Nikotyna to alkaloid występujący naturalnie w liściach tytoniu, znany ze swojego silnie uzależniającego działania. W małych dawkach działa stymulująco na układ nerwowy, zwiększając wydzielanie adrenaliny, co prowadzi do przyspieszenia akcji serca, podniesienia ciśnienia krwi oraz zmniejszenia odczuwania głodu i bólu. Palenie papierosów nie jest już wprawdzie tak powszechne jak w ubiegłym wieku wobec licznych ograniczeń wprowadzonych dla palaczy, m.in. w restauracjach i biurach, jednak nadal papierosy są mylnie uważane za doskonały „czynnik odstresowujący”. Przyjrzyjmy się temu, jakie są negatywne i pozytywne efekty używania nikotyny.
Powszechnie uważa się, że palenie papierosów pomaga w łagodzeniu stresu i napięcia. Jednak badania naukowe wskazują, że to przekonanie jest mylne. Nikotyna, zawarta w papierosach, działa pobudzająco na organizm, wpływając na wydzielanie hormonów stresu, takich jak noradrenalina. Regularne palenie prowadzi do uzależnienia, a przerwy między papierosami powodują objawy odstawienia, które są odczuwane jako stres. Zapalenie kolejnego papierosa łagodzi te objawy, co daje złudzenie redukcji stresu. Badania wykazują ponadto, że osoby palące, które rzuciły nałóg, doświadczają znaczącego spadku poziomu lęku. Natomiast palacze, którym nie udało się zerwać z nałogiem, z czasem odczuwają wzrost napięcia. Badania potwierdzają, że rzucenie palenia może prowadzić do poprawy zdrowia psychicznego w ciągu kilku tygodni, zmniejszając objawy lęku i depresji.
Choć wielu palaczy sięga po papierosy w celu redukcji stresu, badania jednoznacznie wskazują, że palenie nie tylko nie łagodzi stresu, ale może go nasilać. Rzucenie palenia prowadzi do poprawy samopoczucia i obniżenia poziomu lęku. Warto zatem rozważyć zerwanie z nałogiem dla poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego.
Nikotyna to trujący alkaloid, który obficie występuje w roślinie tytoniu, Nicotiana Tabacum. Występuje ona również w pokrewnej rodzinie roślin Solanaceae oraz w roślinach z gatunku psiankowatych, dlatego możemy mieć pozytywny wynik testu na nikotynę pomimo nieużywania produktów nikotynowych, ponieważ jest ona integralną częścią naszej diety. Ostatnio pojawiają się doniesienia naukowe, że nikotyna stosowana jako lek doustny lub składnik żywności nie ma żadnego potencjału do rozwoju uzależnienia. Dopiero gdy jest połączona z dodatkowymi substancjami chemicznymi, znajdującymi się w dymie tytoniowym, staje się naprawdę uzależniająca.
Papierosy są wyjątkowo uzależniające, jednak nikotyna wywołuje uzależnienie tylko w łagodnym stopniu, w mniejszym niż kofeina – twierdzą amerykańscy badacze, skupiający się ostatnio na wpływie nikotyny na zahamowanie procesu demencji.
Nikotyna, mimo że jest głównie znana ze swojego negatywnego wpływu na zdrowie, w niektórych aspektach może wykazywać pewne pozytywne efekty na organizm. Należy jednak podkreślić, że korzyści te są niewielkie i nie przewyższają licznych zagrożeń związanych z jej stosowaniem.
Układ sercowo-naczyniowy: Nikotyna zwiększa skłonność płytek krwi do agregacji, co sprzyja powstawaniu zakrzepów i podnosi ryzyko zawału mięśnia sercowego. Podwyższa również poziom fibrynogenu, co może prowadzić do zakrzepicy żylnej. Dodatkowo, wpływa na poziom „złego” cholesterolu LDL, przyspieszając rozwój miażdżycy.
Układ oddechowy: Palenie tytoniu, będące głównym źródłem nikotyny, prowadzi do uszkodzeń układu oddechowego, zwiększając ryzyko przewlekłych chorób płuc, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) oraz nowotworów, zwłaszcza raka płuc.
Układ rozrodczy: U kobiet palenie tytoniu może prowadzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego, nasilenia zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) oraz wcześniejszej menopauzy. U mężczyzn może powodować problemy z erekcją oraz obniżenie libido. Palenie w ciąży zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu, poronienia oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka.
Skóra: Palenie przyspiesza proces starzenia się skóry, prowadząc do utraty jej elastyczności, pojawienia się zmarszczek oraz przebarwień. Osoby palące są również bardziej narażone na schorzenia skóry, takie jak łuszczyca.
