą lub lekarzem, by wykluczyć schorzenia ogólnoustrojowe.
Redaktor prowadzący, dziennikarka tematyki zdrowia, uroda i wellness.