Pszczoły obdarzają nas wieloma cennymi produktami, które wykazują korzystny wpływają na nasz organizm. Jednym z takich produktów, na który warto zwrócić uwagę, jest pyłek kwiatowy, często nazywany także obnóżami pszczelimi. Dowiedzmy się zatem czym charakteryzuje się pyłek kwiatowy i dlaczego warto po niego sięgać.
Pszczoły najbardziej słyną z produkcji miodu. Dzieje się tak, ponieważ w ciągu sezonu pszczelarskiego wytwarzają go w największej ilości. W tym okresie, zapotrzebowanie rodziny pszczelej na miód wynosi nawet 90 kg. Miód dla pszczół stanowi doskonały, odżywczy produkt węglowodanowy, dający energię niezbędną do codziennej pracy.
Pomimo wielu, bardzo cennych składników, miód zawiera w swoim składzie zbyt małą ilość białka, aby mógł zapewnić prawidłowe funkcjonowanie i rozwój rodziny pszczelej. Pszczoły rozwiązują ten problem poprzez pozyskiwanie pyłku kwiatowego z roślin głównie owadopylnych. Te sympatyczne owady, odwiedzając kwiaty w poszukiwaniu nektaru, z którego będą mogły wytworzyć miód, biorą przy okazji udział w procesie zapylania krzyżowego roślin. W trakcie lądowania na poszczególnych kwiatach, ich ciała zostają oprószone pyłkiem kwiatowym, który następnie przenoszą na inny kwiat, powodując jego zapylenie. Jednak nadmiar pyłku, który przywarł do pszczoły, jest przez nią skrupulatnie zbierany, mieszany z nektarem, jej enzymami, a następnie formowany w niewielką granulkę, która z kolei zostaje umieszczona na tylnej parze odnóży, w specjalnych koszyczkach. Pszczoła przynosi do ula na swoich odnóżach tylko dwie takie granulki i stąd właśnie bierze się inna nazwa pyłku kwiatowego – obnóża pszczele. Po powrocie do ula pyłek kwiatowy zostaje umieszczony w komórce plastra, gdzie następnie zostanie przetworzony na pierzgę pszczelą.
Propolis (kit pszczeli), pyłek kwiatowy i pierzga stanowią doskonałe wsparcie w okresie przeziębień, w sytuacji gdy istotna jest regeneracja organizmu, a także w przypadku poważnych schorzeń..
Pyłek kwiatowy stanowi dla rodziny pszczelej swoisty pokarm proteinowy, czyli bogate źródło białka oraz cennych składników odżywczych i mineralnych, niezbędnych do jej prawidłowego funkcjonowania. Po przerobieniu pyłku kwiatowego na pierzgę pszczelą, pszczoły karmią nią larwy, co zapewnia ich dynamiczny rozwój. Owady te spożywając pyłek kwiatowy pod postacią pierzgi, syntetyzują mleczko pszczele, którym karmią młode larwy w ich początkowym rozwoju, jak również matkę pszczelą, co zapewnia jej dobrą kondycję podczas jej stosunkowo długiego życia, w trakcie którego składa setki tysięcy jajeczek, zapewniając stały rozwój rodziny pszczelej.
To nic innego jak męska komórka roślinna, która stanowi początek nowego życia. Dlatego kryje w swoim wnętrzu olbrzymie bogactwo substancji biologicznie czynnych. Pyłek kwiatowy zawiera m.in. aminokwasy egzogenne, które odgrywają kluczową rolę w tworzeniu białka, które nasz organizm nie jest w stanie sam wytworzyć i musi je pozyskać z zewnątrz w pokarmie. Znajdują się tam również białka, lipidy, w tym nienasycone kwasy tłuszczowe, fosfolipidy oraz fitosterole, a także kwasy nukleinowe, enzymy, flawonoidy, związki fenolowe oraz cukry. Pyłek kwiatowy to bogactwo witamin tj.: B1, B2, B3, B8, B12, C, A, PP, E, D, K, H, makroelementów: sód, potas, magnez, wapń, oraz fosfor, a także mikroelementów: mangan, żelazo, nikiel, miedź, cynk, kobalt.