Warto podkreślić, że choć nikotyna sama w sobie jest substancją uzależniającą, to przede wszystkim dym tytoniowy zawiera liczne substancje rakotwórcze, które są głównymi sprawcami wielu chorób związanych z paleniem. Dlatego też zaprzestanie palenia tytoniu jest kluczowe dla poprawy ogólnego stanu zdrowia i zmniejszenia ryzyka wielu poważnych schorzeń.
Mimo tych potencjalnych korzyści, negatywne skutki zdrowotne związane z używaniem nikotyny, zwłaszcza w kontekście palenia tytoniu, są znacznie poważniejsze i dobrze udokumentowane. Dlatego wszelkie pozytywne efekty nie rekompensują licznych zagrożeń dla zdrowia.
Pozytywne efekty działania nikotyny na organizm obejmują takie obszary terapeutyczne jak:
Stymulacja układu nerwowego: Nikotyna w małych dawkach działa pobudzająco na centralny układ nerwowy, co może prowadzić do poprawy koncentracji, uwagi oraz zdolności poznawczych. Badania wskazują, że osoby palące mogą osiągać lepsze wyniki w zadaniach wymagających sprawności intelektualnej.
Wydzielanie dopaminy: Nikotyna zwiększa wydzielanie dopaminy, neuroprzekaźnika związanego z odczuwaniem przyjemności i dobrego samopoczucia. To działanie może przyczyniać się do chwilowej poprawy nastroju oraz redukcji stresu.
Potencjalne działanie neuroprotekcyjne: Niektóre badania sugerują, że nikotyna może zmniejszać ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona oraz opóźniać rozwój objawów choroby Alzheimera. Jednak te obserwacje wymagają dalszych badań i nie stanowią podstawy do rekomendowania nikotyny jako środka prewencyjnego.
Nikotyna, główny składnik dymu tytoniowego, ma znaczący negatywny wpływ na kondycję skóry. Jej działanie prowadzi do wielu niekorzystnych zmian, które wpływają na wygląd i zdrowie cery. Każdy z nas zauważył niejednokrotnie u palaczy szarą, zmęczoną cerę bez cienia blasku. Palenie każdego dnia niszczy komórki skóry i utrudnia ich regenerację. Cery palaczy wyglądają znacznie starzej niż skóra ich rówieśników i prawdopodobnie ok. 50- tki każdy nałogowy palacz będzie odczuwał poważne problemy ze zdrowiem, m.in. serca i zwiększone ryzyko udaru czy wylewu.
Przyspieszone starzenie się skóry: Nikotyna upośledza syntezę włókien kolagenowych i elastynowych, co prowadzi do utraty jędrności i sprężystości skóry. W efekcie skóra staje się matowa, zwiotczała i sucha, z czasem przybierając szaro-ziemisty odcień. Charakterystyczne dla palaczy są głębokie zmarszczki, tzw. „worki” pod oczami oraz zmarszczki wokół ust powstałe przez zaciąganie się papierosem.
Niedotlenienie i niedożywienie skóry: Składniki dymu tytoniowego wywołują skurcz naczyń krwionośnych, co uniemożliwia prawidłowe dotlenienie i odżywienie tkanek. Wypalenie jednego papierosa utrzymuje stan skurczu aż do 90 minut, w tym czasie przepływ krwi obniża się o ok. 25%, a krążący we krwi tlen jest zastępowany przez toksyczny tlenek węgla. W rezultacie powstaje przewlekłe niedokrwienie i niedożywienie skóry.
Obniżenie poziomu witamin antyutleniających: Nikotyna obniża poziom witamin o działaniu antyutleniającym: A, C, E, które odpowiadają za regenerację i elastyczność skóry. U palaczy ubytek witaminy E jest dwa razy szybszy niż u osób niepalących.
Zaburzenia mikrokrążenia: Nikotyna wpływa na mikrokrążenie skóry, powodując obkurczenie naczyń brodawki włosa, co może być przyczyną utraty włosów oraz występowania zmian troficznych skóry.
Zwiększone ryzyko chorób skóry: Palenie tytoniu jest uznawane za jeden z ważniejszych czynników wpływających negatywnie na stan skóry, błon śluzowych i uzębienia. Może prowadzić do zaostrzenia wielu chorób przewlekłych, w tym dermatologicznych.
Warto podkreślić, że negatywne skutki nikotyny na skórę są znaczące i mogą prowadzić do trwałych uszkodzeń. Dlatego rezygnacja z palenia tytoniu jest kluczowa dla zachowania zdrowej i promiennej cery.
