Audiologia i foniatria to dwie dziedziny nauk medycznych, które skupiają się na diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń słuchu, mowy oraz równowagi. Chociaż często są wymieniane razem – mają różne obszary specjalizacji.
W tym artykule:
1. Czym jest audiologia i co jest przedmiotem jej badań?
2. Co to jest foniatria i w czym się specjalizuje?
Audiologia to nauka zajmująca się badaniem słuchu i równowagi. Audiolodzy używają różnych testów diagnostycznych, takich jak audiometria, aby ocenić funkcje słuchowe. Leczenie w jej ramach może obejmować aparaty słuchowe, terapie rehabilitacyjne oraz interwencje chirurgiczne jak implanty koklearne. Innymi słowy to badanie słuchu, audiologia jest nauką o słuchu i jego mechanizmach oraz o równowadze. Równowaga jest powiązana z uchem wewnętrznym, zarówno równowaga jak i słuch są kontrolowane przez ucho wewnętrzne. Audiolog to ktoś, kto zajmuje się zapobieganiem, identyfikacją i oceną zaburzeń słuchu i równowagi. Audiolog diagnozuje zaburzenia związane ze słuchem i równowagą, ale także jest odpowiedziany za rehabilitację, prowadzi rehabilitację by poprawić jakość życia osobom z tymi deficytami. Ponieważ mechanizm naszego słuchu jest złożonym procesem, na który składają się różne ośrodki i funkcje, potrzeba wielu różnych testów, aby prawidłowo zdiagnozować i ustalić miejsce deficytu. Należą do nich:
• Pełna ocena audiologiczna
• Test Webera
• Test funkcjonowania przewodu Eustachiusza
• Badanie ultra-wysokich częstotliwości
• Badanie emisji otoakustycznych (OAE)
• Badanie reakcji pnia mózgu na bodźce słuchowe (ABR)
• Test Centralnego Przetwarzania Słuchowego
• Ocena szumów usznych
W przypadku testów na równowagę wykonuje się:
• Wideonystagmografię (VNG)
• Badanie elektrokochleografii (EchoG)
• Badanie przedsionkowego potencjału wywołanego potencjałem miogennym (VEMP)
• Badanie przetoki
• Metodę vHIT
• Krzesło obrotowe
• Posturografię
• EnOG
Rehabilitację przeprowadza się dwutorowo, rehabilitację słuchową i rehabilitację przedsionkową.
Foniatria skupia się na diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń głosu i mowy. Foniatrzy używają narzędzi, takich jak wideostroboskopia czy laryngoskopia do oceny narządów mowy. Leczenie może obejmować terapie logopedyczne, chirurgię czy leczenie farmakologiczne. Foniatria koncentruje się na nieprawidłowościach związanych z wytwarzaniem dźwięków mowy. To mogą być schorzenia związane z przewlekłą chrypką, przedłużającym się podrażnieniem lub drapaniem w gardle i krtani, zaburzeniami połykania, zmianami na języku, zanikaniem głosu, inną grupę stanowią pacjenci z trudnościami w mówieniu lub mający zaburzenia w mówieniu wynikające ze specyfiki wykonywanej przez siebie pracy, np. nauczyciele, z wadami mowy utrudniającymi komunikowanie się z otoczeniem. Do specjalisty foniatry trafiają także pacjencji po zabiegach chirurgicznych, zabiegach operacyjnych krtani lub po udarach mózgu, dla których rehabilitacja jest niezbędna, aby nauczyli się na nowo mówić. Diagnostyka rozpoczyna się z reguły od wywiadu z pacjentem i zapoznania się z dostępną dokumentacją medyczną, by w dalszej kolejności przeprowadzić badania fizyczne. Przedmiotem uwagi foniatrii są:
• afonia czyli bezgłos
• zawodowe choroby głosu (np. guzki śpiewacze, wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych czyli strun głosowych, niedowład mięśni z niedomykalnością fonacyjną)
• porażenie fałdu głosowego
• wady wymowy
• opóźniony rozwój mowy
• rak krtani oraz rehabilitacja po operacji
• jąkanie się
Po odpowiednim zdiagnozowaniu problemu lekarz-foniatra może zastosować leczenie zachowawcze (np. farmakologiczne) lub skierować pacjenta na operację (operacje podniebienia, krtani). Sam decyduje o rehabilitacji czy fizykoterapii narządu mowy, zwłaszcza po zabiegach operacyjnych.
Foniatria i Audiologia są częścią otolaryngologii. Problemy z mówieniem, nieprawidłowy rozwój mowy występują zwłaszcza u dzieci oraz problemy z mową w wyniku głuchoty wrodzonej lub pourazowej.
