Zła pogoda wpływa nie tylko na nastrój. Nowe badania pokazują, że może też osłabiać zdrowie

Zimne, deszczowe i pochmurne dni nie są jedynie kwestią gorszego humoru – mogą również wpływać na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. Najnowsze badania naukowców z Uniwersytetu w Helsinkach, opublikowane w Journal of Environmental Psychology, potwierdzają, że długotrwała zła pogoda znacząco obniża poziom energii, motywację do działania oraz jakość snu.

Według zespołu badawczego, uczestnicy narażeni na brak światła słonecznego przez ponad dwa tygodnie wykazywali aż o 30% wyższy poziom kortyzolu – hormonu stresu – oraz częściej zgłaszali bóle głowy i napięcie mięśniowe. Z kolei ci, którzy mieli codzienny kontakt ze światłem naturalnym, nawet w pochmurne dni, odczuwali mniejsze zmęczenie i lepszy nastrój.

„Pogoda ma realny wpływ na nasz układ hormonalny i rytm dobowy. Krótkie dni i niska ekspozycja na światło dzienne mogą prowadzić do zaburzeń snu, zwiększonego apetytu i problemów z koncentracją” – tłumaczy prof. Anu Salminen, współautorka badania.

Zła pogoda to również większe ryzyko infekcji. Chłodne i wilgotne powietrze sprzyja rozprzestrzenianiu się wirusów, a częstsze przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach ogranicza wentylację i kontakt z promieniami UV, które naturalnie działają bakteriobójczo.

Eksperci radzą, by w okresach długotrwałej niepogody zadbać o regularny ruch, suplementację witaminy D oraz możliwie częsty kontakt z naturalnym światłem – nawet krótki spacer w ciągu dnia może poprawić samopoczucie.

Jak podsumowują autorzy badań: „Nie możemy zmienić pogody, ale możemy zmienić sposób, w jaki na nią reagujemy”.

Czytaj też: https://naturazdrowie.com/2025/01/24/filozofia-hygge-i-jej-wspolczesna-recepcja/

Zła pogoda, czyli co dzieje się z naszym zdrowiem i samopoczuciem?

Okazuje się, że pogoda — nie tylko w znaczeniu „słońce vs deszcz”, ale także ekstremalnie wysokie lub niskie temperatury, wilgoć, zmiany ciśnienia czy brak światła — może mieć realny wpływ na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. Naukowcy z dziedziny biometeorologii, psychologii środowiskowej oraz epidemiologii podjęli ostatnio wysiłek, by te zależności zbadać. Przykładowo:

• Przegląd i meta-analiza wykazały, że każde zwiększenie temperatury o 1 °C wiązało się ze wzrostem ryzyka problemów zdrowia psychicznego (śmiertelność i zachorowalność) o współczynniki RR 1,022 (95% CI 1,015-1,029) dla śmiertelności i 1,009 (95% CI 1,007-1,015) dla zachorowań.
• Badanie w Japonii wykazało, że ok. 32 % dorosłych deklaruje, że doświadcza objawów fizycznych związanych ze złą pogodą (ból głowy, zmęczenie, ból pleców) — częściej w młodszych grupach wiekowych.
• Wielka analiza społecznościowa pokazała, że w dniach bardzo gorących (powyżej ok. 35 °C) wyrażenie negatywnych emocji w mediach społecznościowych rosło — o ~25% w krajach o niższych dochodach oraz ~8% w krajach lepiej sytuowanych.
• Recenzja z perspektywy psychologii środowiskowej podkreśla, że pogoda wpływa na samopoczucie nie w sposób prosty i jednorodny, lecz przez złożone mechanizmy: światło, temperatura, wilgotność, wiatr, ciśnienie — wszystkie te czynniki mają znaczenie.

Co wykazują najnowsze wyniki?

Temperatura i nastrój

Badanie przeprowadzone w Szwajcarii („ecological momentary assessment”) wykazało, iż wyższe temperatury są skorelowane z gorszym samopoczuciem.
Ponadto, w globalnym badaniu powiązanym z mediami społecznościowymi okazało się, że w dni naprawdę gorące ludzie częściej wyrażają negatywne emocje (m.in. frustrację, złość, smutek) — przy czym efekt był znacznie silniejszy w krajach o niższych dochodach.