Kwas nikotynowy, znany również jako niacyna lub witamina B3, pełni istotną rolę w funkcjonowaniu organizmu. Jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu energetycznego, wspiera układ nerwowy oraz pomaga w utrzymaniu zdrowej skóry. Najnowsze badania naukowe potwierdzają, że nikotyna, zarówno w tradycyjnych papierosach, jak i e-papierosach, ma szkodliwy wpływ na zdrowie.
Według badań opublikowanych przez Światową Federację Serca w 2021 roku, używanie e-papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, prowadząc do podwyższenia tętna, ciśnienia krwi oraz stanu zapalnego i uszkodzenia naczyń krwionośnych. Badania wskazują, że osoby używające e-papierosów mają o 19% wyższe ryzyko niewydolności serca w porównaniu z osobami niepalącymi. Szczególnie istotne jest to w przypadku niewydolności serca z zachowaną frakcją wyrzutową. Aerozol z e-papierosów podrażnia drogi oddechowe, wywołuje przewlekły stan zapalny, zaburza funkcjonowanie komórek układu oddechowego oraz uszkadza śródbłonek naczyń. Regularne używanie e-papierosów zwiększa ryzyko chorób układu oddechowego. Jeżeli chodzi o działania tradycyjnych papierosów na zdrowie badania przeprowadzone przez Uniwersytet w Bristolu wykazały, że przeciętny palacz żyje o 10 lat krócej niż osoba niepaląca. Każdy wypalony papieros skraca życie o ok. 11 minut. Palenie tytoniu jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju wielu nowotworów, w tym raka płuc, krtani, gardła, przełyku, żołądka i dróg moczowych. Palenie papierosów prowadzi do przewlekłych chorób układu oddechowego, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zwiększając ryzyko niewydolności oddechowej. Podsumowując, zarówno nikotyna zawarta w tradycyjnych papierosach, jak i e-papierosach, ma poważne negatywne skutki dla zdrowia, wpływając na układ sercowo-naczyniowy, oddechowy oraz zwiększając ryzyko nowotworów.
Absolutnie nic. Często mylnie łączone są te dwa pojęcia. Kwas nikotynowy oraz nikotynamid to związki określane wspólnie jako witamina B3, inaczej niacyna lub witamina PP. Związki te różnią się nieznacznie strukturą, ale w organizmie ludzkim pełnią podobne funkcje, dlatego oba zaliczane są do jednej witaminy. Niacyna, czyli kwas nikotynowy, uczestniczy w przemianie węglowodanów, tłuszczów i białek, przekształcając je w energię niezbędną dla komórek. Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, co może wpływać na poprawę samopoczucia, redukcję stresu i lęku. Pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu skóry oraz błon śluzowych, co jest istotne dla ich regeneracji i zdrowia. Bierze również udział w produkcji hormonów płciowych, kortyzolu, tyroksyny i insuliny, wpływając na równowagę hormonalną organizmu. Substancja ta wpływa znacząco na nasz profil lipidowy – w wysokich dawkach może obniżać poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów, podnosząc jednocześnie poziom cholesterolu HDL. Jednak ze względu na potencjalne skutki uboczne, takie jak zaburzenia pracy wątroby, stosowanie większych dawek powinno odbywać się pod nadzorem lekarza.
Niacyna występuje w wielu produktach spożywczych, takich jak:
Mięso (drób, wołowina, wieprzowina)
Ryby (tuńczyk, łosoś)
Produkty pełnoziarniste
Orzechy i nasiona
Rośliny strączkowe
Niedobór niacyny może prowadzić do pelagry, objawiającej się zapaleniem skóry, biegunką i demencją. Inne objawy to zmęczenie, depresja i problemy skórne. Nadmierne spożycie niacyny, zwłaszcza w formie suplementów, może powodować: zaczerwienienie skóry i uczucie gorąca (tzw. „efekt flush”), problemy żołądkowo-jelitowe, zaburzenia pracy wątroby, podwyższenie poziomu glukozy we krwi. Dlatego suplementacja powinna być ściśle konsultowana z lekarzem. Kwas nikotynowy jest kluczowy dla wielu procesów w organizmie, a jego odpowiednia ilość wspiera zdrowie na wielu płaszczyznach. Jednak zarówno niedobór, jak i nadmiar mogą być szkodliwe, dlatego ważne jest zachowanie równowagi w jego spożyciu.
Źródła: m.in. Medical Research Journal, Termedia.
Redaktor prowadzący, dziennikarka tematyki zdrowia, uroda i wellness.