Podejście holistyczne zakłada, że poszczególne układy organizmu pacjenta stanowią komplementarną całość, są jednym, spójnym układem całościowym i wzajemnie na siebie wpływają. Co oznacza, że dyskomfort odczuwany przez pacjenta, np. kręgosłupa szyjnego, wcale nie musi wynikać ze zmiany jedynie w tym obszarze. Myśląc w ten sposób, możemy znaleźć prawdziwe źródło problemu i skupić się na jego rozwiązaniu, a nie leczyć tylko objawy.
Coraz większa liczba osób trafia do gabinetu fizjoterapeuty z powodu bólu, który skutecznie obniża ich jakość życia. Wydawać by się mogło, że są to jedynie osoby starsze, których ciało przez lata ciężkiej pracy zostało mocno wysłużone. Rzeczywistość jest jednak zupełnie inna. Znaczna ilość pacjentów w gabinecie to osoby w wieku między 25 a 55 lat, a więc stosunkowo młode. Jest to w dużej mierze spowodowane zmniejszoną aktywnością fizyczną, spożywaniem dużych ilości przetworzonego jedzenia, a także ilością bodźców zewnętrznych, jakie nasz układ nerwowy musi przetworzyć w ciągu dnia. Wszystkie te czynniki muszą zostać wzięte pod uwagę w trakcie terapii pacjenta, ponieważ będą one często pośrednio przekładać się na problemy, z jakimi pacjent do nas trafia.
Świat medycyny stale się rozwija i codziennie daje nam nowe możliwości pracy z ciałem. Czterdzieści lat temu medycyna fizykalna i rehabilitacja skupiały się na zwiększaniu siły mięśniowej, anatomii i fizjologii wysiłku, a także wykorzystaniu różnych środków fizykalnych w terapii. Bardzo mało mówiło się wtedy o powięzi. Dziś jednak wiemy, że jest ona istotnym elementem całej układanki.
„Powięzi tworzą ciągły, nieprzerwany system napięciowy, który rozciąga się w całym ciele człowieka i pokrywa oraz łączy każdy pojedynczy organ, każdy mięsień, nawet każe pojedyncze włókno nerwowe”. (R.Schleip) „Dla przykładu, w ludzkim ciele mięśnie rzadko przekazują swoją całą siłę poprzez system ścięgien na układ kostny. Badania wykazały, że mięśnie znaczną część swoich sił wywołujących skurcz przekazują na osłonki powięziowe. Osłonki te z kolei przekazują te siły na mięśnie synergistyczne oraz na antagonistów. Dzięki temu mechanizmowi dochodzi do usztywnienia nie tylko jednego stawu, lecz także okolic oddalonych o kilka stawów od miejsca ich działania”. (T.W Findley) Jeżeli wiemy już, jak istotna jest to struktura, możemy zrozumieć, dlaczego źródłem problemu nie zawsze jest miejsce odczuwania bólu, a jego przyczyna może leżeć zupełnie gdzie indziej. Jest to oczywiście jeden z wielu przykładów, a przyczyn i metod pracy jest wiele.
Większość z nas kojarzy ból z urazem lub po prostu przeciążeniem mięśni, natomiast dzięki spojrzeniu na pacjenta jako całość wiemy, że dolegliwości bólowe mogą wynikać również z innych przyczyn i niekoniecznie wiążą się one z aparatem ruchu. Jelito cienkie może powodować dysfunkcję w obrębie chociażby wcześniej wspomnianego odcinaka szyjnego kręgosłupa oraz podstawy czaszki. Jelito cienkie, jak większość narządów wewnętrznych, unerwione jest przywspółczulnie przez X nerw czaszkowy, tj. nerw błędny. Dysfunkcja w obrębie jelita cienkiego może zaburzać jego pracę, która z kolei da o sobie znać chociażby we wcześniej wspomnianym odcinku szyjnym, a będąc bardziej precyzyjnym – w jego górnej części oraz w powięzi przedniej szyi. Z kolei przewlekły stres może prowadzić do zespołu jelita drażliwego. Biorą pod uwagę te wszystkie aspekty, możemy dojść do wniosku, iż podejście holistyczne jest niezbędne do uzyskania wymiernej korzyści, jaką jest zdiagnozowanie i następnie leczenie nie tylko objawów, a faktycznej przyczyny problemu.
Rolfing – integracja strukturalna, osteopatia, terapia wisceralna, terapia manualna według koncepcji Maitlanda czy tez Cyriaxa – to tylko jedne z wielu metod pracy z pacjentami i nie można powiedzieć, która z nich jest najlepsza, ponieważ każdy z terapeutów pracuje inaczej i nie ma też dwóch takich samych przypadków, gdyż każdy pacjent to zupełnie inna historia wymagająca indywidualnego podejścia. Jakie są przeciwwskazania do terapii? Jest to również temat bardzo indywidualny ze względu na to, że każdy z pacjentów potrzebuje innej techniki pracy. Jednak ogólnymi przeciwwskazaniami do terapii jest: podwyższona temperatura ciała, nowotwory, zakrzepica, poważne problemy internistyczne, brak współpracy ze strony pacjenta, problemy skórne.
Praca z pacjentami wiąże się z dużą odpowiedzialnością, dlatego zawsze należy patrzeć na pacjenta w sposób całościowy oraz dokładnie zapoznać się z aktualnymi badaniami krwi i historią choroby. W przypadku, kiedy mamy podejrzenia, że problem może wynikać z rzeczy wykraczających poza kompetencje fizjoterapeuty, należ skierować taką osobę do odpowiedniego specjalisty. Finalnie dobro pacjenta musi być zawsze traktowane priorytetowo. Warto również w tym miejscu zaznaczyć znaczenie profilaktyki, która jest istotna w procesie zapobiegania występowania wielu chorób nie tylko układu ruchu, dlatego każdy z nas powinien traktować ją bardzo poważnie, by móc w pełni cieszyć się życiem.
fizjoterapeuta,
Centrum Medycyny Holistycznej
ul. Świętokrzyska 18, 00-052 Warszawa