Alergologia to dziedzina medycyny zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem i zapobieganiem alergiom. Alergie są reakcjami nadwrażliwości organizmu na różnego rodzaju substancje, które dla większości ludzi są nieszkodliwe, ale w przypadku osób alergicznych prowadzą do niepożądanych objawów i problemów zdrowotnych.
W artykule:
1. Alergologia jako dziedzina medycyny.
2. Rodzaje testów i badań w rozpoznawaniu alergii.
3. Rodzaje alergii, ich przyczyny i objawy.
4. Leczenie alergii.
5. Zapobieganie alergii.
Alergologia bazuje na naukowych badaniach i klinicznych dowodach. W związku z tym używane w niej metody są oparte na nowoczesnej medycynie i technologii. Jednakże w alergologii stosuje się również podejście holistyczne, które koncentruje się na całkowitym zdrowiu pacjenta i może uwzględniać pewne naturalne metody leczenia oraz zmiany w stylu życia. Z tego punktu widzenia możemy mówić o podejściu holistycznym, medycynie zintegrowanej, gdzie poza diagnostyką opartą na dostępnych testach i metodach wynikających z możliwości technologicznych, włącza się cały szereg działań opartych na naturalnej medycynie.
Alergologia, jako specjalistyczna dziedzina medycyny, korzysta z różnorodnych testów i badań diagnostycznych, aby dokładnie określić, na co pacjent jest uczulony. Oto niektóre z nich:
➔ Testy skórne:
• Testy punktowe (prick testy): Najczęściej stosowany test w diagnostyce alergii. Polega na naniesieniu na skórę pacjenta kropli zawierających alergeny, a następnie delikatnym nakłuciu skóry specjalnym lancetem. Jeśli po kilkunastu minutach w miejscu nakłucia pojawi się obrzęk i zaczerwienienie, oznacza to, że test jest dodatni.
• Testy płatkowe (patch testy): Używane do diagnozowania alergii kontaktowej. Alergen jest umieszczany na płatku, który jest następnie przyklejany do skóry pacjenta na 48 godzin. Reakcja skórna jest oceniana po 48 oraz 72 godzinach.
• Testy nakłuwania: Polegają na wprowadzeniu alergenu w głębsze warstwy skóry za pomocą igły.
➔ Testy prowokacyjne:
• Prowokacja nosowa: Używana do diagnozowania alergii wziewnych.
• Prowokacja oskrzelowa: Służy do wykrywania nadreaktywności oskrzeli.
• Prowokacja pokarmowa: Używana do diagnozowania alergii pokarmowych. Polega na kontrolowanym podawaniu pacjentowi podejrzanego pokarmu pod nadzorem lekarza.
➔ Testy z krwi:
• Oznaczanie poziomu całkowitej IgE: Wysoki poziom IgE może wskazywać na alergię.
• Oznaczanie specyficznych przeciwciał IgE (sIgE): Dzięki tej metodzie można określić, na które konkretne alergeny pacjent jest uczulony.
• Testy komórkowe, np. test aktywacji bazofilów (BAT): Pomagają ocenić reaktywność komórek odpowiedzialnych za reakcje alergiczne.
➔ Spirometria: Choć jest to test funkcji płuc, często jest używany w diagnostyce alergii, zwłaszcza jeśli pacjent ma objawy astmy.
➔ Testy wydzieliny z nosa: Mogą być używane do wykrywania eozynofilów – rodzaju białych krwinek, które często są podwyższone w przypadku alergii.
➔ Testy z użyciem aparatu do pomiaru szczytowego przepływu powietrza: Umożliwiają monitorowanie funkcji płuc pacjenta w domu.
➔ Testy molekularne (component-resolved diagnostics, CRD): Umożliwiają identyfikację konkretnych molekularnych komponentów alergenu, które są odpowiedzialne za reakcje alergiczne pacjenta.
Współczesna diagnostyka alergii pozwala na dokładne określenie przyczyn alergii, co jest kluczem do skutecznego leczenia. Ważne jest jednak, aby testy były wykonywane pod nadzorem doświadczonego alergologa, ponieważ nieprawidłowo przeprowadzone badania mogą prowadzić do błędnych diagnoz.
