Oliwa pozyskiwana z owoców drzewa oliwnego ma niezwykle bogaty, cenny dla ludzkiego zdrowia skład. Na samym wstępie należy jednak podkreślić, że oliwa oliwie nierówna.
Najwartościowsza oliwa z pierwszego tłoczenia
W zależności od metody jej otrzymywania, czasu i techniki zbioru owoców oraz sposobu przechowywania, występują istotne różnice w zawartości poszczególnych składników obecnych w oliwie. Badania potwierdzają, że najcenniejsza jest ta z pierwszego tłoczenia (ang. extra virgin olive oil, EVOO), nierafinowana. Podczas jej ekstrakcji nie wykorzystuje się ciepła, zachowując cenne związki roślinne zwane polifenolami. Otrzymana w ten sposób oliwa ma zwykle intensywniejszy smak i o wiele ciemniejszy kolor w porównaniu z oliwą rafinowaną, poddaną obróbce.
Bogactwo związków aktywnych
Aż 98-99 procent związków aktywnych zawartych w oliwie stanowią lipidy. Odnajdziemy w niej zarówno nasycone, jak i nienasycone kwasy tłuszczowe. Do tych pierwszych zaliczają się kwas palmitynowy i stearynowy. O wiele większe znaczenie zdrowotne mają jednak nienasycone kwasy tłuszczowe. W oliwie obecne są zarówno jedno-, jak i wielonienasycone.
Reprezentantem pierwszej grupy jest kwas oleinowy stanowiący nawet do 72 procent składu oliwy. Jak wiadomo jednonienasycone kwasy tłuszczowe pełnią niebagatelną rolę w profilaktyce chorób serca i układu krążenia.
Przeczytaj także: Dr Marek Skoczylas – Witamina D najskuteczniej działa w kompleksie ADEK
Równie istotne są wielonienasycone kwasy omega-3 i omega-6, których organizm ludzki nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować. W oliwie występują w ilości ok. 10 procent i są to przede wszystkim kwas linolowy i linolenowy. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym kwasy omega korzystnie wpływają na układ krążenia oraz układ nerwowy i to w bardzo szerokim kontekście leczniczym, dlatego niezbędna jest ich regularna suplementacja.
Oliwa, jako jeden z najwartościowszych tłuszczów roślinnych może być wykorzystywana na ogromną skalę w profilaktyce i prewencji wielu schorzeń. Wymieńmy najważniejsze.
Może chronić przed udarem
Dzięki tłuszczom jednonienasyconym pomaga zmniejszyć ryzyko udarów. Badania pokazują, że wśród ludzi, którzy uwzględniają oliwę w diecie, jest ono aż o 41 procent mniejsze w porównaniu z osobami, które oliwy nie spożywają.
Pomaga utrzymać zdrową wagę
Oliwa nie należy do produktów niskokalorycznych, ale badania pokazują, że jej wysokie spożycie nie wywołuje nadwagi. W wielu wypadkach może nawet skutkować jej spadkiem, zwłaszcza jeśli mówimy o śródziemnomorskim wzorcu odżywiania. Oliwa zwiększa potencjał antyoksydacyjny osocza, co może przekładać się na redukcję wagi u osób z otyłością.
Łagodzi stany zapalne
Uważa się, że stany zapalne są jedną z głównych przyczyn wielu przewlekłych dolegliwości, w tym choroby Alzheimera i cukrzycy typu 2. Badania dotyczące roli przeciwutleniaczy i ich działania przeciwzapalnego, w tym kwasu oleinowego znajdującego się w oliwie, wykazały, że odgrywają one znaczącą rolę w obniżaniu markera stanu zapalnego, znanego jako białko C-reaktywne, w skrócie CRP.
Co ciekawe, EVOO zawiera związek polifenolowy o nazwie oleokantal, który wydaje się mieć taką samą aktywność farmakologiczną, jak ibuprofen i działa jako naturalny środek przeciwzapalny. Zaobserwowano pozytywne zmiany u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów, które spożywały oliwę z oliwek.
Pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy
Oliwa korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy, co zostało bardzo dobrze udokumentowane, zarówno w badaniach na zwierzętach, jak i w badaniach klinicznych. Jedno z doświadczeń wykazało, że oliwa z pierwszego tłoczenia może odgrywać znaczącą rolę w utrzymaniu zdrowego poziomu cholesterolu poprzez obniżanie frakcji tzw. złego cholesterolu (LDL) i zwiększenie frakcji tzw. dobrego cholesterolu (HDL). Potwierdzono, że zawarty w oliwie kwas oleinowy obniża ryzyko utleniania lipidów w lipoproteinach LDL i HDL, dzięki czemu dodatkowo zapobiega powstawaniu blaszki miażdżycowej.
Według jednego z badań przeprowadzonych przez University of California spożycie zaledwie 2 łyżek bogatej w polifenole oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia może obniżać ciśnienie krwi.
Warto wspomnieć, że wśród mieszkańców krajów basenu Morza Śródziemnego występuje znacznie niższy wskaźnik śmiertelności na schorzenia sercowo-naczyniowe w porównaniu z mieszkańcami Ameryki lub Europy Środkowej i Wschodniej. Zjawisko to od dawna wiązane jest ze stosowaniem przez nich modelu diety śródziemnomorskiej, w tym dużych ilości oliwy extra virgin.
W związku z tym oliwa może stanowić ważny element profilaktyki chorób cywilizacyjnych, takich jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, a także zawał serca.
Obniża prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu
Badania pokazują, że oliwa z pierwszego tłoczenia może niszczyć komórki rakowe, a wszystko za sprawą wysokiej zawartości związków o zdolnościach przeciwutleniających. Szczególną rolę w takim działaniu przypisuje się wspomnianemu już oleokantalowi – jednej z kluczowych substancji fenolowych obecnych w oliwie. Wykazano, że wpływa on na destabilizację i śmierć komórek nowotworowych bez negatywnego wpływu na komórki zdrowe.
Zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2
Jak potwierdziły badania naukowe, EVOO jest niezwykle cennym tłuszczem dla cukrzyków lub osób zagrożonych tą chorobą. Jedno z nich wykazało, że prawdopodobieństwo rozwoju cukrzycy typu 2 u osób codziennie spożywających oliwę jest znacznie mniejsze niż u pozostałych badanych. Z kolei w przypadku osób już chorujących zauważono poprawę metabolizmu glukozy.
Nie ulega zatem wątpliwości, że zarówno stosowanie oliwy, jak i obfitującej w nią diety śródziemnomorskiej przynosi wiele wymiernych korzyści zdrowotnych. Przede wszystkim ułatwia zapobieganie rozwojowi licznych chorób. Zastępując oliwą inne tłuszcze w codziennej diecie, zyskujemy pewność, że jemy nie tylko smacznie, ale i naprawdę zdrowo.
___
Bibliografia:
- Kwiatkowska E. Właściwości zdrowotne oliwy z oliwek. Postępy Fitoterapii 2007;3:168-171.
- https://n.neurology.org/content/77/5/418.abstract?sid=5ef41e3e-4b25-4bf0-ac19-
d59de7b70731 - https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16711599/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19707219/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24528339/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29141571/
- https://journals.lww.com/cardiovascularpharm/Abstract/2009/12000/Olive_Oil_and_Cardio
vascular_Health.3.aspx - https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4606102/
- https://1.oliveoiltimes.com/library/ucd-blood-pressure.pdf
- https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0216024
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5436092/
