Wraz z początkiem września dzieci wróciły do szkół. Mimo że u wielu z nich wywołało to radość, dla ich rodziców wypełnione zakupami dni poprzedzające początek roku szkolnego były bardzo stresujące. W ferworze zakupów dorośli nie powinni jednak zapominać o wizycie u okulisty. Dobry wzrok to dla dziecka większa szansa na sukcesy w nauce.
Wygodny plecak, pojemny piórnik, zeszyty, wybór zajęć dodatkowych i reorganizacja życia rodzinnego związana z powrotem do szkoły potrafią spędzić sen z powiek niejednemu dorosłemu. Wszystko z nadzieją, że dzięki temu dzieci łatwiej będą mogły odnosić szkolne sukcesy. Ale to nie wszystko. Aby dziecko czuło się w szkole komfortowo i mogło w pełni wykorzystać swój potencjał, powinno mieć dobry wzrok. Dlatego na listę rodzicielskich priorytetów na ten czas warto dopisać wizytę u specjalisty ochrony wzroku.
Znaczenie dobrego wzroku
80% informacji o otaczającej nas rzeczywistości dociera do człowieka poprzez wzrok. Dla dzieci jest to kluczowy zmysł, bo dzięki obserwacji uczą się, poznają świat, nawiązują relacje. Prawidłowo funkcjonujący zmysł wzroku jest nie do przecenienia w szkolnej rzeczywistości. Ma ogromny wpływ na umiejętność pisania, czytania, naukę matematyki czy sprawność ręki. Dobre widzenie jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju najmłodszych.
Tymczasem duży nacisk na efektywność edukacji, praca wzrokowa w bliży, taka jak czytanie, pisanie i korzystanie z urządzeń cyfrowych, a w następstwie mniej czasu spędzanego na świeżym powietrzu nie działają korzystnie na wzrok naszych dzieci. Badania pokazują, że zdiagnozowaną wadę wzroku ma prawie połowa (47%) polskich dzieci w wieku od 3 do 15 lat, a najczęściej stwierdzaną wadą jest krótkowzroczność (62%). Dlatego wizyta u specjalisty ochrony wzroku, okulisty i optometrysty, powinna stanowić stały punkt w kalendarzu każdego rodzica, którego dziecko rozpoczyna rok szkolny.
Przyczyna szkolnych kłopotów
Problemy ze wzrokiem u dzieci w wieku szkolnym nie są rzadkością, a po okresie nauki zdalnej są niestety diagnozowane coraz częściej i u coraz młodszych dzieci. Mogłoby się wydawać, że dziecko samo powie nam, że źle widzi, jednak nie zawsze tak się zdarza. Dzieci, zwłaszcza te młodsze, często nie mają świadomości własnej wady wzroku i mogą nie zgłaszać problemów z widzeniem. Nie mając punktu odniesienia, po prostu nie wiedzą, że można widzieć lepiej.
Wzrok to podstawowy zmysł, szczególnie ważny, kiedy zadaniem dziecka jest uczenie się – mówi Sylwia Kijewska, optometrystka, ekspert Hoya Lens Poland. – Nieskorygowana i niekontrolowana krótkowzroczność, poza zwiększonym ryzykiem wystąpienia poważnych chorób oczu w przyszłości, może także ograniczać potencjał naszego dziecka w mniej oczywisty sposób. Nieostre widzenie powoduje, że dziecko mruży oczy, zmuszając mięśnie oczu do większego wysiłku, co może powodować zmęczenie, rozdrażnienie, ból głowy i trudności z koncentracją. Skutkiem mogą być problemy z nauką, niechęć do uprawiania sportów, obniżenie nastroju i pogorszenie jakości kontaktu z rówieśnikami. Zdrowie oczu dziecka i wyraźne widzenie jest naprawdę nie do przecenienia.
Badania przeprowadzone wśród nastolatków pokazały, że w porównaniu z dobrze widzącymi rówieśnikami, osoby z krótkowzrocznością miały niższą samoocenę, gorsze wyniki w nauce i były mniej zadowolone ze swojego życia. Korekcja poprawiała efekty uczenia się w szkole, gdzie głównym źródłem informacji jest tablica. Poprawa wyników testów z matematyki, po zdiagnozowaniu u badanych wady wzroku i dobraniu okularów korekcyjnych, odpowiadała dodatkowemu semestrowi uczenia się.
Zauważyć w porę problem
Dzieci i nastolatkowie mogą ukrywać pierwsze objawy problemów ze wzrokiem z obawy przed wizytą u specjalisty, koniecznością noszenia okularów korekcyjnych czy przed reakcją ze strony rówieśników. Dodatkowo małe dzieci rzadko kiedy same zgłaszają, że widzą słabiej, bo nie wiedzą, jak to jest widzieć wyraźnie. Dlatego to na nas, dorosłych, spoczywa odpowiedzialność by zauważyć pierwsze objawy pogarszania się dziecięcego wzroku i zweryfikować je podczas badania u specjalisty. U dobrze widzącego dziecka badanie u okulisty lub optometrysty powinno być przeprowadzane regularnie przynajmniej raz w roku (częściej natomiast jeśli dziecko ma zdiagnozowaną wadę), tak by móc pomóc dzieciom w jak najwcześniejszym stadium rozwoju wady.
