Odeszła w zapomnienie, dziś nikt nie pamięta i nie kojarzy tej nazwy, a szkoda. Nieszpułka zwyczajna zachwycała jeszcze nasze babcie. Zajadały się nią. To krzew z rodziny różowatych, owoce nieszpułki mają dobroczynny wpływ na pracę serca, na nasz mózg, wspierają nasze jelita. Nieszpułka zwyczajna zwana jest także nieszpułką jadalną. Jaki kryje w sobie sekret i dlaczego warto sobie o niej przypomnieć?
Jako krzew była uprawiana i znana już 3000 lat temu na terenie dzisiejszego Iranu. Rośnie w górskich, skalistych lasach. Można ją spotkać na Krymie, Kaukazie, w Iranie oraz Grecji, Bułgarii i południowych Włoszech. W trzech ostatnich krajach ma status bliżej nie określony. Jest uprawiana ze względu na swoje jadalne owoce, wykorzystuje się je zwykle po przemrożeniu. Owoce ma podobne do głogu i może być z nim mylona. Cieszy się popularnością w krajach takich jak Holandia, Niemcy, Austria i Francja. W owocach nieszpułki znajdują się liczne kwasy organiczne, garbniki, pektyny, sole mineralne oraz witamina C. Mają one właściwości antyoksydacyjne i można je wykorzystywać jako środek wzmacniający organizm. Nieszpułka nadaje się do spożycia w stanie surowym To dodatkowy jej atut ze względu na walory odżywcze i zdrowotne.
Jej owoce, bo o nie głownie chodzi, zawierają flawonoidy, śród nich kwercetynę i kemferol, wykazujące właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Garbniki działające ściągająco i przeciwbakteryjnie. Saponiny, które wzmacniają układ odpornościowy. Antocyjany działające jako silnie antyoksydanty. Do tego dochodzą sole mineralne i witamina C.
Nieszpułka jest krzewem o pradawnym gatunku, który ma w sobie wyjątkowy potencjał. Wykazuje właściwości prozdrowotne i może być używana do produkcji żywności funkcjonalnej. Posiada właściwości lecznicze. Była stosowana przez wieki w medycynie ludowej. Wiemy, iż jej owoce mają działanie moczopędne i ściągające. Odznacza ją bogactwo substancji aktywnych, soli mineralnych i witaminy C. Nadaje się znakomicie do wzmacniania organizmu. Może być stosowana w dolegliwościach żołądkowych, nieżytach jelit oraz w opóźnianiu procesów starzenia się. Dotyczy to między innymi pracy serca i mózgu. Nieszpunkę charakteryzuje słodki, lekko kwaśny miąższ, ale pozbawiona jest cierpkości. W zielarstwie służy do leczenia nieżytów jelit. Jest także rośliną miododajną. Dawnej jej owoce zbierano tak jak tarninę. Po przymrozkach, dojrzewa późno, w październiku, a nadaje się do zbirów w grudniu. Wyrabiano z niej syropy, wina, nalewki. Często łączono ją z czarnym bzem i śliwami. W medycynie ludowej używano jej do leczenia ran, infekcji i różnych dolegliwości zdrowotnych. Służyła za środek do okładania ran i leczenia oparzeń. W postaci naparu łagodziła dolegliwości żołądkowe.
W świetle najnowszych badań potwierdzenie znajdują jej dawne zastosowania, dowiedziono, że ekstrakty z nieszpunki skutecznie niszczą bakterie gram-dodatnie. Nieszpunka w postaci maści przyspiesza gojenie się ran poprzez regenerację tkanki. Naukowcy z Uniwersytetu Atatürka w Turcji i Uniwersytetu w Zagrzebie w Chorwacji potwierdzili, iż owoce nieszpunki mają nie tylko mnóstwo antyoksydantów, ale także kilka razy więcej wapnia, potasu, fosforu i magnezu niż jabłka. Ma w swoim składzie żelazo i witaminę B1. W miąższu tak ulubionym przez naszych przodków znajdują się witaminy z grupy B, wspierające układ nerwowy i pracę mięśni. Podkreśla się dziś, iż w medycynie ludowej stosowano ją na problemy żołądkowe, głownie na biegunki, na choroby serca oraz na usuwanie kamieni nerkowych i żółciowych. W badaniu publikowanym przez irańskich badaczy z 2022 roku wynika, że nieszpunka zwyczajna ma w sobie dużo flawonoidów. Ta przeciwutleniająca mieszanka może stać się w przyszłości źródłem zdrowej żywności i suplementacji. Polscy z kolei badacze, nieco wcześniej, bo w 2021 roku orzekli, że ekstrakt z nieszpunki ma działanie przeciwcukrzycowe.
