Tężyczka to stan patofizjologiczny, objawiający się nadmiernym skurczem mięśni. Występuje przy hipokalcemii. Ma różne podłoża i przyczyny. Jedną z rzadszych przyczyn jej występowania jest zespół Gitelmana. Czym objawia się tężyczka i jak ją rozpoznać oraz czy istnieją naturalne sposoby na jej zminimalizowanie i zlikwidowanie?
Tężyczka (łac. tetania) to zespół objawów, które charakteryzują się zwiększoną pobudliwością nerwowo-mięśniową. Oznacza to, że mięśnie reagują na sygnały z nerwów w sposób nadmierny, co prowadzi do skurczów. Mięśnie są nadpobudliwe. Niekontrolowane skurcze prowadzą do bólu i innych nieprzyjemnych dolegliwości.
Objawami tężyczki są niekontrolowane skurcze mięśni, mrowienie, drętwienie i uczucie paniki. Najczęściej tężyczka jest spowodowana dużym niedoborem wapnia, co określa się mianem hipokalcemii lub brakiem magnezu we krwi. W zależności od objawów i przyczyn występowania tężyczki wyróżnia się jej dwie postacie – jawną i utajoną. Może być ona warunkowana brakiem elektrolitów w organizmie (brakiem wapnia i magnezu), może też mieć podłoże psychiczne, psychosomatyczne. Hipokalcemia może wynikać z różnych schorzeń, jednym z nich jest niedoczynność przytarczyc. Przytarczyce to gruczoły znajdujące się za tarczycą, niedoczynność wynika najczęściej z ich usunięcia podczas operacji gruczołu tarczowego. Są one odpowiedzialne za produkcję hormonu biorącego udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Oddziałując na nerki, kości i jelita, zwiększa stężenie wapnia we krwi.
Tężyczka jawna (kliniczna) wiąże się z hipokalcemią. Głównymi jej symptomami są skurcze mięśni, głównie na twarzy, skurcze mięśni rąk i stóp, pojawia się uczucie mrowienia w okolicach ust i palców oraz drętwienie mięśni. Bolesnym skurczom mięśni towarzyszą tzw. parestezje, do których należą mrowienie i drętwienie występujące najczęściej w okolicy twarzy, rąk i stóp. Wszystkie objawy doświadczane są świadomie, świadomość jest zachowana, atak tężyczkowy może być mylony z atakiem padaczki. Czasami dochodzi do trudności w oddychaniu na skutek skurczu głośni lub oskrzeli. Skurcze mięśni powodują charakterystyczne ich ułożenie. W przypadku rąk dochodzi do charakterystycznego ułożenia dłoni w tzw. rękę położnika. W przypadku mięśni na twarzy w okolicy ust powstaje efekt ust karpia. Pomiędzy napadami skurczu mogą pojawiać się nietypowe objawy, takie jak złe samopoczucie, stany depresyjne, obniżony nastrój, a nawet dolegliwości bólowe w klatce piersiowej lub brzuchu.
W przebiegu tężyczki utajonej (subklinicznej) pojawia się uczucie mrowienia, bóle mięśni, zmęczenie, drażliwość. Ma ona znacznie łagodniejszy przebieg. Objawy związane są w głównej mierze ze sferą psychiczną i nerwowo-mięśniową. Gwałtowne napady praktycznie nie występują. Okresowo mogą się pojawiać skurcze łydek i stóp, parestezje i drżenia głównie w okolicy kończyn, drętwienia twarzy i języka, dość charakterystyczne poczucie dyskomfortu oraz dolegliwości bólowe w klatce piersiowej i jamie brzusznej, ale też obniżenie nastroju, stałe uczucie zmęczenia, lęk, bezsenność, niepokój, czy nadpobudliwość emocjonalna.
Jednym z objawów o podłożu neurologicznym jest nadwrażliwość nerwowa, przejawiająca się w drażliwości, lękach, napięciu emocjonalnym, problemach z koncentracją, nerwowości i uczuciu „roztrzęsienia” bez wyraźnego powodu. Mogą wystąpić objawy przypominające napady lękowe lub nerwicowe, takie jak uczucie duszności, lęk przed śmiercią lub utratą kontroli, hiperwentylacja (szybkie oddychanie), mogące nasilać objawy tężyczki. Charakterystyczne jest mrowienie lub drętwienie, uczucie mrowienia, przeszywającego prądu lub pieczenia pojawiającego się najczęściej wokół ust, w palcach rąk i stóp. Dalej mimowolne skurcze rąk, powiek, mięśni twarzy. Występują objawy wegetatywne (autonomiczne) w postaci kołatania serca, nadpotliwości, uczucia zimna i dreszczy, zawrotów głowy i uczucia „odrealnienia”.
Napad tężyczkowy przerywa się poprzez podanie dożylne preparatów wapnia. Przewlekłe leczenie polega na doustnej suplementacji wapnia oraz witaminy D, ewentualnie magnezu. Należy co kilka miesięcy monitorować stężenie wapnia we krwi. W przypadku tężyczki utajonej niezbędna jest psychoterapia, a przy braku efektu leczenia w ten sposób, powinno się włączyć farmakoterapię, leki antydepresyjne. Niekiedy przydatne mogą być techniki relaksacyjne i medytacje.
Naturalne metody wspierające leczenie standardowe oczywiście istnieje. Możemy zaliczyć do niego zioła wyciszające układ nerwowy: melisę, kozłek lekarski, passiflorę, lawendę. Podawanie magnezu z naturalnych źródeł, sięganie po kakao, pestki dyni, migdały, kaszę gryczaną. Podobnie w przypadku wapnia, możemy go dostarczać również wraz z pożywieniem, sięgając po sezam, mak, jarmuż, brokuły, ryby (np. sardynki zjadane w całości). Wspierająca będzie witamina D, jej suplementacja i kąpiele słoneczne. Nie sposób pominąć techniki relaksacyjne, takie jak joga, medytacje, oddech diafragmatyczny czy regularne kąpiele magnezowe z wykorzystaniem siarczku magnezu i soli Epsom.
