Bursztyn ma milionową tradycję i jest bardzo cenionym „świętym słonecznym kamieniem”. Główne rynki zbytu bursztynu wiodą na Bliskim i Daleki Wschód. Upodobali go sobie szczególnie Chińczycy, Hindusi, Birmańczycy, ale także Arabowie, którzy zachwyt nad bursztynem odziedziczyli po Babilończykach i Asyryjczykach. To nie zmienia się od wieków. Za co bursztyn jest tak ceniony? Poza jego pięknymi walorami estetycznymi i wyglądem, z którego użytek robią od wieków jubilerzy, wpływa on korzystnie na nasze zdrowie.
Fascynujące jest to, w jaki sposób bursztyn powstawał. Miało to miejsce w okresach silnego ocieplania się klimatu po zlodowaceniach, a więc miliony lat temu. Wśród bujnie rozwijającej się wówczas roślinności, drzew, w dużej mierze iglastych, zaczęły bujnie wypływać żywice i to one właśnie zapoczątkowały strukturę dzisiejszych bursztynów. Bursztyn jako kamień szlachetny jest żywicą o różnym składzie chemicznym i mineralnym, w zależności od warunków, miejsca jego powstawania. W przypadku bursztynu z terenów Bałtyku, to nic innego jak skamieniałe żywice różnych drzew, głównie drzew iglastych, które rosły na rozległym obszarze Półwyspu Skandynawskiego w jego południowej części i w rejonie ukształtowanego później Morza Bałtyckiego. Żywice te kształtowały się około 45-50 milionów lat temu wraz z lipami, klonami, dębami, kasztanowcami, laurami, mirtowymi drzewami, palmami, lianami. Żywice wypływające obficie z drzew ulegały utlenieniu, po zderzeniu z tlenem powietrza i stwardnieniu. Pokrywały się grubą ciemnobrązową warstwą i w takie postaci osadzały w ziemi. Stwardniałe bryły żywicy wypłukiwała z gleby woda – rzeczki i strumienie zmywały stwardniałe żywice i przenosiły je do ujścia większych rzecz. Tak powstało ich złote zagłębie w postaci Morza Bałtyckiego, ale nie tylko. Bursztyn, jaki znamy dzisiaj, ma różne swoje pochodzenia, konstytucję, właściwości, kolor i zabarwienie, a także właściwości i zdrowotne zastosowanie.
Na świecie rozpoznawalnych jest obecnie około 80 różnych odmian bursztynu, z czego przeważającą części około 90% stanowi bursztyn bałtycki. W wśród bursztynu bałtyckiego wyróżnia się w zależności od przyjętej klasyfikacji około 62-65 różnych jego rodzajów. Jest to spory zasób kamieni szlachetnych o różnych właściwościach, składzie i zastosowaniu. Nie wszystkie są dla człowieka i jego zdrowia korzystne. Istotną rolę ze względu na właściwości prozdrowotne odgrywa także obróbka bursztynu, z którego pozyskuje się różne jego formy. To jak jest przetwarzany i pozyskiwany. Bursztyn obrabiany metodą chemiczną i mechaniczną w szlifierkach bądź mielony w zwykłych młynach może tracić większość ze swoich unikalnych właściwości na skutek chociażby przegrzania. Miejsce, powstawanie i występowanie bursztynu wpływa na jego unikalne właściwości oraz to, jakie ma zastosowanie. Do jego różnorakich odmian należą: bursztyn bałtycki, burmit, bursztyn japoński, bursztyn dominikański, bursztyn meksykański, rumenit, symetyt, kopal, bursztyn libański, bursztyn kanadyjski, bursztyn tajmyrski, aikait, krancyt. Które z odmian