Wiosna to czas odrodzenia, nowego początku, energii i naturalnego światła słonecznego. Zmęczenie, stres i wahania nastroju mogą jednak skutecznie przeszkodzić w pełnym cieszeniu się nadchodzącą wiosną. Właśnie z tego powodu potrzebujesz wsparcia, które przywróci równowagę i witalność twojemu organizmowi. Dowiedz się, w jaki sposób adaptogeny takie jak żeń-szeń, ashwagandha i reishi mogą wpłynąć na twoje zdrowie psychiczne i fizyczne, dodając ci energii i przywracając blask twojej skórze.
Do popularnych roślin adaptogennych, które mogą mieć korzystny wpływ na organizm w tym okresie, należą: żeń-szeń (Panax ginseng), ashwagandha (Vithania somnifera) oraz grzyb Reishi (Ganoderma lucidum).
Żeń-szeń, znany jako „król adaptogenów”, od wieków cieszy się uznaniem w medycynie tradycyjnej, a jego niezwykłe właściwości mogą odmienić nasze podejście do zdrowia. Żeńszeń ma swoje korzenie w Azji, gdzie był stosowany od tysięcy lat jako środek wspierający zdrowie i witalność. Istnieje wiele odmian, ale najbardziej znane to żeń-szeń azjatycki (Panax ginseng) oraz żeńszeń amerykański (Panax quinquefolius). To, co czyni go tak szczególnym, to obecność ginsenozydów – substancji czynnych, które wpływają na organizm ludzki dodając nam sił, blasku i redukując stres. W tradycyjnej medycynie chińskiej uważany jest za „eliksir życia” i od zawsze zajmował ważne miejsce w utrzymywaniu równowagi energetycznej. Żeń-szeń to roślina z rodziny araliowatych, znana przede wszystkim z właściwości adaptogennych, czyli zdolności do wspierania organizmu w obliczu stresu i zmieniających się warunków. Są różne odmiany żeńszenia, ale to odmiana koreańska i amerykańska są najbardziej cenione w kontekście badań klinicznych. Dzięki swoim właściwościom adaptogennym, wyciąg z żeńszenia pomaga organizmowi dostosować się do stresu, zwiększa odporność na choroby oraz wspiera ogólne samopoczucie.
Jednym z najważniejszych efektów, jakie przynosi żeńszeń, jest jego zdolność do zwiększania poziomu energii. Dzięki właściwościom tonizującym, może działać jako naturalny stymulant, który pobudza układ nerwowy i zwiększa wydolność fizyczną. Badania pokazują, że regularne stosowanie żeńszenia wpływa na zmniejszenie odczuwania zmęczenia, co pozostaje niezwykle istotne w okresie wiosennym, kiedy wiele osób przystępuje do nowych aktywności fizycznych po zimowej stagnacji.
Badania naukowe wskazują, że żeńszeń może wspierać układ odpornościowy, co ma znaczenie szczególnie wiosną, gdy zmiany temperatury mogą wpływać na zapadalność na przeziębienia. W badaniach klinicznych wykazano, że jego wyciągi mogą zwiększać produkcję komórek odpornościowych (limfocytów T oraz makrofagów), co przekłada się na lepszą obronę przed infekcjami.
Żeńszeń jest również znany ze swojego pozytywnego wpływu na wytrzymałość fizyczną. Uczestnicy badań, którzy go stosowali, wykazywali lepsze wyniki w testach wytrzymałościowych, a także mniejsze uczucie zmęczenia po wysiłku. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, sprzyja regeneracji mięśni i wspiera kondycję fizyczną, co czyni go idealnym towarzyszem dla tych, którzy planują intensywne treningi na świeżym powietrzu.
Niezwykle istotnym aspektem tej rośliny jest jego wpływ na zdrowie psychiczne. Wykazuje ona działanie adaptogenne, co oznacza, że pomaga organizmowi lepiej radzić sobie ze stresem i niepokojem. Żeńszeń wspiera wydzielanie serotoniny – tzw. hormonu szczęścia, co przyczynia się do poprawy nastroju oraz redukcji objawów depresyjnych. Wiosną, gdy organizm może zmagać się z wahania nastrojów spowodowanych zmianami pogodowymi, żeńszeń może być doskonałym wsparciem.