Należy podkreślić, że wszystkie wyżej wymieniane biologicznie czynne związki, są doskonale przyswajane nie tylko przez organizm pszczoły, ale także przez organizm człowieka. Dlatego pyłek kwiatowy polecany jest w profilaktyce zdrowotnej zapobiegającej wielu schorzeniom cywilizacyjnym tj.: stany zmęczenia, obniżonego nastroju, niepokoju, wyczerpania, a nawet depresji. Zalecany jest także w rekonwalescencji po przewlekłych i wyniszczających chorobach, w tym także zakaźnych. Zaleca się stosowanie pyłku kwiatowego w celu uzupełnienia w organizmie niedoborów witamin i białka, w szczególności gdy mamy do czynienia z dietą niskobiałkową, ubogą w witaminy lub w przypadku kiedy występuję zwiększone zapotrzebowanie fizjologiczne na wspomniane składniki np. podczas ciąży lub uprawiania sportów wysiłkowych. Pyłek kwiatowy podwyższa także aktywność układu immunologicznego.
Pyłek kwiatowy to mikroskopijna komórka niewidoczna gołym okiem. Pojedynczą komórkę można dostrzec dopiero w obiektywie mikroskopu. Komórka pyłku kwiatowego składa się z zewnętrznej warstwy zwanej egzyną, zbudowaną ze sporopoleniny, charakteryzującej się niezwykła odpornością na czynniki zewnętrze oraz intyną zbudowaną z pektyn i celulozy, a także jądra i jego struktury.
Obnóża pyłkowe występują najczęściej pod postacią kolorowych granulek. Jest to zlepek milionów komórek pyłku kwiatowego, charakteryzujących się specyficznym, słodkawo-kwaskowatym posmakiem. Egzyna, czyli zewnętrzna warstwa sprawia, że pyłek kwiatowy spożywany bezpośrednio w postaci wysuszonych granulek, jest przyswajalny przez nasz organizm jedynie w 25%. Dlatego warto poddać pyłek mikronizacji (ultradźwiękami), lub rozdrobnieniu przy wykorzystaniu przykładowo młynka do kawy, albo rozmieszać w szklance letniej wody, pozostawiając go na kilka godzin. Wówczas jego przyswajalność wzrasta nawet do 75%. Natomiast pszczoły rozwiązują ten problem poprzez przetworzenie pyłku kwiatowego w beztlenowej reakcji kwasu mlekowego, w efekcie czego powstaje pierzga pszczela.
Pyłek kwiatowy można przyjmować w formie przygotowanej do wypicia, najlepiej rano, przed posiłkiem. Można również stosować jako dodatek do jogurtów, soków, czy miodu lub innych potraw. Osoby dorosłe mogą przyjmować pyłek kwiatowy od 1- 3 łyżek stołowych, dzieci od ½ do 3 małych łyżeczek. Odczuwalny efekt stosowania pyłku kwiatowego będzie widoczny po ok 4 – 5 tygodni regularnego stosowania. Przeciwwskazania to głównie uczulenie na produkty pszczele.
Autor: Mariusz Opoka
Ekspert ds. pszczelarstwa i produktów pszczelich. Od najmłodszych lat związany z pszczelarstwem, za sprawą ojca, który rozbudził w nim zamiłowanie do pszczół. Początkowo pomagał w pracach pasiecznych, by w późniejszym okresie wspólnie z ojcem prowadzić rodzinną pasiekę, w tym także pasiekę badawczo-wdrożeniową i hodowlaną. Blisko 25 lat w pełni zawodowo zajmuje się pszczelarstwem, w szczególności pozyskiwaniem i przetwórstwem surowców pszczelich oraz wykorzystania ich w apiterapii. Posiada tytuł Pszczelarza Wykwalifikowanego oraz tytuł Mistrza Pszczelarstwa.
