Chrypka może być banalnym symptomem nadwerężenia gardła, ale też podstawowym
objawem zaczynającej się infekcji, a nieraz także – poważnej choroby.
Struny głosowe to ulokowane w krtani fałdy błony śluzowej o długości około 1,5 cm i szerokości 0,5 cm. Kiedy mówimy, wydychane z płuc powietrze wprawia je w drgania, które artykułowane są w jamie ustnej. Jeśli podczas mówienia struny głosowe z jakiegoś powodu nie stykają się prawidłowo lub nie są dość elastyczne, mamy chrypkę. Tracimy wówczas możliwość wydawania dźwięków o wysokiej częstotliwości, a nasz głos staje się matowy i skrzeczący.
Skąd się bierze chrypka?
Najczęstszą przyczyną tych dolegliwości jest przeziębienie, a także ostre stany zapalne krtani, którym towarzyszy gorączka. Czasami zmiana barwy głosu związana jest również z chorobą refluksową przełyku. Powracająca do gardła i krtani kwaśna treść żołądkowa podrażnia fałdy strunowe, powodując ich obrzęk. Chrypka może pojawić się w następstwie urazów okolicy krtani, w przebiegu obrzęku alergicznego, guzków śpiewaczych związanych z zawodowym nadużywaniem głosu, guzów łagodnych i złośliwych krtani, po uszkodzeniu nerwów strun głosowych i w przebiegu zmian bliznowatych w krtani. Jest również częstym objawem przepracowania gardła i chorobą zawodową osób, dla których głos jest narzędziem pracy. Na schorzenie to narażeni są przede wszystkim nauczyciele, wśród których 40% skarży się na chroniczne kłopoty z gardłem, telemarketerzy, aktorzy, adwokaci, spikerzy i sprzedawcy.
Objawy zaostrza palenie tytoniu, picie alkoholu lub zimnych napojów, kontakt z alergenami
czy niektórymi środkami chemicznymi.
Chrypkę może powodować wiele czynników, takich jak:
• nadwerężenie więzadeł głosowych na skutek zbyt intensywnego mówienia, krzyczenia lub
śpiewania
• podrażnienie krtani dymem tytoniowym lub suchym ogrzewanym (zimą) lub
klimatyzowanym (latem) powietrzem
• oddychanie zimą przez usta
• zapalenie krtani wywołane przeziębieniem
• zażywanie niektórych leków, np. stosowanych w leczeniu astmy i zawierających pochodne kortyzolu lub moczopędnych posiadających w swym składzie kanrenon potasu lub spironolakton
• przemęczenie, nerwowość i stres
• obrzęk alergiczny w krtani
• refluks żołądkowo-przełykowy
• niedoczynność tarczycy
• występowanie ciała obcego (guzki, polipy, brodawczaki) w obrębie fałd głosowych
• podrażnienie nerwów krtaniowych, np. po przebytej operacji
• zapalenie krtani na skutek innych infekcji: błonicy, krztuśca czy gruźlicy
• nowotwory krtani lub strun głosowych
Inhalacje z ziół
Nie wolno lekceważyć chrypki, która utrzymuje się dłużej niż 14 dni bez oczywistej przyczyny. Do lekarza trzeba się zgłosić także wtedy, gdy zmianie głosu towarzyszą wysoka gorączka, silny kaszel, ból uszu lub trudności w przełykaniu. Aby zastosować odpowiedni kurację, lekarz musi precyzyjnie określić przyczyny dolegliwości. Umożliwia to badanie krtani metodą laryngoskopii pośredniej. Polega ono na wprowadzeniu przez jamę ustną do gardła specjalnego lusterka krtaniowego bądź giętkiego laryngoskopu. W przypadku niegroźnej infekcji czy przepracowania gardła kuracja polega na przyjmowaniu leków przeciwkaszlowych lub homeopatycznych dostępnych w aptece bez recepty.
Można również stosować płukanki oraz inhalacje o działaniu nawilżającym struny głosowe. Pomocne będą napary z szałwii lub rumianku, olejki o działaniu odkażającym i przeciwzapalnym (lawendowy, eukaliptusowy, sosnowy, sandałowy) oraz roztwory sody oczyszczonej. Jeżeli dolegliwości nie ustępują w ciągu kilku dni, lekarz może przepisać antybiotyki. Podczas leczenia powinniśmy unikać substancji, które drażnią struny głosowe, takich jak tytoń, alkohol, mocna kawa i herbata, kurz, gorące i ostre potrawy oraz zimne i suche powietrze. Do minimum powinno się również ograniczyć używanie głosu. Wbrew pozorom szept obciąża gardło bardziej niż mówienie ściszonym tonem, więc, jeśli to konieczne, należy mówić
normalnym głosem. Leczenie chrypki, za którą odpowiada nadmierne przeciążenie gardła związane z pracą, polega przede wszystkim na nauce odpowiednich technik emisji głosu i oddychania przeponą,
zanim jeszcze problem utrudni pacjentowi normalne funkcjonowanie. Pomocne będzie także wykonywanie ćwiczeń rozluźniających mięśnie szyi i twarzy (np. zaciskanie zębów, mruczenie, ziewanie, wibrowanie wargami, opukiwanie opuszkami palców twarzy i szyi).
Tego problemu nie można bagatelizować, ponieważ chroniczna chrypka może prowadzić do
przerostowych lub zanikowych zmian na strunach głosowych. Warto również pamiętać, że utrzymujące się długo kłopoty z głosem mogą być objawem wielu bardzo poważnych chorób. W skrajnych przypadkach sygnalizują uszkodzenie nerwów krtani wywołane nowotworem tarczycy lub płuc. Często towarzyszą schorzeniom układu nerwowego i powiększeniu serca. W takim wypadku leczenie jest znacznie bardziej skomplikowane.
