Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) występuje naturalnie na terenie Kaukazu, jest spotykany w Gruzji, na terenie Rosji, w Armenii. Jest to imponująco duża roślina łatwa do rozpoznania. Jej wysokość może sięgać nawet 4 metrów. Posiada grubą, pustą w środku łodygę, pokrytą fioletowymi plamkami i włoskami. Liście są równie rozłożyste, duże, pierzaste i mogą sięgać do 1 m długości, a nawet więcej. Barszcz Sosnowskiego zakwita latem w czerwcu i lipcu białymi kwiatami. Roślina wydziela intensywny, nieprzyjemny zapach. Gdy znajdziemy się w jej pobliżu, nie powinniśmy jej dotykać, bowiem jakikolwiek kontakt, styczność ze skórą może być dla nas uciążliwy w skutkach. Roślina nas poparzy, a powstałe rany będą się bardzo trudno goiły. W Polsce barszcz Sosnowskiego jest zakazany, nie wolno go uprawiać ani rozpowszechniać. Znajduje się na liście gatunków inwazyjnych, które zagrażają naturalnym ekosystemom. Gminy w Polsce mają obowiązek przeprowadzania na swoim obszarze działań zwalczających tę roślinę. Barszcze Sosnowskiego rozprzestrzenia się samoistnie, wymykając się spod kontroli. Tam, gdzie się pojawia stanowi zagrożenie zarówno dla innych gatunków roślin, jak i zwierząt oraz człowieka. Nie jest także łatwy do wyplenienia. Do Polski roślina została sprowadzona w latach 50 i 60-tych ubiegłego wieku, z terenu byłego Związku Radzickiego. Wówczas rozpoczęto jej uprawę. Przeznaczeniem barszczu miała być pasza dla zwierząt.
Czytaj też: https://naturazdrowie.com/2025/06/17/jakie-sa-najwazniejsze-zasady-zbierania-dzikich-roslin/
Barszcz Sosnowskiego występuje w całej Polsce, najczęściej można go spotkać wzdłuż rowów wodnych, strumyków, na skarpach rowów, na obrzeżach pól i lasów, na łąkach i pastwiskach. Przypomina wyglądem koper z charakterystycznymi białymi kwiatami, to roślina baldaszkowata, a jej cechą charakterystyczną jest gigantyczna wielkość. Barszcze Sosnowskiego jako gatunek uznawany jest na jedną z największych roślin zielonych na świecie. Istnieje około 3000 zarejestrowanych lokalizacji barszczu Sosnowskiego na terenie Polski, można je sprawdzić w bazie online stworzonej przez Stację Sanitarno-Epidemiologiczną. Gdy poznano toksyczne substancje zawarte w barszczu, roślina ta z przeznaczeniem na uprawę pastewną, została całkowicie zakazana, dotyczy to upraw, jej rozmnażania i sprzedaży.
Barszcz Sosnowskiego jest niebezpieczny z powodu soku, który wydziela roślina, zawiera on furanokumaryny, które powodują fotouczulenie. Gdy nasza skóra zetknie się z sokiem barszczu Sosnowskiego, w połączeniu ze słońcem dochodzi do poparzeń skórnych II i III stopnia. Pojawiają się pęcherze i trudno gojące się rany. Barszcz Sosnowskiego może spowodować uszkodzenie wzroku, a nawet wywołać wstrząs anafilaktyczny. U osób, u których doszło do kontaktu z rośliną, występowały takie objawy, jak nudności, wymioty, bóle głowy, a także problemy ze strony układu oddechowego i oczu. Mówi się o toksycznym działaniu związków występujących w barszczu Sosnowskiego, mogą one wywoływać nowotwory skóry. Barszcz Sosnowskiego jest rośliną parzącą. Przebywanie w jego pobliżu jest niebezpieczne dla zdrowia człowieka. W soku i w olejkach eterycznych barszczu znajdują się substancje toksyczne, które pod wpływem promieniowania słonecznego powodują zmiany skórne przypominające oparzenia. Zmiany na skórze pojawiają się po kilku do kilkunastu godzin od kontaktu z rośliną. Należą do nich owrzodzenia, wysypka, zaczerwienienia, opuchlizna, w skrajnych przypadkach martwica skóry. Toksyczność barszczu Sosnowskiego wzmaga się pod wpływem wilgoci i wysokich temperatur. Należy szczególnie uważać na tę roślinę latem. Warto również wiedzieć, że do poparzeń może dojść nie tylko w wyniku bezpośredniego kontaktu z rośliną. Wydzielane przez barszcz Sosnowskiego olejki eteryczne mogą unosić się w powietrzu nawet na odległość kilkunastu metrów.
Czytaj też: https://naturazdrowie.com/2023/09/26/ziola-na-depresje-wesprzyj-sie-natura/
Gdy zauważymy barszcz Sosnowskiego, nie powinniśmy się do niego zbliżać. Nie wolno go dotkać bez zabezpieczeń skóry. W pobliżu rośliny powinniśmy chronić nasz układ oddechowy i skórę przed promieniowaniem UV, zakryć ciało nieprzepuszczalnymi tworzywami, chronić oczy. Z uwagi na wydzielane przez roślinę lotne olejki eteryczne, nie powinno się w ogóle przebywać w jej otoczeniu. Mogą one osadzać się na skórze. Jeżeli dojdzie do poparzenia, bezpośredniego kontaktu ze skórą, w jak najkrótszym czasie powinno się przemyć ciało lenią wodą z mydłem, aby usunąć z powierzchni skóry sok rośliny. To samo zaleca się w przypadku wszystkich przedmiotów i odzieży, która miała styczność z barszczem. Jeśli są obecne pęcherze, ale nie nastąpiło ich rozerwanie, można je posmarować miejscowymi maściami. kremami kortykosteriodowymi. Gdy zetknięcie z rośliną dotyczyło oczu, trzeba je przemyć dokładnie wodą, chronić przed światem i skonsultować się z okulistą. Nie powinniśmy dotykać zmienionych miejsc na skórze, zadbać o nałożenie okładów z lodu na te miejsca i skonsultować się z lekarzem. Gdy widoczne są problemy z układem oddechowym wezwać karetkę pogotowia. Bez względu na stopień nasilenia objawów powinno się unikać ekspozycji na światło słoneczne. Nawet gdy nie mamy objawów powinniśmy unikać słońca przez co najmniej 48 godzin. Leczenie poparzeń powinno odbywać się w konsultacji z lekarzem. Na rany stosuje się maści i kremy, to może być preparat zawierający srebro, które przyspiesza gojenie się ran i likwiduje swędzenie i ból. Na poparzone miejsca można nałożyć preparaty z pentenolem. Stosowne będą również preparaty nawilżające nakładane na blizny. Gdy barszcz Sosnowskiego pojawi się na naszej działce, powinniśmy go jak najszybciej usunąć. W tym celu musimy odpowiednio siebie zabezpieczyć. Nałożyć odzież wykonaną z syntetycznych materiałów, syntetyczne rękawice i ochronne okulary gogle. Ochronna odzież i rękawice nie mogą wchłonąć soku z rośliny.
dr Małgorzata Musioł
Redaktor prowadzący, dziennikarka tematyki zdrowia, uroda i wellness.