Znamy około 150 gatunków bazylii. Wiele z nich, przykładem bazylia pospolita, azjatycka czy cytrynowa, ma szeroki zakres działań prozdrowotnych.
Bazylia pospolita (Ocimum basilicum) to jednoroczna roślina z rodziny jasnotowatych. Innym cenionym gatunkiem jest bazylia azjatycka (Ocimum tenuiflorum, święta bazylia lub tulsi), jedna z najważniejszych roślin w medycynie ajurwedyjskiej. To, co czyni ją niezwykłą, to olejek bazyliowy. Ów olejek eteryczny zawiera eugenol, linalol, cyneol, cytral, limonen, garbniki, saponiny, przeciwutleniacze (zeaksantyna, luteina), sole mineralne (wapń, magnez, cynk), witaminy (A, K), kwas trionowy i substancje gorzkie.
Eugenol to organiczny związek z grupy fenoli (znajdziemy go też w przyprawach korzennych, zwłaszcza w goździkach), w dużym stężeniu podrażniający skórę i błony śluzowe, natomiast w odpowiednich proporcjach mający silne działanie prozdrowotne. Działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, a coraz więcej badań potwierdza również właściwości antynowotworowe. Przy okazji blokuje kanały wapniowe, co obniża ciśnienie krwi. Wspólnie z linalolem i cytronellolem zwalcza stany zapalne w organizmie, co na dłuższą metę może zapobiegać pojawieniu się przewlekłych stanów zapalnych i związanych z tym schorzeń. Eugenol od 2021 roku badany jest jako ewentualny lek na Covid-19, w ubiegłym roku potwierdzono, że multimodalnie działa na wirusy unoszące się w powietrzu, zmniejsza ich zaraźliwość i zdolność ich replikacji. U testowanych zwierząt dodatkowo łagodził zatorowość płucną i poprawiał wydolność wytrzymałościową (to jeszcze świeże badania, w pierwszych fazach testów).
Bazylia od wieków polecana była za problemy trawienne. Udowodniono, że ułatwia przyswajanie pokarmu, zwiększa przyswajalność różnych składników odżywczych, działa przeciwskurczowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, ma też, choć stosunkowo słabe, działanie wiatropędne, więc może być stosowana przykładowo przy wzdęciach. Nasiona bazylii można stosować na zaparcia, działają jako lekki środek przeczyszczający. Zawierają one błonnik, który reguluje pracę jelit, a także znacząco wpływa na apetyt. Znane są tez właściwości antybakteryjne bazylii, przede wszystkim sprawdzi się w infekcjach górnych dróg oddechowych (łagodzi przeziębienia, grypy), ale i układu moczowego oraz skóry. Przyjmowana na pusty żołądek podnosi poziom komórek T. Odmiana azjatycka w badaniach klinicznych na zwierzętach przekonująco łagodziła stany zapalne pojawiające się przy astmie, w tym przypadku trwają kolejne testy.
Wciąż rozwijają się badania związane z wpływem bazylii na stres psychiczny i fizyczny. Na tym polu działa dość podobnie do melisy, jest adaptogenem. Ma więc potencjalnie duże właściwości antydepresyjne, poprawia nastrój, uspokaja nerwy. Odmiana azjatycka może zwalczać depresję poporodową, a także poprawiać jakość snu. Wspomaga również serce i wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych. Od kilku lat naukowcy testują działanie fencholu z bazylii – wpływa on na stan mikrobiomu, a w szczególności bakterii powiązanych z pracą mózgu. Spadek SCFA, ich metabolitów, przyspiesza procesy neurodegeneracyjne. Oprócz tego zmniejsza liczbę obumarłych komórek neuronowych w mózgu i przyspiesza usuwanie białek amyloidów, co może mieć zastosowanie przy leczeniu choroby Alzheimera. Używając bazylii pamiętajmy, że najwięcej korzyści da nam świeża lub mrożona – a hodowla jej w domowych warunkach jest bardzo prosta.
Źródła:
https://www.genengnews.com/topics/drug-discovery/alzheimers-disease-pathology-curbed-using-aromatic-compound-in-basil/
https://www.frontiersin.org/journals/nutrition/articles/10.3389/fnut.2022.965130/full
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11095613/
https://www.webmd.com/diet/health-benefits-basil