Mrużenie oczu przy spoglądaniu w dal, przybliżanie się do ekranu komputera lub telewizora, łzawienie i pocieranie oczu czy bóle głowy to sygnały, na które należy zwrócić szczególną uwagę. Nie powinniśmy też ignorować problemów z pisaniem lub czytaniem na wstępnym etapie nauki dziecka. Frustracja i niepowodzenia w szkole mogą bowiem wynikać nie z lenistwa czy rozkojarzenia dziecka, lecz być efektem postępującej u niego krótkowzroczności – dodaje Sylwia Kijewska.
Na pierwsze badanie wzroku należy zapisać dziecko do okulisty, by obok weryfikacji wady wzroku sprawdził on także zdrowie oczu. Jednak podstawowe wizyty kontrolne z dziećmi mogą odbywać się również u optometrysty, który w czasie wizyty sprawdzi ostrość widzenia, wykona niezbędne badania sprawności wzroku, a w razie potrzeby skieruje młodego pacjenta na badania okulistyczne. Podczas wizyty specjalista przeprowadzi komputerowe badanie oczu, badanie refrakcji oraz widzenia obuocznego. Wizyta u optometrysty jest całkowicie bezbolesna i poza badaniem komputerowym skupia się na różnego rodzaju funkcjach wzrokowych, które ułatwią zweryfikowanie działania wzroku dziecka podczas podstawowych codziennych czynności, takich jak czytanie czy śledzenie wzrokiem obiektów.
Wizyty kontrolne powinny wejść w nawyk każdego rodzica, ale szczególnie powinni o nich pamiętać rodzice sami zmagający się z wadami wzroku. Jeśli krótkowzroczność, dalekowzroczność lub astygmatyzm występuje u jednego z nich, istnieje spore ryzyko, że dziecko odziedziczy wadę. Dlatego bardzo ważne jest szybkie działanie, pozwalające kontrolować rozwój wady lub – w przypadku krótkowzroczności – spowolnić jej postęp po dobraniu odpowiedniego rozwiązania, np. soczewek okularowych wykorzystujących technologię D.I.M.S.
Profilaktyka na piątkę
W trosce o wzrok dziecka na co dzień niezwykle ważna jest profilaktyka i utrwalanie dobrych nawyków. Szczególnie zwróćmy uwagę na czas, który dzieci spędzają na pracy wzrokowej w bliży, takiej jak czytanie, praca domowa lub czas przed komputerem. W rzeczywistości szkolnej pilnowanie, by nie był zbyt długi nie jest łatwe, dlatego przypominajmy dzieciom, aby robiły częste przerwy (np. stosowały zasadę 20-20-20, w której co 20 minut przez 20 sekund należy rozluźniać wzrok, parząc na odległość 5-6 metrów).
Na ile to możliwe warto ograniczyć czas spędzany poza szkołą przed ekranami komputerów i urządzeń mobilnych oraz pamiętać o zachowaniu właściwej, dostosowanej do wielkości urządzenia odległości od ekranu. Niestety, zarówno praca w bardzo bliskich odległościach, jak i niewielka wielkość ekranu, która skłania do przybliżania go do oczu, może doprowadzać do wzrostu wady z jednej strony czy wystąpienia zaburzeń widzenia obuocznego z drugiej. Nie zapominajmy też o dostosowaniu fotela do biurka dziecka, tak aby podczas pracy jego oczy znajdowały się na wysokości górnej krawędzi monitora.
Równie istotne jest też dobre oświetlenie miejsca pracy dziecka, jego natężenie oraz barwa, która pozwoli dziecku na skupienie i oświetli nie tylko biurko, ale cale pomieszczenie. Pamiętajmy, że korzystne dla oczu dziecka jest naturalne światło dzienne. Aby dostarczyć oczom odpowiedniej ilości światła słonecznego, warto zachęcać pociechę do wyjścia po szkole na spacer lub rower, aby jego wzrok mógł odpocząć. Aktywne spędzanie czasu na świeżym powietrzu to konieczność, o którą szczególnie musimy zadbać pomiędzy licznymi obowiązkami i zajęciami młodego ucznia.
—————————————————————-
Badanie opinii SW Research dla Hoya Lens Poland, „Wzrok dzieci po pandemii”, wrzesień 2021.
2 Wong HB, Machin D, Tan SB, Wong TY, Saw SM. Visual impairment and its impact on health-related quality of life in adolescents. Am J Ophthalmol. 2009;147:505–11.
3 Ma X, Zhou Z, Yi H, Pang X, Shi Y, Chen Q et al. Effect of providing free glasses on children’s educational outcomes in China: cluster randomized controlled trial. BMJ. 2014;349:g5740.
Przeczytaj także: Dlaczego moje dziecko tyje
