Kannabidiol (CBD), niemający psychoaktywnych właściwości związek pochodzący z rośliny konopi, zdobył znaczną uwagę ze względu na swoje potencjalne korzyści terapeutyczne. Jednym z najbardziej intrygujących obszarów badań jest jego wpływ na funkcje poznawcze i neuroprotekcyjne.
ECS to złożony system sygnalizacji komórkowej obecny u ludzi i innych ssaków. Składający się z endokannabinoidów, receptorów i enzymów, ECS odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy w organizmie. Dwa główne receptory, CB1 i CB2, są rozproszone w całym centralnym układzie nerwowym i obwodowych tkankach. Endokannabinoidy, produkowane przez organizm, łączą się z tymi receptorami, wpływając na różne procesy fizjologiczne.
W odróżnieniu od znanego THC, CBD nie łączy się bezpośrednio z receptorami CB1 i CB2. Zamiast tego moduluje ECS w sposób pośredni. CBD oddziałuje z receptorami, takimi jak receptory serotoniny (5-HT1A), receptory waniloidowe (TRPV1) i innymi. Poprzez te interakcje CBD wywiera wpływ na uwalnianie neuroprzekaźników, stan zapalny i stres oksydacyjny.
Neuroochronne efekty CBD wynikają z jego zdolności do łagodzenia stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego w mózgu. Stres oksydacyjny, wynikający z niezrównoważenia między wolnymi rodnikami a antyoksydantami, jest zaangażowany w choroby neurodegeneracyjne. Właściwości antyoksydacyjne CBD neutralizują wolne rodniki, redukując szkody oksydacyjne. Dodatkowo CBD wykazuje efekty przeciwzapalne, co może być istotne w warunkach takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona i stwardnienie rozsiane.
Ochrona nerwów odnosi się do zdolności substancji do ochrony komórek nerwowych przed uszkodzeniem i degeneracją, zwłaszcza w kontekście zaburzeń neurologicznych. CBD pojawiło się jako obiecujący kandydat do ochrony nerwów ze względu na swoje wieloaspektowe oddziaływanie na różne ścieżki molekularne związane z zdrowiem neuronalnym.
Potężne właściwości antyoksydacyjne CBD są kluczowe dla jego efektów neuroprotekcyjnych. Stres oksydacyjny, wynikający z niezrównoważenia produkcji reaktywnych form tlenu (ROS) a zdolności organizmu do ich neutralizacji, jest powszechnym elementem chorób neurodegeneracyjnych.
CBD neutralizuje wolne rodniki, niestabilne cząsteczki, które mogą powodować uszkodzenia komórkowe, zmniejszając w ten sposób stres oksydacyjny. Poprzez wzmacnianie mechanizmów obronnych antyoksydacyjnych, CBD przyczynia się do ogólnej ochrony neuronów przed uszkodzeniem oksydacyjnym.
Przewlekłe zapalenie jest cechą wielu chorób neurologicznych, przyczyniającą się do postępu chorób takich jak Alzheimer czy Parkinson. Właściwości przeciwzapalne CBD zostały szeroko zbadane w modelach przedklinicznych i wykazują obietnicę w łagodzeniu stanów zapalnych neuronów.
CBD oddziałuje z receptorami zaangażowanymi w regulację odpowiedzi immunologicznej, takimi jak receptory CB2. Poprzez modulację tych receptorów, CBD pomaga złagodzić nadmierne odpowiedzi zapalne, chroniąc neurony przed uszkodzeniem wynikającym z zapalenia.
Komórki odpornościowe centralnego układu nerwowego, odgrywają kluczową rolę w reakcji na urazy i utrzymaniu zdrowia mózgu. Jednak nadaktywny lub nieprawidłowo aktywowany mikroglej może przyczynić się do powstawania stanów zapalnych. Zauważono, że CBD reguluje aktywację mikrogleju, zapobiegając ich nadmiernemu pobudzeniu. Ta regulacja aktywności mikrogleju to kolejny mechanizm, przez który CBD wywiera swoje efekty neuroochronne, zmniejszając ryzyko uszkodzenia wynikającego z zapalenia.