Zła pogoda (deszcz, pochmurność, mała ilość światła)

Badania wskazują, że mniejsza ilość słonecznego światła może zaburzać rytm okołodobowy, prowadzić do wzrostu poziomu melatoniny i obniżenia serotoniny — co może powodować: większe zmęczenie, spadek nastroju, mniej aktywności społecznej.

Fizyczne objawy i zdrowie somatyczne

Wspomniane badanie w Japonii: 32% ankietowanych twierdzi, że warunki pogodowe wpływają na ich stan fizyczny — najczęstsze objawy to ból głowy (67% z tych którzy zgłosili), ból pleców, zmęczenie.
Inny przykład: w Hiszpanii badanie wykazało, że fale gorąca lub zimna wraz z zanieczyszczeniem powietrza i hałasem zwiększają zgłoszenia nagłych przyjęć do szpitala.

Młodzi ludzie i zdrowie psychiczne

Badanie z Holandii i Hiszpanii (ok. 3 900 nastolatków w Holandii i ~900 w Hiszpanii) wykazało, że: ekspozycja na zimno była istotnie związana z problemami wewnętrznymi (lęk, depresja) w Holandii, a na wysokie temperatury z problemami uwagi w Hiszpanii.

Co to oznacza? Wnioski i konsekwencje

• Zła pogoda to nie tylko kwestia złego humoru — może wpływać również na fizyczne zdrowie, funkcjonowanie psychiczne, jakość snu, aktywność społeczną.
• Efekty są różne w zależności od osoby: wiek, stan zdrowia, środowisko życia, dostęp do klimatyzacji/ogrzewania, dochód, lokalizacja – to wszystko może zmieniać podatność.
• W kontekście zmian klimatycznych i rosnącej częstości ekstremalnych warunków pogodowych (fale upałów, fale zimna, wilgoć, stres cieplny) — problem może się nasilać.
• Dla profilaktyki: warto być świadomym tych wpływów — zwracanie uwagi na warunki pogodowe, dbanie o dobrą jakość życia (odpowiednia temperatura w mieszkaniu, poprawna wentylacja, aktywność fizyczna mimo pogody, światło dzienne) może pomóc zmniejszyć negatywne skutki.

Ograniczenia badań

• Wiele badań wykazuje związek – nie zawsze dowodzi przyczynowości.
• Efekty często są niewielkie w skali pojedynczego dnia – ale kumulacja może być ważna. Na przykład w jednym badaniu autorzy podkreślali, że choć wpływ był istotny statystycznie, to wyjaśnialność zmienności nastroju przez pogodę była mała.
• Czynniki pośredniczące: styl życia, poziom aktywności, warunki mieszkaniowe, zdrowie psychiczne/somatyczne — wszystkie mogą modyfikować wpływ pogody.
• Badania często odnoszą się do dużych populacji lub analiz społecznościowych — indywidualne reakcje mogą się znacznie różnić.

Co możesz zrobić (praktyczne wskazówki)

• W dni gorące lub bardzo wilgotne: zwróć uwagę na nawodnienie, ograniczenie ekspozycji na słońce, wietrzenie pomieszczeń, chłodzenie.
• W dni pochmurne, ponure: zadbaj o światło — chodź na krótki spacer, zapewnij dobre oświetlenie w domu, stosuj aktywności, które poprawiają nastrój.
• Jeśli zauważasz, że pogoda ma większy wpływ na Twój nastrój/zdrowie — obserwuj kiedy to się dzieje, jakie warunki pogodowe temu sprzyjają, i rozważ odpowiednie modyfikacje stylu życia.
• Warto pamiętać, że dobre środowisko psychiczne i fizyczne zmniejsza podatność na wpływy niekorzystnej pogody.

---

Podsumowanie

Najnowsze badania wyraźnie wskazują, że zła pogoda — w szerokim znaczeniu: ekstremalne temperatury, nadmierna wilgotność, mała ilość światła, burze — może negatywnie wpływać zarówno na nasze zdrowie psychiczne, jak i stan fizyczny. Choć nie każdy dzień pochmurny oznacza natychmiastowy spadek nastroju czy poważne problemy zdrowotne, to regularna ekspozycja na niekorzystne warunki może kumulować skutki.

Oprac. Redakcja