Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) pochodzi z obszarów śródziemnomorskich, rośnie głównie w Europie południowej. Obecnie jest uprawiany na całym świecie, na przykład wogródkach przydomowych lub w doniczkach jako przyprawa. Jest to wiecznie zielone zioło z aromatycznymi liśćmi. Osiąga wysokość do 2 m, liście ma wąskie, ciemnozielone na wierzchu i białe od spodu. Kwiaty rozmarynu sa drobne i bladoniebieskie.
U starożytnych Greków rozmaryn był rośliną poświęconą Afrodycie – bogini miłości i piękna. Pełnił często rolę ozdobną. Używano go do wicia wianków obrzędowych, razem z liśćmi mirtowymi i laurowymi. Wierzono, że przeciwdziała kłopotom z pamięcią. Starożytni studenci wplatali go we włosy, przygotowując się do egzaminów.
Uznawany w wielu regionach Europy za symbol płodności i śmierci, zażywany był jako afrodyzjak. Wkładano go także do trumien zmarłych niezamężnych i nieżonatych. Przyozdabiano nim groby, podobnie jak hyzopem i ogórecznikiem. Był używany do odpędzenia złych duchów i demonów. Z czasem stał się motywem pieśni obrzędowych. Był wykorzystywany do wróżb miłosnych i w takim kontekście pojawia się w incipicie jednej z popularnych polskich pieśni legionowych: O mój rozmarynie, rozwijaj się… Podobne piosenki cytował w swych pracach etnograficznych Oskar Kolberg.
Ziele rozmarynu to główny składnik średniowiecznej wody, używanej przez polską królewnę, królową Węgier – Elżbietę Łokietkównę (*1305 †1380). Ta woda była wówczas uważana i za perfumy, i za lek, ale przede wszystkim za afrodyzjak. Elżbieta czarowała i uwodziła jej zapachem cesarzy, królów i dworzan. W tej mieszance roślinnych olejków eterycznych, żywicy i ambry, dominantę stanowił olejek rozmarynowy.
Stara londyńska farmakopea (1683) podaje takie cechy królewskiej wody:
Woda ta (a raczej nalewka) jest godna podziwu przeciw wszystkim przeziębieniom i powodowanych wilgocią chorobom głowy, epilepsji, apopleksji, zawrotom głowy, paraliżowi, chorobom nerwów, reumatyzmowi, kurczom, konwulsjom, tępocie, utracie pamięci, senności, głuchocie, zaburzeniom widzenia, koagulacji krwi, bólom głowy powodawanym flegmą i humorami, pokonuje ból zębów, bóle i słabości żołądka, brak apetytu i złe trawienie, obstrukcję śledziony, jelit, wątroby i macicy. Przyjmuje i konserwuje naturalne ciepło, odnawia zdolności i funkcje ciała nawet w starości (tak mówią). Niewiele jest remediów dających tak dużo dobrych efektów. Podawać wewnętrznie w winie lub w wódce, przemywać skronie, wdychać nozdrzami. Elżbieta dożyła sędziwego jak na tamte czasy wieku, przez 59 lat zasiadała na tronie jako królowa Węgier, następnie jako regentka w Polsce.
Polecany jest na łagodzenie zmęczenia fizycznego i umysłowego, jako afrodyzjak, na zaburzenia pracy serca, bóle mięśniowe, bóle głowy, grypę, astmę, kaszel, infekcje skóry, łupież, łysienie, trudno gojące się rany.
Ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe – może zmieniać pH poszczególnych tkanek w miejscu podania, stwarzając niekorzystne warunki do wzrostu mikroorganizmów. Jako substancja lipofilna może penetrować do wnętrza komórek bakteryjnych i mitochondriów, modyfikując błony struktury, przez co stają się bardziej przepuszczalne. Dochodzi do aktywnego wycieku składników komórkowych, co prowadzi do śmierci bakterii. Olejek składa się ze związków o charakterze fenoli. Olejki o takim składzie zaburzają funkcje błony cytoplazmatycznej bakterii, w tym przepływ elektrolitów i transport aktywny. Powodują koagulacje zawartości komórek bakteryjnych i grzybiczych. W wyniku podania zewnętrznego, olejek wywołuje efekt przeciwzapalny i antyseptyczny.
W przeciwieństwie do syntetycznych antyseptyków i antybiotyków, nie wywołuje powstawania szczepów opornych i jest skuteczny w stosunku do wirusów. Stwierdzono, że olejek eteryczny z rozmarynu powoduje rozkurcz mięśni poprzecznie prążkowanych, dlatego znajduje zastosowanie w maściach i w żelach na urazy sportowe. Badania na szczurach dowiodły, że stosowany wewnętrznie może odgrywać istotną rolę w metabolizmie kostnym. Metabolity zawarte w olejku rozmarynowym zapobiegają m.in. utracie masy kostnej, co może być pomocne przy leczeniu osteoporozy.
Z rozmarynu sporządza się środek odżywczy dla włosów, który po zastosowaniu na skórę głowy, chroni ją przed nadmiernym wypadaniem włosów i łysiną. Olejek rozmarynowy jest szeroko stosowany jako zapachowy komponent |w produkcji mydeł, kremów, płynów, perfum i wód toaletowych..
Rozmaryn zawiera olejki lotne, które są antyseptyczne, z właściwościami . Poprzez zwiększenie cyrkulacji w obrębie skóry, rozmaryn powoduje zwiększenie wydzielania potu, przez to jest doskonałym środkiem na obniżanie gorączki. Jego rozgrzewające i pobudzające właściwości pomagają w oczyszczaniu flegmy z płuc, są pożyteczne w łagodzeniu przeziębień, grypy, kataru, kaszlu, sapania, zapalenia oskrzeli.