bursztynu są dla nas i naszego zdrowia korzystne, a których powinniśmy się wystrzegać? To bardzo ważne pytane i kwestia natury zdrowotnej. Nie łatwa do ustalenia i rozpoznania. Wiemy doskonale, że niezwykłe i bardzo cenne dla zdrowia właściwości ma bursztyn bałtycki, najcenniejszy jest rzekomo bursztyn pochodzący z okolic Kaliningradu, tam też odbywają się sympozja i konferencje naukowe poświęcone bursztynom. W 2015 roku miała miejsce konferencja naukowa o zasięgu międzynarodowym zatytułowana „Bursztyn w historii medycyny”, a jej pokłosiem jest wydana rok później w Kaliningradzie publikacja zawierająca materiały pochodzące z tego właśnie sympozjum. Bursztyn bałtycki jest ceniony ze względu na kwas bursztynowy i bursztyniany. Ma w sobie niezliczoną ilość minerałów i pierwiastków chemicznych. Ale jego skład i związki chemiczne i tutaj nie są we wszystkich jego odmianach takie same. Czego w bursztynie powinniśmy unikać? Zdecydowanie omijać bursztynu prasowanego, poddawanego obróbce chemicznej, traci nowiem swoje naturalne właściwości, bursztynu syntetycznego, produkowanego sztucznie, jest pozbawiony jakichkolwiek właściwości, bursztynu z dużą zawartością zanieczyszczeń, może bowiem zawierać szkodliwe dla nas substancje. Wśród bursztynów naturalnych zdecydowanie negatywny wpływ może wywierać bursztyn sycylijski (simetit). Z racji swojego pochodzenia zawiera znacznie więcej siarki aniżeli bursztyn bałtycki, podczas ogrzewania i spalania może wydzielać szkodliwe opary, nie jest także stosowany w medycynie naturalnej. Bursztyn meksykański, birmański i kanadyjski zawierają znacznie więcej substancji smolistych aniżeli bursztyn bałtycki, mogą w konsekwencji zawierać wyższe stężenie węglowodorów aromatycznych, które w dużych ilościach mogą być szkodliwe. Te odmiany bursztynu nie wykazują także dużej ilości kwasu bursztynowego. Bursztyn górski (rumenit) pochodzący z Karpat ma dużo zanieczyszczeń mineralnych. Jest pozbawiony istotnych właściwości kwasu bursztynowego, może także zawierać śladowe ilości metali ciężkich jeśli jego wydobycie miało miejsce w rejonach zanieczyszczonych przemysłowo. Bursztyn kopal (młody bursztyn) jest żywicą pół skamieniałą, nie przeszła pełnego procesu fosylizacji. Często zawiera lotne związki organiczne, które mogą wydzielać szkodliwe substancje podczas ogrzewania. Jest też mniej trwały i podatny na działanie czynników zewnętrznych. Bursztyn dominikański (ciemne odmiany) mogą zawierać więcej siarki i zanieczyszczeń organicznych dla naszego zdrowia niekorzystnych. W procesie podgrzewania może wydzielać nieprzyjemny zapach i szkodliwe substancje. Aby uniknąć szkodliwego oddziaływania bursztynów powinniśmy zdecydowanie stronić od bursztynów, które pochodzą z miejsc silnie zanieczyszczonych ze względu na niebezpieczeństwo obecności toksyn środowiskowych, unikać podgrzewania bursztynu niewiadomego pochodzenia, może się okazać, że wydziela toksyczne gazy, wybierać zdecydowanie bursztyny najbezpieczniejsze, takim bursztynem jest bursztyn bałtycki (succinit), jest najbardziej wartościowy i bezpieczny.