Żeńszeń jako adaptogen ma zdolność łagodzenia objawów stresu. Badania pokazują, że regularne stosowanie tej rośliny może prowadzić do obniżenia poziomu kortyzolu (hormonu stresu) i poprawy samopoczucia psychicznego. Użytkownicy często raportują także wyższy poziom energii i lepszą koncentrację. Jedno z badań, opublikowane w czasopiśmie „Journal of Ginseng Research”, wykazało, że regularne jego stosowanie podnosi poziom energii, poprawia nastrój oraz łagodzi objawy zmęczenia.
Wyciąg z żeńszenia wykazuje działanie antyoksydacyjne, co oznacza, że chroni skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Badania sugerują, że stosowanie produktów zawierających żeńszeń może poprawić nawilżenie skóry oraz jej elastyczność, co jest niezwykle ważne w kontekście zdrowej i promiennej cery na wiosnę. Badanie opublikowane w „International Journal of Cosmetic Science” wykazało, że ekstrakty z żeńszenia mają działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, co oznacza, że mogą przeciwdziałać starzeniu się skóry. Działanie to jest szczególnie istotne w kontekście ochrony przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych, takich jak zanieczyszczenia czy promieniowanie UV.
Żeńszeń przyspiesza również regenerację komórek, co może pomóc w redukcji widoczności blizn czy przebarwień. Osoby stosujące preparaty na jego bazie zauważają, że ich skóra staje się gładsza, a koloryt bardziej jednolity. Działa na organizm poprzez modulację układu odpornościowego oraz zwiększenie produkcji energii w komórkach. Zawiera ginsenozydy – aktywne związki, które poprawiają metabolizm komórkowy, zwiększają wydolność organizmu oraz wspomagają regenerację. Badania wykazują, że ginsenozydy wpływają na produkcję ATP, głównego nośnika energii w komórkach, co przekłada się na poprawę wytrzymałości fizycznej i psychicznej. Badanie przeprowadzone na 60 dorosłych osobach wykazało, że suplementacja żeńszeniem przez 12 tygodni poprawia wydolność organizmu oraz zdolność do szybszej regeneracji po wysiłku (Reay et al., 2005). Dodatkowo wykazano, że żeń-szeń ma działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, dzięki czemu wspiera walkę organizmu z wolnymi rodnikami.
Żeńszeń może wspomagać regenerację skóry poprzez poprawę mikrokrążenia oraz stymulację produkcji kolagenu. Badania potwierdzają, że ma zdolność do aktywacji fibroblastów, które odpowiadają za produkcję kolagenu i elastyny, co może prowadzić do poprawy elastyczności skóry i redukcji zmarszczek (Kim et al., 2013). Dodatkowo wykazuje właściwości przeciwzapalne, które mogą pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych skóry oraz wspomagać procesy regeneracyjne.
Ashwagandha znana również jako „indyjski żeńszeń”, to jedna z najważniejszych roślin w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej, która od wieków cieszy się uznaniem w walce z codziennymi wyzwaniami. Przede wszystkim działa jak adaptogen. Oznacza to, że pomaga organizmowi dostosować się do stresu i redukować jego zgubny wpływ. Badania pokazują, że regularne stosowanie ashwagandhy może obniżyć poziom kortyzolu, hormonu odpowiedzialnego za reakcje organizmu na stres. Wysoki jego poziom może prowadzić do szeregu niekorzystnych skutków zdrowotnych, takich jak zaburzenia snu, depresja czy lęki.
Nie tylko łagodzi reakcję organizmu na stres, ale także wspiera równowagę hormonalną, co jest niezbędne w zachowaniu zdrowia psychicznego i fizycznego. U mężczyzn potrafi długoterminowo podtrzymywać wysoki poziom testosteronu, a u kobiet uregulować gospodarkę estrogenową, a nawet przywrócić płodność.
W badaniach klinicznych wykazano, że osoby przyjmujące ekstrakt z ashwagandhy zauważają znaczące zmniejszenie poziomu lęku w porównaniu do grupy kontrolnej. To sprawia, że ashwagandha staje się pionierem w dziedzinie naturalnych metod radzenia sobie z problemami emocjonalnymi. Analiza opublikowana w „Journal of Alternative and Complementary Medicine” podkreśla, że ashwagandha zmniejsza zarówno lęk, jak i objawy depresji, co wskazuje na jej wszechstronne działanie. Uczestnicy badania zauważyli też poprawę jakości snu, co może być związane z redukcją stresu i poprawą równowagi emocjonalnej.
