Zwana jest chorobą trzewną. Trwa całe życie i oznacza nietolerancję glutenu. Dla chorego oznacza konieczność stosowania specjalnej diety, która pozwoli zminimalizować jej symptomy.
Celiakia to choroba jelit mająca podłoże immunologiczno-genetyczne, które odpowiada za trwającą przez całe życie nietolerancję glutenu. Gluten jest nazwą zbiorczą dla białek, prolamin, które występują w zbożach, przede wszystkim w pszenicy, życie czy jęczmieniu.
Kwas glutaminowy obecny w prolaminach silnie pobudza ekspresję transglutaminazy tkankowej, enzymu jelitowego, a ten z kolei doprowadza to produkcji odpowiedzialnych za stan zapalny limfocytów T. Celiakia to choroba rozwijająca się na podłożu genetycznym i dotyczy występowania antygenów HLA-DQ2 i HLA-DQ8. U osób z takim genotypem wzrasta ryzyko pojawienia się pełnoobjawowej celiakii, a na zaostrzenie jej objawów mogą wpływać infekcje wirusowe czy zaburzony skład mikroflory jelitowej.
Celiakia powoduje postępujące uszkodzenie nabłonka jelit i degradację występujących na jego powierzchni mikrokosmków odpowiadających za wchłanianie składników odżywczych. To z kolei powoduje występowanie zaburzeń wchłaniania wielu potrzebnych mikroelementów i witamin, takich jak kwas foliowy, witamina B12 czy żelazo.
Do objawów celiakii należą bóle zlokalizowane w jamie brzusznej, biegunki, wzdęcia, wymioty czy utrata masy ciała. Możliwym następstwem choroby jest bezpłodność czy osteoporoza.
Podstawą diety stosowanej w celiakii jest eliminacja glutenu w spożywanym pokarmie. Wykluczona jest zatem konsumpcja zbóż, takich jak: pszenica, żyto, jęczmień, kasze bulgur i kuskus czy otręby. Kontrowersje dotyczą natomiast produktów na bazie owsa. Dobrymi zamiennikami wyżej wymienionych zbóż mogą być ryż, ziemniaki, groch czy gryka. Poleca się również jadać produkty specjalnie oznakowane przekreślonym kłosem, co oznacza, że maksymalna ilość glutenu w ich składzie to 20 mg/kg masy produktu.
Osoby będące na diecie bezglutenowej powinny starannie czytać etykiety produktów spożywczych. Wiele z nich, jak np. dania gotowe, produkty typu instant, cukierki, czekolada, pokarmy na bazie syropu glukozowo-fruktozowego są zanieczyszczone glutenem na etapie procesu produkcyjnego. Również z nich należy wówczas zrezygnować.
Niektóre osoby chorujące na celiakię mają też nietolerancję laktozy. W tym przypadku zaleca się rezygnację zawierających ją produktów mlecznych, a są nimi przede wszystkim mleko i jego przetwory, czyli jogurty, maślanki, masło, twarogi.
Warto zapamiętać, że ścisłe trzymanie się diety bezglutenowej oznacza całkowite lub niemal całkowite wyeliminowanie objawów tego schorzenia.
Przeczytaj także: Orkisz – niezastąpiony w diecie bezglutenowej