Alergie stanowią szeroką grupę reakcji nadwrażliwości organizmu na różnorodne substancje, zwane alergenami. Oto najbardziej powszechne rodzaje alergii:
➔ Alergia wziewna:
• Pyłki roślin: Wielu ludzi jest uczulonych na pyłki traw, drzew czy chwastów. Najczęstsze objawy to kichanie, zatkany nos, łzawienie oczu i świąd w nosie.
• Roztocza kurzu domowego: Są to mikroskopijne organizmy żyjące w kurzu w naszych domach. Mogą powodować objawy astmy, kataru siennego i egzemy.
• Sierść zwierząt: Alergeny zawarte w skórze, sierści i moczu zwierząt domowych, takich jak koty, psy czy gryzonie, mogą wywoływać reakcje alergiczne. Objawy podobne do występujących przy roztoczach kurzu.
• Pleśnie: Pleśnie mogą powodować objawy alergii, zwłaszcza u osób z astmą.
➔ Alergia pokarmowa:
• Orzechy: W tym orzechy arachidowe, migdały, orzechy laskowe i inne.
• Mleko: Głównie alergia na białka mleka krowiego.
• Jaja: Zwłaszcza białko jaja kurzego.
• Ryby i skorupiaki: Alergie na te produkty są często dość silne i trwałe.
• Gluten: Chociaż nietolerancja glutenu (celiakia) to nie alergia w ścisłym tego słowa znaczeniu, objawy mogą być podobne.
➔ Alergia kontaktowa:
• Nikiel: Metal często wywołujący alergię u osób noszących biżuterię.
• Lateks: Może powodować reakcje u osób mających kontakt z rękawiczkami lateksowymi. Objawia się wysypką.
• Niektóre kosmetyki i perfumy. Typowe objawy: to zaczerwienienia skóry, swędzenie, wysypka.
• Barwniki do włosów. Podobne objawy jak wyżej.
➔ Alergia na ukąszenia owadów:
• Pszczoły i osy: Ukąszenie może prowadzić do miejscowych reakcji alergicznych, ale także do ciężkich reakcji anafilaktycznych. To może być miejscowy obrzęk, rumień.
➔ Alergia lekowa: Reakcje alergiczne mogą wystąpić na wiele leków, w tym:
• Antybiotyki, zwłaszcza penicylina.
• Niesterydowe leki przeciwzapalne, takie jak aspiryna czy ibuprofen.
• Niektóre leki przeciwnadciśnieniowe.
➔ Alergia na lateks: Może objawiać się jako alergia kontaktowa lub jako reakcja po wniknięciu lateksu do organizmu (np. przez rękawiczki chirurgiczne).
➔ Inne alergie:
• Alergia na słońce (fotodermatoza): Reakcja skórna po ekspozycji na słońce. Typowe objawy to pieczenie, ból, wysypka, ściągająca się skóra i łuszcząca się skóra.
• Alergia na chłód: Objawia się wysypką i swędzeniem po ekspozycji na niskie temperatury.
Należy podkreślić, że alergie mogą się różnić u poszczególnych osób swoim nasileniem, a ich nasilenie może sięgać od łagodnych do bardzo ciężkich, potencjalnie zagrażających życiu reakcji, takich jak anafilaksja. Nie należy zatem bagatelizować oznak, które mogą mieć podłoże alergiczne.
Po postawieniu diagnozy, alergolog dobiera odpowiednią terapię, która może obejmować leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy, bronchodilatatory czy w skrajnych przypadkach, leczenie immunoterapią. W procesie leczenia ważną rolę odgrywa także edukacja pacjenta. Alergolog powinien nauczyć pacjenta, jak unikać alergenów i radzić sobie z objawami alergii, co jest kluczem do skutecznego radzenia sobie z takimi obciążeniami.
Obejmuje różne działania, takie jak unikanie ekspozycji na znane alergeny, stosowanie leków profilaktycznie lub, w przypadku niektórych alergii, przyjmowanie immunoterapii w celu zmniejszenia wrażliwości na alergen.
Jednym z przykładów naturalnego podejścia w alergologii jest immunoterapia, która polega na stopniowym przyzwyczajaniu organizmu do alergenu przez podawanie coraz większych dawek alergenu w kontrolowanych warunkach. Chociaż sama metoda opiera się na zaawansowanych badaniach, jej celem jest skierowanie naturalnych mechanizmów obronnych organizmu w celu zmniejszenia reakcji na alergen.