Apoptoza, czyli programowana śmierć komórkowa, to naturalny proces kluczowy dla utrzymania homeostazy komórkowej. Jednak w chorobach neurodegeneracyjnych apoptoza może ulec nieprawidłowej regulacji, prowadząc do przedwczesnej śmierci neuronów. CBD wykazuje efekty przeciwapoptotyczne, co oznacza, że może hamować lub zmniejszać tempo apoptozy w neuronach. Poprzez zapobieganie nadmiernemu obumieraniu komórek, CBD przyczynia się do zachowania integralności i funkcji neuronalnej.
Bariera krew-mózg (BBB) to selektywna bariera oddzielająca krążącą krew od płynu mózgowo-rdzeniowego. Utrzymywanie integralności BBB jest kluczowe dla ochrony mózgu przed szkodliwymi substancjami. CBD wykazuje ochronny wpływ na BBB. Poprzez zapobieganie zakłóceniom bariery, CBD pomaga kontrolować przepływ potencjalnie szkodliwych cząsteczek do mózgu, dodatkowo wspierając neuroprotekcję.
CBD wykazał obietnice w modyfikowaniu funkcji poznawczych, zwłaszcza w obszarze lęku. Poprzez wpływanie na poziomy serotoniny, CBD może łagodzić objawy lęku, co pozytywnie wpływa na funkcje poznawcze.
Najnowsze badania wskazują, że CBD może odgrywać rolę w promowaniu neurogenezy, czyli tworzenia nowych neuronów, w hipokampie, obszarze mózgu istotnym dla pamięci i nauki. Ponadto CBD wpływa na plastyczność synaptyczną, zdolność synaps do wzmacniania się lub osłabiania w czasie, co jest podstawowe dla procesów uczenia się i pamięci.
Zrozumienie wpływu CBD na funkcje poznawcze i neuroprotekcję ma istotne znaczenie dla rozwoju nowych interwencji terapeutycznych. W obliczu starzejącego się społeczeństwa i rosnącej liczby chorób neurodegeneracyjnych, znalezienie skutecznych i dobrze tolerowanych metod leczenia jest niezbędne. Choć badania są w toku, wstępne wyniki sugerują, że CBD może mieć potencjał terapeutyczny w promowaniu zdrowia mózgu i łagodzeniu procesów degeneracyjnych. W miarę pogłębiania się naszego zrozumienia ECS rośnie również nasza świadomość złożonych sposobów, w jakie kannabinoidy, takie jak CBD, oddziałują z organizmem, otwierając nowe możliwości dla innowacyjnych podejść do zaburzeń neurologicznych i poprawy funkcji poznawczych.
Źródła:
• Atalay, Sinemyiz, et al. „Antioxidative and Anti-Inflammatory Properties of Cannabidiol.” Antioxidants, vol. 9, no. 1, 2020, p. 21.
• Booz, George W. „Cannabidiol as an Emergent Therapeutic Strategy for Lessening the Impact of Inflammation on Oxidative Stress.” Free Radical Biology and Medicine, vol. 51, no. 5, 2011, pp. 1054–1061.
• Campos, Alline C., et al. „Cannabidiol Rescues Acute Hepatic Toxicity and Seizure Induced by Cocaine.” Mediators of Inflammation, vol. 2015, 2015, p. 523418.
• Iuvone, Teresa, et al. „Neuroprotective Effect of Cannabidiol on Hydrogen Peroxide‐mediated Oxidative Stress, Toxicity and Cell Death in Neuronal Cells.” British Journal of Pharmacology, vol. 151, no. 5, 2007, pp. 721–732.
• Kathmann, Markus, et al. „Cannabidiol Is an Allosteric Modulator at Mu- and Delta-Opioid Receptors.” Naunyn-Schmiedeberg’s Archives of Pharmacology, vol. 372, no. 5, 2006, pp. 354–361.
Naturoterapeutka Instytutu Zielarstwa Polskiego i Terapii Naturalnych. Absolwentka zielarskich studiów podyplomowych na kierunku „Rośliny i surowce roślinne dla zdrowia" na SGGW, pozytywna pedagożka, absolwentka kursu aromaterapii klinicznej , doradca dietetyczny oraz doradca terapii konopnych. Łączy wiedzę teoretyczną z praktyką, koncentrując się na naturalnych terapiach wspierających równowagę organizmu. Organizuje warsztaty zielarskie, spacery botaniczne oraz zajęcia z dzikiej kuchni. Jest autorką książki "Konopne ABC - gdzie teoria łączy się z praktyką", e-booków i artykułów zielarskich. www.herbasfero.com