Wielu badaczy uważa infestacje pasożytnicze i pierwotniacze za ważne współinfekcje (koinfekcje) ponieważ wiele badań nad mikrobiotą pozwoliło potwierdzić istotne zależności pomiędzy pasożytami, pierwotniakami i mikrobiotą, a także ich bezpośredni związek z dylematami diagnostycznymi i terapeutycznymi. Pasożyty i pierwotniaki są rezerwuarem bakterii, wirusów, grzybów i archeonów oraz metali ciężkich.

W rezultacie obecność pasożytów, ich mikrobioty, makrobioty i metali ciężkich w nich występujących oraz wpływ wymienionych na ludzki mikrobiom i cały organizm może być przeszkodą w leczeniu chorób przewlekłych ze względu na potencjalnie znaczący wpływ na ludzki układ odpornościowy, hormonalny, nerwowy, metabolizm i homeostazę.

Eradykacja pasożytów i pierwotniaków (zwana popularnie odrobaczaniem) oraz towarzyszący jej die-off mogą być niekomfortowe, a nawet uciążliwe, ponieważ są w stanie wywołać: bóle głowy, objawy zatrucia, przelewania w je litach, nadprodukcję gazów jelitowych, bóle kolkowe, odbijania, nudności, zaparcia, biegunki, świąd skóry, wysypkę, wahania nastroju i nasilenie zaburzeń ze strony układu oddechowego. W czasie usuwania pasożytów dochodzi bowiem do wielu interakcji pomiędzy pasożytami a lekami przeciw pasożytom i przeciw pierwotniakom oraz ewentualnymi równolegle stosowanymi lekami i suplementami, ziołami, mikrobiotą ludzką i mikrobiotą pasożytów, endotoksynami pasożytów i metalami ciężkimi zawartymi w pasożytach.

Jak pasożyty wpływają na nasz układ odporności?

W przeszłości uważano, że pasożyty obniżają aktywność T-helperów typu 1 (Th1), zwiększając aktywność T-helperów typu 2 (Th2). Obecnie wiemy, że różne pasożyty wpływają na równe typy komórek Th, ale zawsze na korzyść komórek T (Treg). Inne mechanizmy immunoregulacji także biorą udział – mastocyty, eozynofile i cytokiny, które stymulują produkcję IgE. Teoria ewolucyjna iteoria higieniczna zakładają, że niektóre patogeny mają wpływ na układ odpornościowy człowieka. Obydwie teorie do korelacji pomiędzy stale zwiększającą się zapadalnością na choroby autoimmunologiczne a stale zmniejszającą się ekspozycją na czynniki zakaźne, którą obserwuje się szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych. Ten korzystny wpływ pasożytów na ludzki układ odpornościowy jest wynikiem milionów lat wspólnej ewolucji. Wszak przez większość swoich dziejów przedstawiciele gatunku ludzkiego byli non stop ,,zarobaczeni”.

Nasz układ odpornościowy wypracował więc strategię nieinwazyjnego traktowania pasożytów, żeby nie atakować i nie uszkadzać swoich własnych tkanek zamieszkiwanych przez pasożyty. Dodatkowo układ odpornościowy rozciągnął tę tolerancję także na auto-antygeny, alergeny i mikrobiotę.

Ponieważ pasożyty miały korzystny wpływ na tonizowanie odpowiedzi immunologicznej, nasz układ odpornościowy przekazał im do zarządzania część swoich kompetencji. A ponieważ obecne przyśpieszenie ewolucyjne gatunku ludzkiego, w tym „życie bez pasożytów”, rozpoczęło się relatywnie niedawno – w stosunku do historii gatunku ludzkiego – nasz układ odpornościowy ma problem z dostosowaniem się do nowych warunków, co skutkuje między innymi chorobami autoimmunologicznymi i nowotworami.

Pozostaje mieć nadzieję, że badania prowadzone nad ludzką mikrobiotą pozwolą poznać mechanizmy, które mogą być kluczowe dla stworzenia nowych, skuteczniejszych metod prewencji i leczenia chorób przewlekłych. W rezultacie odpowiedź na pytania kiedy, czy i jak przeprowadzać eradykację pasożytów, pozostaje nadal otwarta.

Przeczytaj także: Nerwica jelit – winien stres czy bakterie?

Wojciech Ozimek