Zimą bardzo często chorujemy na zapalenie krtani, wielu z nas jest szalenie podatnych na ten problem, pora roku jest ku temu szalenie sprzyjająca, wyziębiamy się, przemarzamy, a skutkiem tego może być nagła utrata głosu, problem ze strunami głosowymi i silny ból gardła czy krtani, jako efekt gwałtownych zmian temperatury. Czy przed zapaleniem krtani możemy się skutecznie zabezpieczyć?
Krtań to niezwykle ważny narząd w naszym organizmie. Odpowiada nie tylko za wydawanie dźwięków i modulację głosu, ale również chroni drogi oddechowe przed dostawaniem się ciał obcych. Dzięki niej możemy mówić, śpiewać czy wyrażać emocje tonem głosu. Niestety, krtań jest też szczególnie narażona na podrażnienia i infekcje, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, gdy chłodne powietrze, suche ogrzewane pomieszczenia i wzmożona liczba infekcji wirusowych sprzyjają stanom zapalnym.
Zapalenie krtani to stan zapalny błony śluzowej tego narządu, który może mieć charakter ostry lub przewlekły. Objawia się chrypką, bólem gardła, suchym kaszlem, uczuciem drapania, a czasem nawet utratą głosu. Chorobie mogą towarzyszyć objawy ogólne, takie jak gorączka, osłabienie i złe samopoczucie.
– Ostre zapalenie krtani pojawia się zwykle nagle, najczęściej w wyniku infekcji wirusowej.
– Przewlekłe zapalenie krtani to efekt długotrwałego podrażniania błony śluzowej – np. przez dym tytoniowy, nadmierne obciążanie głosu lub przebywanie w suchym, zanieczyszczonym powietrzu.
W okresie jesienno-zimowym dominują przypadki ostrego zapalenia krtani, związane z infekcjami wirusowymi, które szerzą się w szkołach, miejscach pracy czy komunikacji publicznej. O infekcję i zapalenie krtani wówczas nietrudno.
Jesień i zima stwarzają idealne warunki do rozwoju stanów zapalnych krtani:
zimne powietrze powoduje skurcz naczyń krwionośnych i osłabienie miejscowej odporności błony śluzowej,
suche powietrze w ogrzewanych pomieszczeniach wysusza śluzówkę, czyniąc ją bardziej podatną na infekcje i mikrouszkodzenia,
nagłe zmiany temperatury – np. wyjście z ciepłego biura na mróz – prowadzą do szoku termicznego dla dróg oddechowych,
okres zwiększonej zachorowalności na infekcje wirusowe (grypa, przeziębienie), które mogą objąć także krtań.
Dlatego właśnie w chłodnych miesiącach szczególnie cenna jest wiedza, jak zapobiegać problemom z krtanią i jak reagować, gdy pojawią się pierwsze objawy.
Pierwszym i najbardziej charakterystycznym sygnałem zapalenia krtani jest chrypka – głos staje się ochrypły, matowy, a czasem całkowicie zanika. Towarzyszyć jej mogą:
– pieczenie i ból w gardle, nasilające się przy mówieniu,
– suchy, męczący kaszel,
– uczucie ucisku lub ciała obcego w gardle,
– gorączka i ogólne osłabienie.
U dzieci szczególnie groźną postacią jest tzw. podgłośniowe zapalenie krtani, które objawia się napadami szczekającego kaszlu i dusznościami – w takim przypadku niezbędna jest natychmiastowa pomoc lekarska.
W większości przypadków ostre zapalenie krtani ma charakter wirusowy, dlatego leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów i wspieraniu organizmu w regeneracji. Podstawowe zasady to:
oszczędzanie głosu – nie szeptanie (które dodatkowo obciąża struny głosowe), lecz mówienie spokojnym, cichym tonem,
nawilżanie śluzówki – picie dużej ilości ciepłych płynów, stosowanie inhalacji z pary wodnej, używanie nawilżaczy powietrza,
unikanie podrażnień – rezygnacja z palenia tytoniu, ostrych przypraw i alkoholu,
odpoczynek – pozwalający organizmowi szybciej zwalczyć infekcję.
W cięższych przypadkach, gdy objawy nie ustępują lub nasilają się, konieczna może być konsultacja lekarska i zastosowanie leków przeciwzapalnych, a niekiedy antybiotyków (choć te rzadko, bo przyczyna najczęściej jest wirusowa).
Fitoterapia oferuje wiele naturalnych metod łagodzenia objawów zapalenia krtani i wspierania jej kondycji, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Oto niektóre z propozycji wartych zastosowania.
Szałwia działa przeciwzapalnie, antybakteryjnie i ściągająco. Napar z liści świetnie nadaje się do płukania gardła i krtani, łagodząc podrażnienia i redukując stan zapalny.
Bogaty w olejki eteryczne tymianek ma właściwości wykrztuśne i przeciwbakteryjne. Stosowany w formie herbaty lub syropu wspomaga oczyszczanie dróg oddechowych i łagodzi suchy kaszel.
Korzeń prawoślazu zawiera duże ilości śluzów roślinnych, które powlekają i chronią błonę śluzową krtani. Napary z prawoślazu działają jak naturalna „osłona” na struny głosowe.
Lukrecja łagodzi kaszel i działa przeciwzapalnie. Jej napary lub syropy można stosować przy chrypce i suchości gardła.
Kwiaty dziewanny są cenione za działanie łagodzące kaszel i podrażnienia gardła. Napar z dziewanny ma delikatny smak i przyjemnie koi gardło.
Mając na uwadze wymienione powyżej zioła, pamiętajmy o naparach, inhalacjach, syropach czy tabletkach do ssania.
Oprócz stosowania ziół warto sięgnąć po proste, naturalne metody wspierające znaszą krtani zimą:
miód – działa przeciwzapalnie i łagodząco; łyżeczka miodu przed snem może złagodzić kaszel i chrypkę,
ciepłe napoje – herbatki ziołowe, napar z imbiru, mleko z miodem i kurkumą,
inhalacje parowe – z dodatkiem rumianku, szałwii czy olejku eukaliptusowego; nawilżają i oczyszczają drogi oddechowe,
syropy z cebuli – tradycyjny domowy sposób na kaszel i podrażnienia gardła,
ochrona przed zimnem – noszenie szalika, unikanie oddychania zimnym powietrzem przez usta.
Lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego w okresie jesienno-zimowym warto szczególnie dbać o krtań i cały układ oddechowy. Dlatego:
– nawilżaj powietrze w pomieszczeniach,
– pij dużo wody i ciepłych naparów ziołowych,
– unikaj gwałtownych zmian temperatury,
– chroń gardło przed zimnem – noś szalik, nie wdychaj mroźnego powietrza bezpośrednio,
– dbaj o odporność – zdrowa dieta, sen, ruch na świeżym powietrzu.
– Pamiętaj o suplementacji witaminą C, witaminą D.
Osoby zawodowo obciążające głos, jak nauczyciele czy śpiewacy, powinny dodatkowo pamiętać o technikach emisji głosu i regularnych przerwach w mówieniu.
