W Polsce zwykle spotyka się lipę drobnolistną Tilia cordata – tę najczęściej wykorzystujemy w medycynie – oraz lipę szerokolistną Tilia platyphyllos. Dendrolodzy wyróżniają jeszcze wiele innych gatunków lipy, podobno występuje ich aż 30. Lipa tworzy rozłożyste korony, dające w upalne lata sporo cienia. Liście lipy drobnolistnej są sercowate, błyszczące, spodem nieco srebrzyste, z rudobrunatnymi włoskami. Lipa szerokolistna ma liście ciemnozielone po obu stronach i szerokie. Najwcześniej, bo w trzeciej dekadzie czerwca, zakwita lipa szerokolistna (około 2 tygodni przed drobnolistną). Kwiaty lipy mają przepiękną miodowo-balsamiczną woń, która działa niezwykle kojąco. Dostarczają pszczołom ogromnych ilości nektaru, a te produkują z niego bardzo ceniony w świecie miód o walorach leczniczych.
Dobroczynne kwiatostany
Właściwościami leczniczymi obdarzone są kwiatostany lipy. Zrywa się je w słoneczny dzień, w pełni kwitnienia drzew, ale nie zwlekając, aby w kwiatach widoczny był pyłek o ciemnobrązowym zabarwieniu. Surowiec ten należy suszyć w miejscu przewiewnym (nigdy na słońcu!), rozłożony cienką warstwą. Po dokładnym ususzeniu trzeba go przechowywać w suchych i szczelnych pojemnikach, by nie utracił aromatu.
Kwiatostany lipy zawierają przeszło 20 różnych flawonoidów, cenny olejek lotny, śluzy, saponiny, garbniki katechinowe, procyjanidyny B-2 i B-4, kwasy fenolowe, fitosterole i sporo soli mineralnych, np. cynk, potas, wapń itd.
Niezastąpiona, gdy dokucza gorączka
Odkąd sięgnąć pamięcią, lipa zawsze służyła człowiekowi, kiedy przyszło mu zmagać się ze wszystkimi infekcjami typowymi nie tylko dla zimy, ale i wczesnej wiosny. Jeszcze o wielu innych roślinach leczniczych przydatnych w takich
dolegliwościach piszę szczegółowo w mojej książce „Antybiotyki z apteki Pana Boga”.
Po lipę obowiązkowo sięgano, gdy dokuczały grypa, zapalenie oskrzeli, płuc, zapalenie zatok, katar, angina, nieżyt górnych dróg oddechowych, kaszel, kłopoty z odkrztuszaniem. Kwiatostan lipy stanowi przede wszystkim środek pierwszej pomocy w przeziębieniu i innych infekcjach przebiegających z gorączką, działa bowiem skutecznie napotnie. Upłynnia wydzielinę zalegającą w oskrzelach i gardle (konsekwencja silnych infekcji błon śluzowych tych organów). Ułatwia oddychanie w infekcjach dróg oddechowych, łagodzi dokuczliwe „drapanie w gardle”, oddala chrypkę i suchość w gardle. A ponieważ wpływa łagodnie uspokajająco, gwarantuje także spokojniejszy sen podczas infekcji. Niesie ulgę w bólach reumatycznych, gośćcowych, mięśniowych wywołanych przeziębieniem czy grypą oraz w „łamaniu w kościach”. Pomaga też w bólach głowy spowodowanych zapaleniem zatok.
Miód – działa jak antybiotyk
Apteczkę trzeba koniecznie zaopatrzyć również w miód lipowy. Prawdziwy ma intensywny aromat (zawiera bowiem aż 0,24% olejku lotnego), przypominający zapach świeżych kwiatów, odznacza się dość ostrym smakiem, ma też delikatną goryczkę. Niekiedy można w nim wyczuć nawet słaby aromat mięty (taki czysto lipowy miód pozyskuje się na Mazurach). Jego kolor jest zwykle jasnobursztynowy lub ciemnosłomkowy. Zawiera bogactwo aktywnych enzymów o działaniu antybiotycznym.
Miód lipowy to sprawdzony środek na przeziębienie, grypę, nieżyt górnych dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli i płuc – dolegliwości przebiegające z gorączką. Jak wskazują wyniki badań klinicznych, pomaga skutecznie unieszkodliwić m.in. gronkowce, paciorkowce i drożdżoidalne grzyby chorobotwórcze. Wykazuje też działanie napotne, łagodzi „łamanie w kościach” wywołane przeziębieniem czy grypą oraz bóle reumatyczne. Daje ulgę w kaszlu, upłynnia wydzielinę zalegającą w oskrzelach i gardle, która utrudnia swobodne oddychanie.
Herbatka lipowa z miodem
Składniki:
1 łyżeczka rozkruszonych kwiatostanów lipy,
1 łyżeczka (lub więcej) miodu – najlepiej lipowego, spadziowego z drzew iglastych, leśnego bądź malinowego,
1 szklanka wrzątku.
Przygotowanie
Zioła zalać wrzątkiem, przykryć spodeczkiem i parzyć 15-20 minut. Odcedzić, a kiedy napar nie będzie już gorący (nie może mieć temperatury wyższej niż 40 st. C), dodać miód i dobrze wymieszać. Można też napar sporządzić według innej metody: wsypać od razu do termosu dawkę dzienną kwiatostanów lipy (3 łyżki) i zalać 3 szklankami wrzątku, parzyć po jego zamknięciu przynajmniej 20 minut. Wlać do szklanki odpowiednią, zalecaną ilość naparu, poczekać aż będzie dobrze ciepły (nigdy gorący!), dodać miód i wymieszać.
Stosowanie
Dorosłym zaleca się 1 szklankę naparu 3 razy dziennie (ostatnia dawka przed snem), natomiast zapobiegawczo – 1 szklankę przed snem. Leczniczo − dzieciom od 2. do 5. roku życia po pół szklanki naparu 3 razy dziennie, natomiast starszym – w wieku 6-7 lat – po 1 szklance też 3 razy (ostatnia dawka koniecznie przed położeniem dziecka do łóżka). Zapobiegawczo – po pół szklanki tuż przed snem. Aby napar wywołał skuteczne działanie napotne, przeciwgorączkowe, powinien być podany mocno ciepły, nigdy zimny.
Pożytek dla zdrowia
Herbatka ta ma właściwości antybiotyczne i przeciwzapalne. Działa rozgrzewająco, co jest szczególnie wskazane, gdy wrócimy do domu zziębnięci. Wpływa napotnie i przeciwgorączkowo, dlatego zalecana jest we wszystkich infekcjach zimowo-wiosennych przebiegających z gorączką. Upłynnia zalegającą w oskrzelach i gardle gęstą wydzielinę, oddala dyskomfort w postaci uczucia „suchości i pieczenia” w gardle. Wpływa też przeciwbólowo – łagodzi ból głowy, kręgosłupa i mięśni. Przyspiesza proces zdrowienia, daje też krzepiący sen.
