W obliczu współczesnych wyzwań, takich jak szybkie tempo życia, zawodowe napięcia czy codzienne obowiązki, coraz więcej osób poszukuje naturalnych metod radzenia sobie ze stresem. Jednym z takich rozwiązań są adaptogeny – grupa ziół i roślin, które mogą pomóc organizmowi w adaptacji do stresujących sytuacji oraz wspierać jego zdolność do radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami. W tym artykule przyjrzymy się, czym są adaptogeny, jak działają, oraz jakie zioła należą do tej grupy.
Adaptogeny to substancje pochodzenia roślinnego, które wspomagają organizm w przystosowywaniu się do stresu i poprawiają jego zdolność do radzenia sobie z nim. Termin „adaptogen” został wprowadzony przez rosyjskiego naukowca Nikołaja Lazarewa w latach 50. XX wieku i odnosi się do roślin, które mają zdolność normalizowania funkcji organizmu, zwiększania jego odporności na stres oraz poprawiania ogólnego samopoczucia. Adaptogeny działają na różne systemy w organizmie, w tym na układ hormonalny, nerwowy i immunologiczny, a ich efekty są często zauważalne w postaci poprawy nastroju, lepszej odporności oraz zwiększonej energii.
Adaptogeny działają na organizm poprzez różne mechanizmy, które pomagają w radzeniu sobie ze stresem i poprawiają ogólne samopoczucie. Przede wszystkim, adaptogeny regulują oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), która jest kluczowa dla odpowiedzi organizmu na stres. Gdy organizm jest narażony na stres, oś HPA wytwarza hormony stresu, takie jak kortyzol. Nadmierna produkcja kortyzolu może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak zmęczenie, zaburzenia snu czy problemy z odpornością. Adaptogeny pomagają normalizować poziom kortyzolu, co sprzyja lepszej reakcji na stres i zmniejsza jego negatywne skutki.
Działają również na układ odpornościowy, wspierając jego funkcje i zwiększając odporność organizmu na infekcje oraz choroby. Wzmacniając układ odpornościowy, adaptogeny przyczyniają się do lepszej obrony przed patogenami i poprawy ogólnego stanu zdrowia.
Ponadto adaptogeny mają wpływ na równowagę hormonalną, pomagając w regulacji poziomu hormonów stresu oraz wspierając produkcję hormonów, takich jak testosteron i estrogen. To działanie wspiera stabilność emocjonalną i fizyczną, poprawiając nastrój oraz ogólne samopoczucie.
Nie mniej ważne jest to, że adaptogeny mogą zwiększać poziom energii i wytrzymałości organizmu. Poprzez wspieranie procesów energetycznych na poziomie komórkowym, adaptogeny pomagają redukować uczucie zmęczenia, poprawiając wydolność fizyczną i umysłową.
Warto zaznaczyć, że efekty działania adaptogenów są najbardziej widoczne, gdy są one stosowane jako część zrównoważonego stylu życia. Styl życia, który obejmuje zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną, odpowiednią ilość snu oraz techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy joga, odgrywa kluczową rolę w skutecznym radzeniu sobie ze stresem. Adaptogeny mogą być cennym wsparciem, ale ich działanie jest najskuteczniejsze, gdy są stosowane w kontekście holistycznego podejścia do zdrowia i dobrego samopoczucia.
Redakcja poleca: https://naturabazar.pl/antyoksydanty/2295-dr-ewa-dabrowska-ashwagandha-60-k-5906395564255.html
Ashwagandha (Withania somnifera)
Ashwagandha, znana również jako żeń-szeń indyjski, jest jednym z najpopularniejszych adaptogenów. Działa jako środek wzmacniający organizm, redukując poziom kortyzolu i wspomagając równowagę hormonalną. Badania sugerują, że ashwagandha może poprawiać jakość snu, zwiększać odporność na stres oraz poprawiać funkcje poznawcze. Może być stosowana w postaci kapsułek, proszku lub naparu.
Różeniec górski (Rhodiola rosea)
Różeniec górski jest adaptogenem, który wspiera organizm w radzeniu sobie ze stresem i zmęczeniem. Pomaga w zwiększeniu wytrzymałości fizycznej i umysłowej, a także poprawia nastrój i zdolności poznawcze. Różeniec górski działa poprzez wpływ na neurotransmitery i regulację poziomu kortyzolu. Można go znaleźć w postaci kapsułek, tabletek lub herbaty.
