Interakcje leków z sokiem grejpfrutowym są dobrze znane. Badania pokazują, że inne soki owocowe, jak również całe owoce, miąższ owoców i ekstrakty owocowe, także były związane ze zmienionym metabolizmem leków i późniejszymi interakcjami.
Zmienność szczepów owoców, warunków środowiskowych, procedur przetwarzania oraz czynników występujących u pacjentów utrudnia przewidywanie, czy dany owoc lub produkt owocowy doprowadzi do interakcji lekowej.
Jakie owoce i produkty owocowe mogą powodować interakcje?
Owoce, które wchodzą w interakcje z lekami to: pomarańcza, pomelo, granat, żurawina, winogrono, jabłko i grejpfrut. Całe owoce i wytworzone z nich produkty – w tym soki owocowe, koncentraty owocowe, miazga owocowa, dżemy/marmolady owocowe, ekstrakty owocowe, a nawet produkty gotowane, takie jak sosy (na przykład sos jabłkowo-żurawinowy) – mogą mieć wpływ na działanie kliniczne leków.
Geneza interakcji
Owoce (i warzywa) zawierają zróżnicowane strukturalnie związki bioaktywne. Należą do nich: flawonoidy (flawonole, flawony, flawanony, antocyjanidyny i izoflawony), kwasy fenolowe (kwasy hydroksybenzoesowe i kwasy hydroksycynamonowe), karotenoidy (β–karoten, likopen, luteina, zeaksantyna, flawoksantyna, kantaksantyna, kapsantyna, kapsorubina i β–kryptoksantyna), witaminy (witamina C – kwas askorbinowy i witamina E – tokoferole) oraz fitoestrogeny (izoflawonoidy, stilbeny, lignany, kumestany i glukozynolany). Ponadto szacuje się, że w owocach (i warzywach) znajduje się prawie 5000 związków fitochemicznych, ale duża część pozostaje jeszcze do odkrycia. Związki bioaktywne w owocach są również bardzo zróżnicowane ilościowo ze względu na różne parametry, takie jak: stadium dojrzałości, odmiana, praktyki rolnicze, środowisko, zbiory i procedury prozbiorcze, przetwarzanie, przechowywanie itp.
Interakcje leków z popularnymi sokami owocowymi
Najszerzej opisane są interakcje o podłożu owocowym z sokiem grejpfrutowym (i miąższem grejpfruta), dla którego odnotowano ponad 40 przypadków interakcji u ludzi. Dlatego jako reprezentatywny przykład do zilustrowania interakcji wykorzystano sok grejpfrutowy, który był spożywany z lekiem lowastatyna. W wynikach badania widać zahamowanie inhibitora CYP3A4 przez sok grejpfrutowy, prowadzące do rozwoju działań niepożądanych: miopatii i rabdomiolizy. Dodatkowo badanie potwierdziło, że współczynnik aktywności życiowej (Cmax) oraz pole pod krzywą (AUC) lowastatyny podczas przyjmowania jej z sokiem grejpfrutowym były zwiększone odpowiednio około 12-krotnie i 15-krotnie.
W innym z badań stwierdzono, że w porównaniu z wodą sok pomarańczowy zmniejsza o około 60% doustne wchłanianie alendronianu (bisfosfonianu stosowanego w leczeniu osteoporozy).
Jest to bardzo ważne odkrycie, ponieważ alendronian, jeśli jest przyjmowany na czczo (po całonocnym poście), 2 h przed jakimkolwiek posiłkiem (śniadanie), ma domyślnie bardzo słabą bezwzględną doustną biodostępność – niecałe 0,75% całkowitej dawki. Dlatego też należy unikać przyjmowania alendronianu z sokiem pomarańczowym.
Podsumowanie
Chociaż wiele interakcji leków z sokami owocowymi nie jest uważanych za istotne klinicznie, nadal istnieją takie, które wymagają naszej uwagi. Dla osób, które wolą unikać wszelkich potencjalnych interakcji lekowych wywoływanych przez soki owocowe, najlepszą radą jest przyjmowanie leków z wodą.
Pacjenci powinni zawsze konsultować z lekarzami lub farmaceutami wszelkie wątpliwości dotyczące przyjmowanych przez nich leków i interakcji z sokami owocowymi, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych skutków lub nieskutecznego leczenia farmakologicznego. Szczególnie odradza się spożywania dużych ilości soku grejpfrutowego osobom przyjmującym leki psychotropowe, ponieważ owoc ten osłabia ich działanie.
Przeczytaj także: Antybiotyki ziołowe
Bibliografia:
1. Claire L. i wsp.; How fruit juice interacts with common medicines, The Pharmaceutical Journal, 2014.
2. Fruit Interactions with Common Medicines, New Zealand Medicines and Medical Devices Safety Authority, 2015.
3. Mitsuo S., Undesirable Effects of Citrus Juice on the Pharmacokinetics of Drugs, Drug Safety, 2005.
4. Petric Z., Food-Drug Interactions with Fruit Juices, National Library of Medicine, 2020.
