Wkrótce po wybuchu pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaapelowała do uczonych, aby pilnie odkrywali skuteczne środki do jego zwalczania. Okazało się, że można je znaleźć w aptece natury.
Niektórzy eksperci, poszukując naturalnych leków o działaniu przeciwwirusowym, znaleźli ich całkiem sporo. Ja, w oparciu o najnowsze doniesienia naukowe, poświęciłem im nawet obszerną książkę „Apteka natury ma leki na wirusy!”. Jednym z takich sprawdzonych leków jest znany od wieków czosnek.
W medycynie (a także kuchni) używa się ząbków czosnku, czyli bocznych cebulek, które tworzą tzw. główki tego warzywa. Zbierać je można w zasadzie już wczesnym latem, ale na zimowy zapas wykopuje się je dopiero w drugiej połowie sierpnia i bezwarunkowo suszy w przewiewnym, wystarczająco ciepłym pomieszczeniu, powiązane w nieduże wiązki. Po ususzeniu czosnek przechowuje się do wiosny w suchym, ale koniecznie chłodnym miejscu. W innym przypadku szybko kiełkuje i nieco traci na wartości. Najdłużej nadają się do spożycia odmiany jare, które sadzi się do gruntu wiosną (odmiany ozime sadzi się jesienią).
Najważniejszym dla zdrowia związkiem zawartym w tym warzywie jest aminokwas allina. Pod wpływem siekania bądź miażdżenia jego ząbków oraz pod wpływem enzymu allinazy, z alliny powstaje związek o wprost wyjątkowej mocy – allicyna. To właśnie ona skutecznie zwalcza bakterie, wirusy i grzyby (ale to nie wszystko). Podczas zachodzenia różnych skomplikowanych chemicznie procesów, allicyna inicjuje tworzenie się kolejnych związków siarki o aktywnych zdolnościach leczniczych, np. ajoenów, wykazujących sprawdzone działanie przeciwgrzybiczne, polisiarczków itd.
To, w jaki sposób będziemy stosowali czosnek, ma kluczowe znaczenie w leczeniu. Przez długie lata nikt tego aż tak dokładnie nie analizował, ale dziś wnikliwe testy kliniczne rzucają tu zupełnie nowe światło. Według ekspertów z Argentyny, największą moc leczniczą ma on wtedy, kiedy się go zmiażdży bądź drobno posieka i odstawi na mniej więcej 10 minut przed wykorzystaniem. I bardzo słusznie. W tym bowiem czasie enzym allinaza prowadzi do rozkładu alliny na związki o aktywnych właściwościach leczniczych. Zdaniem argentyńskich ekspertów, można też zjadać czosnek bez straty właściwości leczniczych po ugotowaniu, ale taka obróbka termiczna nie powinna trwać dłużej niż 6 minut. Potem siła lecznicza warzywa słabnie.
Oczywiście najsilniejsze działanie prozdrowotne ma czosnek świeży, który można zjadać na różne sposoby, np. po posiekaniu z twarożkiem, a nawet razowym chlebem cienko posmarowanym masłem. Świeży czosnek warto też dodawać do sałatek i surówek podawanych z dodatkiem łatwych w przygotowaniu smacznych sosów. Siekany świetnie komponuje się z naturalnym jogurtem i kefirem. Niektórzy posiekane lub zmiażdżone ząbki czosnku chętnie dodają do przegotowanego, ciepłego mleka. Można z niego także sporządzać liczne domowe specyfiki, np. nalewki.
Najlepiej kurować się polskimi odmianami czosnku, np. Harnaś czy Ornak. Nie warto natomiast sięgać po czosnek chiński, choćby był najdorodniejszy, a przy tym tani. Taki można przeważnie kupić w supermarketach, ale i na bazarach, sklepach z warzywami. Często trudno jest odróżnić go od polskiego. W skrócie podpowiem, że czosnek pochodzący z Chin ma zdecydowanie słabszy aromat, ma też zazwyczaj (choć nie zawsze) łuskę w kolorze białym lub kremowobiałym, jego ząbki są zwykle bardzo duże.
W czasie panującej na świecie pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 pojawiło się wiele publikacji, w których zachęcano do kuracji czosnkiem. Ukazywały się też niekiedy i takie, w których podkreślano, że wciąż brak dowodów poświadczających jego skuteczność w walce z koronawirusem. Dziś w światowej literaturze medycznej pełno jest doniesień, że naprawdę może on uchronić człowieka przed tym wirusem i nie tylko. I tak na przykład uczeni z Indonezji przekonują w swoim tekście z kwietnia 2020 roku, że allicyna zawarta w czosnku hamuje enzym o nazwie proteaza wirusa SARS-CoV-2 3CLpro (Mpro), co jest równoznaczne z jego wyginięciem. To działanie jest wprawdzie słabsze w porównaniu z działaniem innych związków występujących w roślinach, np. kemferolem, kwercetyną, oleuropeiną, ale i tak allicyna znalazła się ścisłej czołówce środków zwalczających tego właśnie wirusa.
Natomiast z badań przeprowadzonych w Japonii wynika, że czosnek stanowi lek nr 1 przy zwalczaniu wirusów grypy. Eksperci z Pakistanu udowadniają, że konkretnie jest on pogromcą wirusa grypy H9N2. W literaturze fachowej wymienia się także wirusy grypy typu B i A H1N1 oraz paragrypy typu 3.
Czosnek to także uznany środek zwalczający bakterie. W testach klinicznych okazał się nawet skuteczniejszy od zalecanych dziś antybiotyków z apteki. Udowodniono, że świeży sok z tego warzywa niszczy niektóre bakterie w ciągu 3 minut. Wyjątkowo sprawdza się w zwalczaniu np. szczepu Klebsiella pneumoniae – odpowiedzialnego za trudne do leczenia zapalenia płuc (m.in. u dzieci i ludzi starszych), zatok, ucha środkowego, a nawet ropnia płuc. Bakterią tą zazwyczaj zarażają się pacjenci długo przebywający w szpitalu. Kolejną bakterią likwidowaną skutecznie przez tę roślinę jest Pseudomonas aeruginosa, która zakaża rany pooperacyjne i wywołuje często m.in. zapalanie płuc, zatok, krtani, ucha środkowego, a nawet osierdzia.
Przypomnijmy jeszcze, że czosnek to niezwykle wartościowy środek pomocny przy przeziębieniu, grypie, kaszlu, nieżycie dróg oddechowych, stanach zapalnych oskrzeli, a nawet przy zapaleniu płuc. Chętnie po niego sięgamy, gdy dokucza katar, zapalenie zatok i podczas ogólnego osłabienia organizmu spowodowanego infekcjami.
Czosnek sprawdza się ponadto w kuracjach pobudzających pracę układu odpornościowego (immunologicznego) ustroju, co także potwierdzono naukowo.
Kuracje czosnkowe należy przeprowadzać, zachowując ostrożność. Odradza się jego spożywanie podczas jednoczesnego zażywania leków przeciwzakrzepowych, nie powinny go przyjmować kobiety w ciąży, matki karmiące i dzieci poniżej 2. roku życia.
Przeczytaj także: Zbigniew t. Nowak: Lipa – gdy nadciąga przeziębienie