Ashwagandha pomaga w zasypianiu i wydłuża czas głębokiego snu, co jest niezwykle istotne, gdyż sen jest czasem regeneracji naszego organizmu. Badania sugerują, że osoby regularnie przyjmujące ashwagandhę zgłaszają wyraźną poprawę długości i jakości snu, co przekłada się na lepszą wydajność, nastrój i ogólne poczucie dobrostanu.
Ashwagandha nie tylko wspomaga zdrowie psychiczne, ale także ma pozytywny wpływ na układ odpornościowy. Badania laboratoryjne wykazały, że ekstrakt z ashwagandhy może zwiększać aktywność komórek odpornościowych, co prowadzi do lepszej ochrony organizmu przed infekcjami. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie „Phytotherapy Research” wykazano, że osoby zażywające ashwagandhę miały znacznie wyższy poziom białych krwinek, co jest wskaźnikiem siły układu odpornościowego.
Ashwagandha działa na organizm poprzez modulację układu hormonalnego, zwłaszcza na poziomie osi HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza), który odpowiada za reakcje organizmu na stres. Badania wykazały, że ashwagandha może obniżyć poziom kortyzolu – hormonu stresu, co może przyczynić się do poprawy odporności organizmu, obniżenia napięcia i poprawy jakości snu (Chandrasekhar et al., 2012). Wykazuje także działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne dzięki obecności w swoim składzie związków takich jak withanolidy, które neutralizują wolne rodniki i chronią komórki przed uszkodzeniem.
Badania sugerują, że substancje zawarte w ashwagandzie pomagają w stymulacji fibroblastów, komórek odpowiedzialnych za syntezę kolagenu i elastyny, które odpowiadają za jędrność i młody wygląd skóry (Agarwal et al., 2019). Ponadto, dzięki właściwościom przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym, ashwagandha może wspomagać regenerację skóry, redukując objawy starzenia się oraz zmniejszając widoczność zmarszczek.
Od wieków cieszy się niesłabnącą popularnością w medycynie tradycyjnej, szczególnie w Azji. Nazywany „grzybem nieśmiertelności” jest niezwykle ceniony za swoje właściwości prozdrowotne i wspomagające organizm w najtrudniejszych życiowych sytuacjach. Grzyb Reishi to prawdziwa skarbnica bioaktywnych związków, takich jak triterpeny, polisacharydy i peptydy, które działają synergicznie, aby wspierać zdrowie organizmu. Kluczowym aspektem jego działania jest jego wpływ na układ odpornościowy. Wiosna to czas, gdy organizm koniecznie potrzebuje wsparcia, aby skutecznie reagować na zmiany atmosferyczne, alergeny i nowe patogeny.
W badaniach z 2021 roku zauważono, że osoby przyjmujące Reishi regularnie zgłaszały obniżenie poziomu odczuwanego stresu oraz poprawę ogólnego samopoczucia.
Reishi ma silne działanie immunomodulujące. Oznacza to, że pomaga zarówno we wzmocnieniu, jak i regulacji układu odpornościowego. Dzięki aktywnym składnikom stymuluje produkcję białych krwinek, co z kolei zwiększa zdolność organizmu do walki z infekcjami. Jednocześnie działa przeciwzapalnie, co jest kluczowe w zapobieganiu nadreaktywności immunologicznej, takiej jak alergie czy choroby o podłożu autoimmunologicznym.
Oprócz wspierania naturalnej odporności, Reishi działa również jako antyoksydant, neutralizując wolne rodniki, które mogą uszkadzać komórki i przyspieszać proces starzenia. Dbałość o odpowiedni stan układu odpornościowego na wiosnę pozwala cieszyć się lepszym samopoczuciem oraz promienną cerą.
W kontekście zdrowia skóry staje się godnym uwagi składnikiem, który może wprowadzić prawdziwą rewolucję w codziennej pielęgnacji. Dzięki swojemu działaniu detoksykującemu pomaga usuwać toksyny z organizmu, co wpływa na poprawę kondycji skóry. Reishi zapobiega zaleganiu toksyn w organizmie i ułatwia ich usuwanie.
