Trudno obarczać ludzkość winą za to, że chce ułatwić sobie życie codzienne. Nie zahamujemy przecież postępu naukowego ani technicznego, nie zablokujemy dostępu do Internetu czy aplikacji, nie zrezygnujemy z coraz to nowszych sposobów komunikowania się. Wiele do życzenia pozostawia jednak sposób korzystania z rozmaitych udogodnień oraz to, w jaki sposób udaje nam się zagospodarować czas wolny. Większość społeczności nie przeznacza go na sport lub medytację. To duży błąd, bo brak aktywności fizycznej razem z konsumpcją żywności wysokoprzetworzonej, stresem, używkami oraz wdychaniem zanieczyszczonego powietrza to główne przyczyny chorób cywilizacyjnych. Sytuacja ta dotyczy przede wszystkim krajów rozwijających się i wysoko rozwiniętych.
Mówiąc o chorobach cywilizacyjnych, mamy na myśli te, które powszechnie występują w każdej populacji. Nie da się nimi zarazić, a rozpowszechniają się z powodu burzliwego rozwoju światowej społeczności. Szacuje się, że doprowadzają nawet do 80 procent przedwczesnych zgonów, którym w większości przypadków można zapobiegać. Najbardziej niepokoi fakt, że w coraz większym stopniu problem dotyka dzieci i młodzieży.
Należą do nich zawał serca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze. Stres, dieta bogata w niezdrowe tłuszcze, używki, brak ruchu obciążają serce i sprzyjają odkładaniu się cholesterolu w naczyniach.
Są to choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, refluks, biegunka, zaparcia. Ich przyczyny to głównie stres, używki, niezdrowe jedzenie, siedzący tryb życia.
Wymienić tu należy pracoholizm, alkoholizm, depresję, anoreksję, bulimię, nerwicę, narkomanię. Permanentny stres, szybkie tempo życia, nieradzenie sobie z problemami, brak kontaktów społecznych potęgują skalę zjawiska.
Rozpoznawany w przypadku stwierdzenia 3 z 5 kryteriów: podwyższenia ciśnienia tętniczego powyżej 130/85 mmHg lub leczonego nadciśnienia tętniczego, podwyższenia poziomu trójglicerydów, obniżenia poziomu cholesterolu HDL, cukrzycy typu II lub nieprawidłowej glikemii na czczo, otyłości brzusznej (obwód w talii >80 cm u kobiet i >94 cm u mężczyzn). Nieleczony zespół metaboliczny prowadzi do incydentów sercowo-naczyniowych (zawał, udar mózgu, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa).
Wynikają ze zwiększonej ekspozycji na czynniki kancerogenne, jak np.: zanieczyszczenie powietrza i dym papierosowy, wszechobecne toksyczne substancje chemiczne, szkodliwe promieniowanie.
Nadmierne kilogramy upośledzają funkcjonowanie całego ustroju. Osoby otyłe znacznie częściej cierpią na nowotwory, choroby sercowo-naczyniowe, zaburzenia hormonalne oraz mają obciążony układ kostno-stawowy.
Choruje na nią ponad 270 mln osób na całym świecie, w tym ponad 2,5 mln w Polsce. W 95 procentach przypadków diagnozowana jest cukrzyca typu II, której występowanie uwarunkowane jest niezdrowym trybem życia (nieprawidłowa dieta, otyłość, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów).
Podstawą jest profilaktyka. W przypadku chorób cywilizacyjnych polega ona na regularnej aktywności fizycznej, prowadzeniu zdrowej diety (bogatej w błonnik, witaminy, sole mineralne, warzywa; spożywanie pięciu posiłków dziennie o stałych porach; ograniczenie cukru oraz soli), unikaniu stresu i używek, dbaniu o wypoczynek i zdrowy sen. Bardzo ważne jest pamiętanie o okresowych badaniach kontrolnych, które często pomagają wcześnie wykryć chorobę.
Przeczytaj także: Suplementacja jodem, potrzebna czy szkodliwa?
Warto rozważyć również dodatkową suplementację witaminami i mikroelementami, które wspierając metabolizm, pomagają osiągnąć stan homeostazy i pozwolą długo cieszyć się zdrowiem.
Jest nazywana „eliksirem życia”, ponieważ chroni przed szeregiem chorób cywilizacyjnych. W połączeniu z wapniem zapobiega zawałom serca, udarom czy chorobie wieńcowej. Odpowiedni poziom witaminy D w organizmie nie tylko może hamować namnażanie się komórek nowotworowych, ale również przyspieszyć ich śmierć (apoptozę). Działa stymulująco na wydzielanie insuliny, utrzymuje prawidłowe stężenie glukozy we krwi, co pomaga zapobiec cukrzycy typu II. Przypisuje się jej również pewną rolę w profilaktyce depresji.
Ich właściwości pozwalają ograniczyć rozwój chorób cywilizacyjnych, które w zdecydowanej większości rozwijają się na podłożu przewlekłego stanu zapalnego. Wykazano również, że potencjalnie mogą wpływać na obniżenie ryzyka zachorowalności na określone choroby nowotworowe (m.in. jelita grubego, gruczołu sutkowego, gruczołu krokowego, trzustki, płuc, żołądka).
Witaminy z grupy B dbają o dobrą kondycję układu nerwowego. Witamina B12 i żelazo są polecane szczególnie weganom i wegetarianom. Pomagają zapobiegać anemii, która mocno osłabia organizm. Przy niedoborze żelaza występują gorsze rokowania u pacjentów poddawanych zabiegom kardiologicznym oraz u pacjentów obciążonych przewlekłymi chorobami układu sercowo-naczyniowego, np. niewydolnością serca.
To świetny środek wspomagający diety odchudzające. Poleca się go także osobom leczącym nadciśnienie i cukrzycę. Ponadto odpowiednia zawartość błonnika pokarmowego w diecie jest niezwykle istotna w profilaktyce zaburzeń lipidowych, kamicy pęcherzyka żółciowego i nowotworów.
Wolne rodniki to przyczyna większości chorób cywilizacyjnych. Przewlekły stres, nadużywanie alkoholu i palenie papierosów generują powstawanie reaktywnych form tlenu w organizmie. Te powodują rozerwanie nici DNA, mutacje chromosomowe, indukcję procesów kancerogenezy, uszkodzenia wszystkich składników komórki. Beta-karoten, resweratrol, witamina E, witamina C – to naturalne antyoksydanty, które chronią komórki przed stresem oksydacyjnym.
Choroby cywilizacyjne są główną przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych. Ich przyczyną jest wszystko to, co z założenia miało ułatwić ludziom życie codzienne. Postępu nie da się powstrzymać, ale można spróbować zatrzymać jego negatywne konsekwencje dla zdrowia.