Najpopularniejszym i najlepszym bursztynem jest bursztyn z Bałtyku. Jego cenne właściwości wynikają z dużej zawartości kwasu bursztynowego, ma go do 8% i bursztynianów. Jest to jedyny kamień szlachetny, który przy styku z ludzką skórą, przy pocieraniu wytwarza ujemny ładunek elektryczny. Ma on w sobie dużo jodu i krzemu, a jod jest niezwykle potrzebny i przydatny w leczeniu i wspomaganiu prawidłowej pracy tarczycy. Obok jodu i krzemu zawiera szereg innych śladowych pierwiastków, m.in. żelazo, wanad, potas, magnez, mangan, wapń, cynk, galman. Zawiera bursztyniany – sole bursztynowe – które aktywują procesy metaboliczne w organizmie, wpływają korzystnie na układ pokarmowy, wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne, przeciwwirusowe, przeciwbakteriobójcze. Sole kwasu bursztynowego są jednym z najlepszych naturalnych biostymulatorów i mają działanie kompleksowe, oddziałują na wiele narządów w ciele. Wśród 60 różnych rodzajów bursztynu najcenniejsze właściwości ze względu na korzyści zdrowotne dla organizmu wykazuje 19 rodzajów bursztynu bałtyckiego. Oto niektóre z nich: bursztyn surowy – najbogatszy w kwas bursztynowy, używany w terapii bursztynowej i do produkcji maści, wspomaga układ odpornościowy i krążenie. Bursztyn mleczny, królewski posiada porowatą strukturę dzięki której doskonale oddziałuje na skórę, jest ceniony w medycynie naturalnej, szczególnie podczas masażu i akupresury. Bursztyn biały także bardzo zasobny w kwas bursztynowy. Bursztyn koniakowy ma dużą zawartość mikroelementów, jest wykorzystywany w nalewkach leczniczych, pomaga przy bólach stawów i przy reumatyzmie. Bursztyn cytrynowy znany jest ze swoich właściwości energetyzujących, wspomaga koncentrację i działa pozytywnie na układ nerwowy. Bursztyn złoty (miodowy) wzmacnia naszą odporność, działa antybakteryjnie i oczyszczająco. Jest stosowany w biżuterii terapeutycznej. Bursztyn zielonkawy wspomaga procesy detoksykacji, jest bardzo rzadki. Bursztyn przezroczysty ma skład chemiczny zbliżony do naturalnej żywicy roślinnej, pomaga w redukcji stresu, na zastosowanie w aromaterapii.
Myśląc o walorach zdrowotnych dla organizmu bursztyn, zwłaszcza bałtycki ma wielorakie przełożenie i zastosowanie. Wpływa na naszą odporność, podnosi ją, wspiera układ krążenia, wpływa na oczyszczanie nerek i wątroby, przyspiesza procesy gojenia się ran, likwiduje grzyby i bakterie, regeneruje tarczycę, dostarcza wielu cennych dla zdrowia mikroelementów, jest naturalnym źródłem chociażby jodu i krzemu, co stanowi ogromny jego atut i powinien być brany pod uwagę przez osoby, które cierpią np. na niedoczynność tarczycy. Pomaga w problemach reumatoidalnych i stawowych. Wpływa korzystnie na skórę, wygłasza ją i rozświetla, usuwa przebarwienia, sprawia, że skóra młodnieje. Wzmacnia cebulki włosów i płytki paznokci. Nadaje się do usuwania modzeli, pęknięć czy otarć na stopach. Ma doskonałe zastosowanie w kosmetyce i zabiegach pielęgnacyjnych skóry. Lista działań jest długa i nie wyczerpuje tego tematu w tym miejscu.
Czy wiesz, w jaki sposób bursztyn był wykorzystywany przez Słowian? Traktowany był między innymi jako sposób na sprawdzenie czy dziewczyna jest cnotliwą panną. Jeśli pana utraciła cnotę a napiła się wywaru bursztynowego, szybko musiała go oddać wraz z moczem. Słowianie obdarowywali bursztynem swoje wybranki, wierzono, że gdy mężczyzna czy chłopak jako pierwszy sprezentuje kobiecie bursztyn, wyjdzie ona ze niego za mąż. Prezenty i upominki w postaci bursztynu dotyczyły głównie biżuterii ozdobnej, naszyjników i wisiorków, chociaż zwyczaj wiązał się z każdym przedmiotem wykonanym z bursztynu. Słowianie wierzyli w magiczne moce bursztynu i wykorzystywali je. Wierzono, że bursztyn przynosi szczęście temu, kto go nosi. W szczególności dotyczyło to bryłek z bursztynu, a najcenniejszy był bursztyn z inkluzją, wierzono, że ma najsilniejszą moc magiczną.