Grzyb ten zawiera substancje, które przyczyniają się do zwiększenia nawilżenia skóry. Naturalne oleje zawarte w jego ekstrakcjach pomagają stworzyć na powierzchni skóry barierę ochronną, co zmniejsza utratę wody. Naukowcy udowodnili jego korzystne działanie na barierę lipidową skóry. Reishi jest znany ze swoich właściwości przyspieszających regenerację skóry i poprawy szybkości gojenia się ran. Działa kojąco na stany zapalne, co jest szczególnie ważne w przypadku trądziku czy innych podrażnień skóry.
Jednym z kluczowych atutów Reishi są jego właściwości przeciwzapalne. Badania wykazały, że ekstrakty z niego mogą hamować produkcję prozapalnych cytokin, co jest szczególnie korzystne dla osób z cerą skłonną do podrażnień czy trądziku. Zmniejszenie stanu zapalnego przekłada się nie tylko na szybszą regenerację skóry, ale także na redukcję zaczerwienienia i nierówności skóry.
Reishi wykazuje silne właściwości immunomodulujące dzięki polisacharydom, które aktywują komórki układu odpornościowego, takie jak makrofagi i limfocyty T. Badania potwierdzają, że polisacharydy zawarte w Reishi wspomagają produkcję cytokin, które są odpowiedzialne za odpowiedź immunologiczną organizmu (Zhou et al., 2005). Ponadto, Reishi ma działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, co pomaga w walce ze stresem oksydacyjnym, który może przyspieszać procesy starzenia się skóry.
Niestety nie każdy może bez problemu włączyć adaptogeny do swojej suplementacji. Niektórzy muszą zwrócić szczególną uwagę, aby siły tych cudownych roślin nie obrócić na swoją niekorzyść. Zanim zaczniecie je stosować polecam rozmowę z osobą, która będzie mogła dobrać właściwy, ustalić dawkowanie i polecić preparat o odpowiedniej ilości substancji bioaktywnych.
Z włączeniem adaptogenów powinny uważać osoby cierpiące na:
Choroby autoimmunologiczne
Osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń, stwardnienie rozsiane czy reumatoidalne zapalenie stawów, powinny zachować szczególną ostrożność przy wprowadzaniu adaptogenów do swojej diety. Niektóre z tych roślin mogą stymulować układ odpornościowy, co w konsekwencji może pogorszyć stan zdrowia osób z nadaktywnym układem odpornościowym.
Zaburzenia hormonalne
Osoby z zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak choroby tarczycy (niedoczynność lub nadczynność), powinny unikać adaptogenów. Mogą one wpływać na równowagę hormonalną, co może prowadzić do niepożądanych skutków.
Problemy z ciśnieniem krwi
Niektóre adaptogeny, jak na przykład żeń-szeń, mają potencjał do zwiększania ciśnienia krwi. Dlatego osoby z nadciśnieniem tętniczym powinny być ostrożne, a ich stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem. U takich pacjentów bardziej odpowiednie mogą być adaptogeny działające w kierunku obniżenia ciśnienia.
Interakcje z lekami
Adaptogeny mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, co może osłabiać ich działanie lub potęgować skutki uboczne (leki psychotropowe lub antykrzepliwe).
Ashwagandha, żeń-szeń oraz grzyby Reishi to trzy niezwykle potężne rośliny, które wspomagają zdrowie, urodę i odporność organizmu, zwłaszcza w okresie wiosennym. Ich działanie adaptogenne, przeciwzapalne, antyoksydacyjne i wspomagające produkcję kolagenu sprawia, że są one doskonałym wsparciem w walce ze stresem, zmęczeniem i oznakami starzenia. Mogą dodawać nam sił i wspierać w najtrudniejszych życiowych problemach. Podstawą ich skuteczności są liczne badania naukowe, które dowodzą ich pozytywnego wpływu na organizm ludzki, przeprowadzone na różnych grupach wiekowych i etnicznych. Suplementacja tymi roślinami może przyczynić się do poprawy samopoczucia, zdrowia oraz ogólnej kondycji organizmu, zwłaszcza w okresie wiosennym, gdy wraz z budzącym się po zimie do życia światem, chcemy rozkwitać i cieszyć się każdą chwilą.
Biolog molekularny, dietetyk, biochemik. Absolwent Biologii Molekularnej na UMK w Toruniu i Dietetyki na WSZ w Warszawie. www.blueinfusion.pl | www.dieta-zycia.pl