Nie ulega wątpliwości, że pszczoły są owadami niezwykle pożytecznymi. Tak jak osy potrafią jednak użądlić. Wystarczy jeden nieostrożny ruch, by doszło do bolesnego ukłucia. Gdy pszczoła użądli, zostawia w ciele człowieka fragment odwłoka z aparatem żądlącym – żądłem i woreczkiem z jadem. Zaraz potem ginie.
W odróżnieniu od pszczoły osa nie zostawia żądła w skórze ofiary. Może więc żądlić wielokrotnie i żyć dalej. Wstrzyknięty jad zawiera szereg enzymów i biologicznie czynnych związków, zwanych aminami, które powodują dotkliwy ból w miejscu ukłucia. Oprócz niego dochodzi do reakcji zapalnej, pojawia się miejscowy obrzęk i zaczerwienienie. Te objawy są normalne i fizjologiczne. Występują u wszystkich użądlonych ludzi, bez względu na wiek.
Sprawa wygląda inaczej, gdy owad użądlił osobę uczuloną. Dobrze, gdy jest ona świadoma swoje alergii, bo może odpowiednio zareagować. Warto dodać, że alergia częściej występuje u dorosłych niż u dzieci. Szacuje się, że nawet 7,5 procent Europejczyków może reagować ciężkimi objawami na użądlenie osy lub pszczoły. Oprócz bólu dochodzi zwykle do bardzo rozległej reakcji miejscowej – pokrzywki, obrzęku. Towarzyszą temu objawy ogólne – świąd całego ciała, nudności, bóle brzucha, szum w uszach, duszności, kaszel, znaczne osłabienie związane zwykle ze spadkiem ciśnienia tętniczego. Gdy do użądlenia dojdzie w obrębie twarzy, szyi – wówczas powstaje groźny obrzęk krtani, uniemożliwiający oddychanie.
Najgroźniejszą postacią alergii na jad owadów jest wstrząs anafilaktyczny. Gdy wymienione wyżej objawy są nasilone, dochodzi do spadku ciśnienia (niemożliwego do zmierzenia), utraty przytomności, a nawet do śmierci.
Zwykle osoby uczulone wiedzą o swojej alergii i są pacjentami poradni alergologicznych, gdzie dowiadują się, jak postępować w przypadku użądlenia. Zawsze noszą ze sobą zestaw ratunkowy, w skład którego wchodzą adrenalina w ampułkostrzykawce oraz tabletki sterydowe i antyhistaminowe. Po wzięciu wszystkich leków pacjent i tak powinien jak najszybciej trafić do oddziału ratunkowego lub najbliższego punktu pomocy medycznej.
Niektóre osoby uczulone na jad owadów można odczulać. Trwa to zwykle kilka lat, ale daje bardzo dobre efekty. Najpierw jednak potrzebna jest dobra diagnostyka, którą zleca lekarz alergolog. Najlepiej jest jednak unikać użądleń, aby nie narażać się na ich przykre konsekwencje. Wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad (dotyczy nie tylko alergików).
Przede wszystkim nie należy jeść ciastek, słodkich bułek ani pić słodzonych napojów na świeżym powietrzu. Osy i pszczoły lgną do tych produktów i łatwo trafiają w okolicę ust. Nie powinno się pić napojów prosto z ciemnych butelek czy puszek (tam mogą już być owady, których nie zauważyliśmy). Lepiej też nie perfumować się i nie używać pomadek na usta, które wabią błonkoskrzydłe. Takie działania profilaktyczne na pewno zmniejszą ryzyko użądleń i ich niebezpiecznych następstw.
