Osteoporoza dotyka około 30 procent populacji, zwłaszcza kobiet po 50. roku życia. W wieku 80 lat cierpi na nią już co druga osoba. Zapewne dlatego, że rozwija się podstępnie, powoli i zwykle bezobjawowo, rzadko się o niej mówi. Jednak złamania kości, zwłaszcza u osób w podeszłym wieku, są bardzo częstą przypadłością. Ponieważ tkanka kostna z upływem lat regeneruje się coraz wolniej, każdy upadek może skończyć się złamaniem, niepełnosprawnością lub nawet śmiercią starszego człowieka. Na dobrą sprawę działania prewencyjne należałoby rozpocząć już po trzydziestce. Zwłaszcza w przypadku kobiet, u których procesowi odwiapniania kości sprzyjają ciąża, laktacja oraz spadający poziom hormonów po menopauzie.
Wapń w ponad 99 procentach stanowi element budulcowy kości i zębów. Jego całkowita zawartość w organizmie sięga 1,5 procent masy ciała. Dawka wapnia dla osoby dorosłej wynosi około 1000 mg na dobę. Zapotrzebowanie to rośnie w czasie ciąży, laktacji, w okresie dojrzewania i menopauzy. Niestety, niezdrowy tryb życia, używki, brak aktywności fizycznej prowadzą do powstawania ubytków tego makroelementu.
Przy większych niedoborach organizm pobiera wapń prosto z kości. Do osteoporozy polekowej mogą też doprowadzić kortykosterydy oraz popularne środki stosowane przy zgadze zawierające sole glinu, które blokują wchłanianie wapnia z pożywienia. Aby skutecznie zapobiegać osteoporozie, należy dostarczać ten kluczowy pierwiastek wraz z pożywieniem. Warto jeść brukselkę, fasolę, jarmuż, soję oraz pić dużo wysokozmineralizowanej wody.
Prawidłowe wchłanianie oraz zachowanie właściwej homeostazy wapnia wymagają dostarczania organizmowi witamin D3 i K. Tę drugą łatwo znaleźć w zielonych warzywach liściastych, pomidorach czy kalafiorze. Jej poziom powinny kontrolować przede wszystkim osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe. Nie wolno zapomnieć o właściwej podaży witaminy C regulującej formowanie kolagenu, witaminy A wspomagającej funkcje komórek kościotwórczych czy magnezu – jednego z kluczowych elementów budulcowych kości. Magnez wpływa ponadto na wytwarzanie aktywnej formy witaminy D, odpowiedzialnej za wchłanianie wapnia. Bierze również udział w tych samych procesach metabolicznych co wapń, dlatego powinno się dbać o odpowiednio wysoki poziom obu pierwiastków.
Konsumpcja dużych ilości mleka może zwiększać częstość złamań. Winna temu jest laktoza oraz zakwaszanie mlekiem organizmu. Laktoza przyspiesza starzenie się komórek, a zwiększoną ilość kwasów organizm stara się neutralizować, używając wapnia pobranego z kości. Ryzyka takiego nie ma przy spożywaniu białka pochodzenia roślinnego. Zaleca się jeść jarmuż i inne warzywa kapustne, figi, sezam, płatki owsiane, nasiona roślin strączkowych. Wprawdzie wymienione produkty zawierają związki utrudniające wchłanianie wapnia, ale mają w sobie magnez i przy odpowiednim przygotowaniu działanie to można zminimalizować.
Jeśli układ szkieletowy jest poddawany podczas ćwiczeń regularnym obciążeniom, lepiej magazynuje składniki mineralne z pożywienia. Ruch sprzyja budowaniu mięśni, zachowaniu prawidłowej postawy, a to zmniejsza prawdopodobieństwo złamań podczas upadku. Osobom starszym poleca się nordic walking, spacery, taniec, jogę.
Wchłanianie wapnia znacznie ogranicza fosfor znajdujący się np. w wędlinach, coca-coli, potrawach z puszki, kakao, kaszy gryczanej. Ponadto zbyt duża podaż soli sprzyja utracie wapnia wraz z moczem. Nikotyna oraz duże ilości kofeiny hamują wchłanianie wapnia do kości oraz upośledzają funkcje komórek kościotwórczych. Natomiast alkohol zakłóca aktywność genów, od których zależy zdrowie kości.
Warto, zwłaszcza po 50. roku życia, przeprowadzić odpowiednie badania. Najpopularniejsza jest densytometria określająca gęstość mineralną kości i pozwalająca wykryć początkowe stadium choroby.
