Zapalenie zatok jest bardzo częstym schorzeniem, które dotyka dużej grupy społeczeństwa. Występuje przez cały rok, jednak w okresie jesienno-zimowym jesteśmy na nie szczególnie narażeni. Nieżyt nosa i zapalenie zatok przynosowych zwykle współistnieją ze sobą. Często mylone są jednak z migreną, katarem lub bólem głowy. Jakie mogą być konsekwencje nierozpoznanego zapalenia zatok?
Jak rozpoznać zapalenie zatok?
Aby samemu rozpoznać chorobę można samodzielnie obserwować objawy. Przy zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych występują co najmniej 2 objawy z 4 niżej wymienionych: blokada albo niedrożność nosa, katar, ból lub uczucie rozpierania w obrębie twarzy czy upośledzenie lub utrata węchu
Nieleczone lub nieprawidłowo leczone zapalenie zatok może doprowadzić do wystąpienia groźnych powikłań: m.in. zapalenia opon mózgowych, ropnia mózgu, zapalenia nerwu wzrokowego, zapalenia gałki ocznej. Dlatego tak ważna jest właściwa i wczesna diagnostyka, która pozwoli na zastosowanie prawidłowego leczenia w odpowiednim momencie.
Kompleksowe leczenie zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych opiera się na przywróceniu fizjologicznych funkcji błony śluzowej nosa (w tym również ruchu rzęsek), drożności przewodów nosowych i ujść zatok przynosowych. Można to osiągnąć poprzez oczyszczanie jam nosa z zanieczyszczeń i patologicznej wydzieliny – stosując przepłukiwanie jam nosa roztworami wody morskiej i soli fizjologicznej oraz stosowanie donosowych glikokortykosteroidów. W przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych, w przypadku braku skuteczności leczenia przeciwzapalnego, stosowane jest również leczenie operacyjne. Jednak leczenie operacyjne jest jedynie częścią leczenia skojarzonego, co oznacza, że po operacji niezbędne jest przewlekłe stosowanie donosowych leków przeciwzapalnych.
Jak zapobiegać?
Można zmniejszyć ryzyko zapalenia zatok, ale musimy przestrzegać kilku zasad. Należy zadbać o to, by nos był drożny, starać się unikać zanieczyszczeń powietrza, które uszkadzają błonę śluzową nosa (dym papierosów, pyły, związki chemiczne), regularnie oczyszczać filtry w klimatyzatorach i oczyszczaczach powietrza.
W ostrym i przewlekłym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (niezależnie od etiologii zapalenia), rekomendowane jest płukanie nosa z wykorzystaniem wody morskiej. Donosowo roztwory wody morskiej stosowane są w celu ułatwienia ewakuacji z przewodów nosowych zalegającej, patologicznej wydzieliny i oczyszczenia błony śluzowej nosa z zanieczyszczeń fizycznych, chemicznych, alergenów i patogenów. Zamierzony efekt terapeutyczny można uzyskać jedynie poprzez przepłukanie przewodów nosowych odpowiednio dużą objętością wody morskiej lub soli fizjologicznej (najwygodniej w formie np. spray’u). W mojej opinii, w wielu schorzeniach nosa i zatok, regularne płukanie jam nosa jest jednym fundamentów prawidłowego leczenia.
Jak należy dbać o zatoki, aby być zdrowym:
- Dbaj, by w pomieszczeniu, w którym przebywasz, powietrze było wilgotne (szczególnie w czasie sezonu grzewczego)
- Pić dużo płynów, szczególnie gdy powietrze jest suche
- Jeśli jesteś jest alergikiem, unikaj uczulających substancji i regularnie przyjmować zalecone przez lekarza leki.
- Jeśli nos jest zablokowany zastosuj (ale tylko doraźnie) środki, które udrożnią nos i ujścia zatok oraz zmniejszą obrzęk błony śluzowej
W przypadku obecności zmian anatomicznych w obrębie nosa i zatok (np. skrzywiona przegroda nosa), należy zgłosić się na konsultację do specjalisty-laryngologa w celu rozważenia zabiegu operacyjnego, który usunie mechaniczną przeszkodę w obrębie jam nosowych. Najczęściej wykorzystywanymi ziołami, które wspomagają leczenie zatok są: rumianek, mięta i szałwia. Z kolei spośród olejków eterycznych na zatoki pacjenci najczęściej sięgają po olejek sosnowy, eukaliptusowy oraz tymiankowy. Inhalacje wykonuje się także z użyciem soli kuchennej.