Żeń-szeń (Panax ginseng)
Żeń-szeń, znany także jako Panax ginseng, jest jednym z najstarszych adaptogenów, stosowanym w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Wspomaga on zwiększenie energii, poprawę koncentracji i odporności na stres. Żeń-szeń działa na poziomie komórkowym, poprawiając funkcje metaboliczne i wspierając układ odpornościowy. Jest dostępny w formie kapsułek, tabletek, proszku lub ekstraktu.
Suma (Pfaffia paniculata)
Suma, nazywana również „żeń-szeniem brazylijskim”, jest rośliną adaptogenną stosowaną w tradycyjnej medycynie południowoamerykańskiej. Wspiera odporność organizmu, zwiększa wytrzymałość fizyczną oraz poprawia poziom energii. Suma jest dostępna w postaci kapsułek, proszku lub jako składnik suplementów diety.
Schisandra (Schisandra chinensis)
Schisandra jest adaptogenem stosowanym w tradycyjnej medycynie chińskiej. Ma właściwości wspierające funkcjonowanie wątroby, poprawiające odporność na stres i zwiększające witalność. Schisandra działa na wiele układów w organizmie, poprawiając ogólne samopoczucie i kondycję fizyczną. Można ją znaleźć w postaci kapsułek, herbaty lub ekstraktów.
Adaptogeny można włączać do codziennej diety na różne sposoby. Wiele adaptogenów jest dostępnych w postaci kapsułek, tabletek lub proszku. To najwygodniejsza forma suplementacji, która pozwala na precyzyjne dawkowanie. Adaptogeny takie jak różeniec górski czy schisandra mogą być spożywane w formie herbaty. Wystarczy zalać suszone zioła wrzącą wodą i parzyć przez kilka minut. Niektóre adaptogeny, takie jak ashwagandha czy suma, mogą być dodawane do smoothies, jogurtów czy musli. Warto jednak pamiętać, że ich smak może być intensywny, dlatego warto dostosować ilość do własnych preferencji. Adaptogenne ekstrakty i oleje można stosować jako dodatki do codziennych napojów czy posiłków. Można je także używać w formie miejscowych aplikacji w celach terapeutycznych.
Jednakże, warto pamiętać, że adaptogeny to tylko jeden z elementów układanki. Kluczowe znaczenie dla skutecznego radzenia sobie ze stresem ma także styl życia, sposób zarządzania stresem i dbanie o siebie. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu oraz techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy joga, są równie ważne. Adaptogeny mogą być cennym wsparciem, ale ich działanie jest najskuteczniejsze, gdy są stosowane w ramach zrównoważonego i holistycznego podejścia do zdrowia. Dbanie o siebie i świadome zarządzanie stresem stanowią fundament zdrowego stylu życia, który w połączeniu z adaptogenami może znacząco wpłynąć na poprawę jakości życia.
Natalia Wódzka – Jedynasty, dziennikarka naturazdrowie.com
Bibliografia:
1. Panossian A., Wikman G.: Effects of Adaptogens on the Central Nervous System and the Molecular Mechanisms Associated with Their Stress—Protective Activity; Pharmaceuticals (Basel). 2010 Jan; 3(1): 188–224.
2. Andrea Tóth-Mészáros i in.: The effect of adaptogenic plants on stress: A systematic review and meta-analysis; Journal of Functional Foods, Volume 108, September 2023, 105695 3. https://www.renuanutrition.com/blog/2023/7/11/adaptogenic-herbs-for-stress-management
4. Speers A.B i in..: Effects of Withania somnifera (Ashwagandha) on Stress and the Stress-Related Neuropsychiatric Disorders Anxiety, Depression, and Insomnia; Curr Neuropharmacol. 2021 Sep 14; 19(9): 1468–1495.
5. Ivanova Stojcheva E., Carlos Quintela J.: The Effectiveness of Rhodiola rosea L. Preparations in Alleviating Various Aspects of Life-Stress Symptoms and Stress-Induced Conditions—Encouraging Clinical Evidence; Molecules. 2022 Jun; 27(12): 3902.
6. Irfan M. i in.: Adaptogenic effects of Panax ginseng on modulation of cardiovascular functions; J Ginseng Res. 2020 Jul; 44(4): 538–543.
7. Costa C.A.R.A., Quaglio , A.E.V. , Di Stasi L.C.: Pfaffia paniculata (Brazilian ginseng) extract modulates Mapk and mucin pathways in intestinal inflammation; Journal of Ethnopharmacology, Volume 213, 1 March 2018, Pages 21-25.
8. Nowak A. i in.: Potential of Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. in Human Health and Nutrition: A Review of Current Knowledge and Therapeutic Perspectives; Nutrients. 2019 Feb; 11(2): 333.
Redaktor prowadzący, dziennikarka tematyki zdrowia, uroda i wellness.