Poprzez zwiększenie przepływu krwi do głowy, rozmaryn pobudza mózg i podnosi koncentrację. Ma zastosowanie w leczeniu napięcia nerwowego, wyczerpania, letargu, depresji, problemów ze spaniem. Służy jako środek odżywczy podczas rekonwalescencji. Wskazany dla ludzi starszych. Łagodzi migreny i bóle głowy. Pobudza apetyt i zwiększa przepływ soków trawiennych. Pomaga w trawieniu pokarmów, ulepsza powolne trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Jego gorycze pobudzają funkcjonowanie wątroby i pęcherzyka żółciowego, zwiększają przepływ żółci, wspomagają trawienie tłuszczy. Jako silny przeciwutleniacz zapobiega uszkodzeniu komórek przez wolne rodniki.
Rozmaryn ma słodkawy zapach przypominający kamforę i gorzki, aromatyczny smak. Jako przyprawa ceniony jest w kuchni francuskiej, włoskiej i hiszpańskiej, gdzie chętnie stosowny jest w mieszance z innymi przyprawami. Znany jest też w kuchni bałkańskiej, kaukaskiej, w USA, w Meksyku i w Anglii. Pogłębia smak potrawy, zarówno kwaśnej, jak i słodkiej. Dodaje się go do jagnięciny, wieprzowiny, mięsa z królika, cielęciny, kiełbasek i mięs duszonych, dokurczaków, kaczek, ryb, potraw z jajek, ale także do galaretek, dżemów, ciastek i ciast. Podkreśla smak sałatek i potraw warzywnych ze szparagów, brokuł, kalafiora, kabaczka, zielonego groszku, fasoli, ziemniaków czy cukinii. Aromatyzuje likiery, wódki żołądkowe, wino i piwo. Warto go dodać do zup jarzynowych, poprawia ich smak. Podobną funkcję spełnia w pizzy, w sosach czy w smażonych ziemniakach. Jest jedną z przypraw w mieszance ziół prowansalskich i składnikiem marynat. Jest istotnym składnikiem w produkcji ziołowego chleba czy ziołowych biszkoptów, wliczając w to włoski chleb focaccia. Smak ma dosyć mocny, dlatego należy używać go z umiarem. Dobrze jest namoczyć suszony rozmaryn w gorącej wodzie, zanim dodamy go do nieugotowanych potraw. Wysuszony rozmaryn, przechowywany w szczelnie zamkniętych i chronionych przed światłem pojemnikach, zachowuje swoje cechy przez 12 miesięcy.
Rozpuś olejek rozmarynowy w oleju słonecznikowym lub migdałowym. Olejek mozna stosować na bolące stawy i mięśnie. Mieszaniną można masować skórę głowy dla pobudzenia wzrostu włosów lub użyć jej do masowania skroni na ból głowy.
Liście rozmarynu zalać winem, dodać miód i ogrzewać w kąpieli wodnej, od czasu do czasu mieszając. Szczelnie zamknąć słoik z miksturą i macerować przez 10 dni, przefiltrować i przelać do butelki. Najlepiej smakuje po obiedzie schłodzone. Podgrzane jest skuteczne w uporczywym kaszlu.
Składniki zgnieść razem w niewielkiej miseczce, rozdzielić na kilka płóciennych torebek. Dobrze zawiązać i umieścić wśród bielizny i ubrań w szafie.
Zgnieść liście rozmarynu na dnie szklanego słoja o pojemności 250 ml, zalać alkoholem. Zakręcić słój szczelnie i pozostawić na 2 tygodnie do maceracji. Po tym czasie przecedzić płyn przez gazę lub ściereczkę, przelać do butelki, zakręcić szczelnie. Tonik stosować do nacierania po kąpieli.
Zmiażdżyć składniki, napełnić nimi niewielką torebkę i umieścić ją pod poduszką lub w szufladzie z bielizną nocną. Ułatwia zasypianie.
Napar rozmarynu lekarskiego jest dobrym środkiem odświeżającym jamę ustną, jak również świetną płukanką, w celu pozbycia się nieprzyjemnego oddechu.
– W około 0,5 l gotowanej wody, zdjętej z ognia, należy zaparzać 3 łyżeczki suszonych kwiatów lub liści rozmarynu lekarskiego przez około 30 minut pod przykryciem. Następnie płyn odcedzić i umieścić w lodówce. Płukać nim jamę ustną każdego ranka lub kilka razy w czasie dnia.
Wymieszaj olejek rozmarynowy w oleju bazowym i dodaj do kąpieli. Kąpiel ta ma właściwości ściągające, odżywcze, zwiększa pocenie się. Jest tak pobudzająca dla organizmu, że nie powinno się go brać wieczorem, gdyż może powodować problemy ze spaniem.
Kosmetolog i specjalista zdrowia publicznego. Specjalizuje się w tzw. kosmetologii leczniczej, czyli procedurach wspomagających terapię problemów skórnych (np. atopia, łuszczyca, hirsutyzm, trądzik pospolity, trądzik różowaty, przebarwienia, zaburzenia rogowacenia, suchość skóry, cellulit, łysienie, blizny, itp.). Indywidualne podejście do Pacjenta to podstawa pracy, w której wykorzystuje różnorodne produkty kosmetyczne, korzystając z całego spektrum dostępnych możliwości jakie daje nowoczesna kosmetologia i wiedza o fizjologii organizmu ludzkiego.