W Europie co piąte dziecko cierpi na nadwagę lub otyłość. Najnowsze badania wykazują, że w Polsce ten problem dotyczy 12-14 procent dzieci. Przyczyn tego zjawiska jest wiele. Zanim jednak je omówię, pokażę, jak obliczyć prawidłową masę ciała u dziecka.
Prawidłowa masa ciała dziecka
Definicji nadwagi i otyłości jest wiele. Aby móc sprawdzić, czy dziecko rozwija się prawidłowo, nie potrzebujemy znać żadnej z nich. Wystarczy centymetr, waga i siatka centylowa. Najpierw musimy wyznaczyć wskaźnik BMI. Wzrost dziecka dzielimy przez masę ciała podniesioną do kwadratu
BMI = wzrost (cm)/masa ciała (kg)2
Uzyskany wynik odszukujemy na siatkach centylowych na stronach Instytutu Matki i Dziecka lub porównujemy z poniższą tabelką. Przekroczenie normy o 10 procent to nadwaga, powyżej 25 procent to już otyłość.
Wskaźniki prawidłowej masy ciała dla dzieci:
| Wiek w latach | Normy dla chłopców | Normy dla dziewczynek |
| 0,5 | 14,86 – 19,72 | 14,27 – 18,83 |
| 1 | 15,67 – 20,23 | 15,29 – 19,79 |
| 2 | 15,74 – 20,06 | 14,72 – 19,16 |
| 3 | 14,07 – 18,37 | 13,98 – 18,22 |
| 6 | 13,20 – 18,22 | 12,85 – 18,15 |
| 10 | 13,76 – 20,40 | 13,09 – 21,19 |
| 13 | 14,76 – 23,12 | 14,90 – 22,84 |
| 15 | 16,07 – 23,43 | 16,92 – 23,60 |
Wskaźnik BMI nie jest doskonały. Może pokazywać nadwagę u dzieci wysportowanych, z większą masą mięśniową niż u ich rówieśników. W takim przypadku warto swoje wątpliwości potwierdzić lub rozwiać w profesjonalnym gabinecie dietetycznym, gdzie dietetyk specjalnym urządzeniem sprawdzi ilość tkanki tłuszczowej i jej rozmieszczenie.
Przyczyny nadwagi i otyłości
Najważniejszą przyczyną otyłości u dzieci, podobnie jak u osób dorosłych, jest nieprawidłowe odżywianie – jedzenie typu fast-food, picie soków owocowych, napojów gazowanych, słodkie i słone przekąski – oraz brak aktywności fizycznej. Nie bez znaczenia są też pory posiłków. Coraz częściej dzieci pomijają śniadania, a większość kalorii spożywają w drugiej części dnia. Badania wskazują, że tylko połowa z nich je codzienne śniadania przed wyjściem do szkoły. Posiłki dzieci, tak jak dorosłych, przygotowywane są z gotowych półproduktów wysokoprzetworzonych, zawierających duże ilości tłuszczu, cukru lub syropu glukozowo-fruktozowego. To sprawia, że dzieci każdego dnia spożywają więcej kalorii niż powinny, a pomimo dużej ilości jedzenia, często nie dostarczają odpowiedniej ilości substancji odżywczych, co powoduje kolejne komplikacje zdrowotne.
Nadmiar kalorii nie jest spalany, gdyż dzieci mają coraz mniej ruchu. Rozwój komunikacji sprawia, że zamiast chodzić czy jeździć rowerem, korzystają z autobusów lub tramwajów. Wolny czas spędzają przed telewizorem albo ekranem komputera. Często sami rodzice szkodzą, zwalniając dzieci z zajęć wychowania fizycznego w szkole.
Dziedziczne skłonności i choroby
Dzieci często dziedziczą skłonności do nadwagi i otyłości. W rodzinach, w których oboje rodziców jest otyłych, aż 2/3 dzieci ma problemy z nadwagą lub otyłością. W tym przypadku trudno rozdzielić, kiedy przyczyną są geny, a kiedy powielanie złych nawyków żywieniowych.
Nadwagę i otyłość u dzieci mogą też powodować choroby, np.: niedoczynność tarczycy, choroby zwyrodnieniowe, guzy, wady rozwojowe, ale także stosowanie leków przeciwdepresyjnych, przeciwpadaczkowych, insuliny i innych. Coraz częściej powody nadwagi lekarze upatrują również w niedoborach witaminy D3. Badania wykazują, że brak tej witaminy upośledza działanie insuliny oraz niekorzystnie wpływa na metabolizm glukozy, a także procesy metaboliczne w tkance tłuszczowej.
Przeczytaj także: Jak rozmawiać z dziećmi na trudne tematy
Bibliografia
- E. Małęcka-Tendera, A. Zachurzok-Buczyska, Podręcznik Polskiego Forum Profilaktyki pod redakcją prof. dr. hab. Piotra Podolca, Medycyna Praktyczna, Kraków 2010.
- D. Przybylska, M. Kurowska, P. Przybylski, Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej Hygeia Public Health 2012, 47(1): 28-35
- Palczewska I., Niedźwiecka Z., Siatki centylowe do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży, Zakład Rozwoju Dzieci i Młodzieży, IMiDz, Warszawa 1999.
- S. Langley-Evans, Żywienie. Wpływ na zdrowie człowieka, Warszawa 2009, Wydawnictwo PZWL.
Wesprzyj Kampanię Społeczną Przeciw Otyłości Wśród Dzieci i Młodzieży
#UwierzWSiebie #WalczOSwojeZdrowie
